Artykuł 6

Wykształcenie, zdrowie, praca, mieszkanie, wypoczynek, bezpieczeństwo, ubezpieczenia społeczne, ochrona macierzyństwa i dzieci, pomoc dla ubogich stanowią prawa socjalne na zasadach określonych w niniejszej Konstytucji.

Artykuł 7

Do praw pracowników miejskich i wiejskich, obok praw mających na celu polepszenie ich warunków społecznych, należy:

I - stosunek pracy chroniony przed zwolnieniem arbitralnym lub bez słusznej przyczyny na zasadach określonych w ustawie uzupełniającej, która, oprócz innych praw, przewiduje odszkodowanie;

II - zasiłek dla bezrobotnych w przypadku niezawinionego bezrobocia;

III - fundusz gwarancyjny okresu zatrudnienia⁶ ;

IV - płaca minimalna ustalona ustawowo, ujednolicona na szczeblu państwowym, pozwalająca na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych własnych i rodziny, takich jak mieszkanie, wyżywienie, wykształcenie, zdrowie, wypoczynek, ubranie, higiena, transport i ubezpieczenia społeczne; płaca minimalna podlega okresowej waloryzacji w celu utrzymania jej siły nabywczej; zakazane jest wykorzystywanie płacy minimalnej jako podstawy obliczeń w jakimkolwiek innym celu;

V - siatka płac dostosowana do zakresu i złożoności pracy;

VI - zakaz zmniejszania płac, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w zbiorowych umowach lub układach pracy;

VII - gwarancja płacy nie mniejszej od płacy minimalnej dla osób, które otrzymują zmienne wynagrodzenie;

VIII - trzynaste wynagrodzenie obliczane na podstawie całkowitego wynagrodzenia lub wysokości emerytury;

IX - wynagrodzenie za pracę w nocy wyższe niż za pracę w dzień;

X - ochrona płacy na zasadach określonych w ustawie; umyślne zatrzymanie płacy stanowi przestępstwo;

XI - udział w zyskach lub w wynikach finansowych przedsiębiorstwa, niezależny od wynagrodzenia oraz, w wyjątkowych przypadkach, udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie;

XII - dodatek rodzinny wypłacany osobie pozostającej na utrzymaniu pracownika o niskich dochodach, na zasadach określonych w ustawie;

XIII - czas pracy nie przekraczający 8 godzin dziennie i 44 godzin tygodniowo; zbiorowe układy pracy mogą przewidywać, że normy czasu pracy będą obowiązywać przeciętnie w danym okresie rozliczeniowym, a także skracać czas pracy;

XIV - 6-godzinny dzień pracy w przypadku pracy w systemie zmianowym, chyba że został zawarty zbiorowy układ pracy;

XV - cotygodniowy płatny wypoczynek, w miarę możliwości w niedzielę;

XVI - wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wyższe o co najmniej 50% od wynagrodzenia zasadniczego;

XVII - korzystanie z corocznego płatnego urlopu, za który wynagrodzenie powinno wynosić co najmniej o jedną trzecią więcej niż płaca zasadnicza;

XVIII - urlop macierzyński trwający 120 dni, bez uszczerbku dla zatrudnienia i płacy;

XIX - urlop wychowawczy, na zasadach określonych w ustawie;

XX - ochrona rynku pracy kobiet poprzez stosowanie specjalnych bodźców, na zasadach określonych w ustawie;

XXI - okres wypowiedzenia proporcjonalny do stażu pracy, na zasadach określonych w ustawie, nie krótszy niż trzydzieści dni;

XXII - zmniejszanie zagrożeń związanych z pracą poprzez stosowanie norm dotyczących zdrowia, higieny i bezpieczeństwa;

XXIII - dodatek do płacy za wykonywanie prac ciężkich, szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, na zasadach określonych w ustawie;

XXIV - emerytura;

XXV - bezpłatna opieka w żłobkach i przedszkolach dla dzieci pracowników, i innych osób pozostających na ich utrzymaniu, w wieku od urodzenia do sześciu lat;

XXVI - uznanie zbiorowych umów i układów pracy;

XXVII - ochrona w razie automatyzacji produkcji, na zasadach określonych w ustawie;

XXVIII - ubezpieczenie od wypadków przy pracy na koszt pracodawcy; nie wyklucza to odszkodowania, jakie pracodawca ma obowiązek wypłacić, jeżeli ponosi winę umyślną lub nieumyślną;

XXIX - prawo dochodzenia należności ze stosunku pracy, przy czym okres przedawnienia wynosi pięć lat dla pracowników miejskich i wiejskich, ale nie dłużej niż dwa lata po wygaśnięciu umowy o pracę;

a) [przepis uchylony poprawką do Konstytucji, nr 28 z 1999 r.]

b) [przepis uchylony poprawką do Konstytucji, nr 28 z 1999 r.]

