Artykuł 37

Administracja publiczna bezpośrednia i pośrednia którejkolwiek z władz Unii, stanów, Dystryktu Federalnego i gmin przestrzega zasad legalizmu, bezstronności⁹ , moralności, jawności i skuteczności a także następujących zasad:

I - urzędy, funkcje i stanowiska publiczne są dostępne dla wszystkich Brazylijczyków, którzy spełniają wymagania określone w ustawie, a także dla cudzoziemców, na zasadach określonych w ustawie;

II - objęcie urzędu lub stanowiska publicznego zależy od pozytywnego wyniku konkursu publicznego, obejmującego egzamin lub egzamin i ocenę kwalifikacji, na zasadach określonych w ustawie, z wyjątkiem powołania na stanowiska, w przypadku których ustawa pozostawia swobodę w zakresie powoływania i odwoływania¹⁰ ;

III - okres ważności wyników konkursu publicznego wynosi nie więcej niż dwa lata i może zostać przedłużony jeden raz na taki sam okres;

IV - osobie, która uzyskała pozytywny wynik w konkursie obejmującym egzamin lub egzamin i ocenę kwalifikacji przy powoływaniu na dany urząd lub stanowisko, przysługuje w okresie ustalonym w zarządzeniu w sprawie ogłoszenia konkursu i nie podlegającym przedłużeniu, pierwszeństwo przed uczestnikami późniejszych konkursów dla danej grupy urzędniczej¹¹ ;

V - funkcje zaufania, sprawowane wyłącznie przez urzędników zajmujących stanowiska stałe¹² oraz stanowiska, w przypadku których ustawa pozostawia swobodę w zakresie powoływania i odwoływania, obsadzane przede wszystkim przez urzędników zawodowych, w przypadkach, na warunkach i przy zachowaniu minimalnych proporcji procentowych przewidzianych w ustawie, obejmują jedynie kompetencje zwierzchnie, kierownicze i doradcze;

VI - cywilnemu urzędnikowi publicznemu gwarantuje się prawo do swobodnego zrzeszania się w związkach zawodowych;

VII - prawo do strajku jest wykonywane na zasadach i w granicach określonych w ustawie;

VIII - ustawa zastrzega pewien procent urzędów i stanowisk publicznych dla osób upośledzonych i określa warunki ich przyjmowania;

IX - ustawa określa przypadki zatrudniania na czas określony w razie przejściowej potrzeby o nadzwyczajnym znaczeniu publicznym;

X - wynagrodzenie urzędników publicznych i uposażenie, o którym mowa w § 4 art. 39, są ustanawianie lub zmieniane wyłącznie w ustawie szczególnej; w każdym przypadku przestrzega się wyłączności inicjatywy ustawodawczej i zapewnia się coroczną ogólną waloryzację, przeprowadzaną zawsze w tym samym dniu i bez różnicowania współczynników;

XI - wynagrodzenie i uposażenie osób sprawujących urzędy, funkcje i stanowiska publiczne w administracji bezpośredniej, organach administracji specjalnej i fundacjach, wynagrodzenie i uposażenie członków którejkolwiek z władz Unii, stanów, Dystryktu Federalnego i gmin, osób piastujących stanowiska wybieralne i inne stanowiska polityczne, a także dochody, renty i świadczenia innego rodzaju, pobierane łącznie lub nie przez wymienione osoby, w tym także korzyści osobiste lub jakiejkolwiek innej natury, nie mogą przekroczyć wynagrodzenia pieniężnego członków Federalnego Sądu Najwyższego, przy czym w gminach górną granicę stanowi uposażenie miesięczne burmistrza, a w stanach i Dystrykcie Federalnym uposażenie miesięczne gubernatora - w przypadku władzy wykonawczej, uposażenie deputowanych stanowych i Dystryktu - w przypadku władzy ustawodawczej oraz uposażenie sędziów sądów sprawiedliwości ograniczone do dziewięćdziesięciu i dwudziestu pięciu setnych procenta miesięcznego uposażenia pieniężnego członków Federalnego Sądu Najwyższego - w przypadku władzy sądowniczej; to ostatnie ograniczenie stosuje się do członków prokuratury, prokuratorów i obrońców publicznych;

XII - wynagrodzenie podstawowe na stanowiskach we władzy ustawodawczej i władzy sądowniczej nie może przekraczać wynagrodzeń wypłacanych przez władzę wykonawczą;

XIII - zakazuje się powiązania jakichkolwiek składników wynagrodzeń w służbie publicznej z odrębnymi wskaźnikami