XXX - zakaz różnicowania płac, wypełnianych funkcji i kryteriów przyjęcia do pracy w zależności od płci, wieku, koloru skóry lub stanu cywilnego;

XXXI - zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w zakresie płacy i kryteriów przyjęcia do pracy pracownika upośledzonego;

XXXII - zakaz różnicowania pracy manualnej, technicznej i umysłowej oraz pracowników wykonujących te prace;

XXXIII - zakaz wykonywania pracy w nocy oraz prac niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia przez osoby w wieku poniżej osiemnastu lat oraz zakaz wykonywania jakiejkolwiek pracy przez osoby w wieku poniżej szesnastu lat, a w przypadku czeladnika - poniżej czternastu lat;

XXXIV - równe prawa dla pracowników zatrudnionych na stałe i tymczasowo.

Paragraf jedyny. Pracownikom domowym zapewnia się prawa określone w punktach IV, VI, VIII, XV, XVII, XVIII, XIX, XXI i XXIV, a także prawo do udziału w systemie ubezpieczeń społecznych.

Artykuł 8

Tworzenie związków zawodowych i zrzeszeń zawodowych jest wolne przy poszanowaniu następujących zasad:

I - ustawa nie może wymagać zgody państwa na działalność związkową, z wyjątkiem wpisu do rejestru przez właściwy organ; ingerencja i interwencja władz publicznych w sferę działalności związków zawodowych są zakazane;

II - zakazane jest tworzenie więcej niż jednego związku zawodowego, jakiegokolwiek szczebla, reprezentującego daną grupę zawodową lub gospodarczą na tym samym obszarze, który zostanie określony przez zainteresowanych pracowników lub pracodawców i który nie może być mniejszy niż obszar gminy;

III - do związku zawodowego należy obrona praw i interesów zbiorowych lub indywidualnych w danej grupie zawodowej, w tym także w sprawach sądowych lub administracyjnych;

IV - zgromadzenie ogólne ustanawia wysokość składki dla poszczególnych grup zawodowych, która jest odliczana od pensji w celu finansowania systemu konfederacyjnego właściwej reprezentacji związkowej, niezależnie od składki przewidzianej w ustawie;

V - nikogo nie można zmusić do wstąpienia do związku zawodowego lub do pozostawania w nim;

VI - udział związków zawodowych w rokowaniach zbiorowych prowadzonych w celu zawarcia układu zbiorowego jest obowiązkowy;

VII - emerytowany członek związku ma prawo wybierać i być wybieranym na stanowiska w organizacjach związkowych;

VIII - zakazane jest zwolnienie pracownika będącego członkiem związku zawodowego od chwili zarejestrowania jego kandydatury na stanowisko w kierownictwie lub przedstawicielstwie związkowym; jeżeli osoba ta zostanie wybrana, nawet na stanowisko zastępcy, wymieniony zakaz obowiązuje przez rok od zakończenia sprawowania mandatu, chyba że zostanie popełnione poważne przewinienie określone w ustawie;

Paragraf jedyny. Przepisy niniejszego artykułu stosuje się do związków zawodowych wiejskich i do związków rybaków, jeżeli są spełnione warunki określone w ustawie.

Artykuł 9

Zapewnia się prawo do strajku; do pracowników należy decyzja o korzystaniu z tego prawa i określenie interesów, których obronie ma służyć.

§ 1. Ustawa określa usługi i sektory o zasadniczym znaczeniu oraz reguluje sprawy związane z potrzebami społeczności, których zaspokojenia nie można odroczyć.

§ 2. Osoby odpowiedzialne za popełnione nadużycia podlegają karom przewidzianym w ustawie.

Artykuł 10

Zapewnia się udział pracowników i pracodawców w kolegiach organów publicznych, w których przedmiotem dyskusji i obrad są ich interesy zawodowe lub związane z ubezpieczeniem społecznym.

Artykuł 11

W przedsiębiorstwach zatrudniających ponad dwieście osób zapewnia się wybór przedstawiciela pracowników, którego wyłącznym zadaniem jest umożliwienie bezpośrednich negocjacji z pracodawcami.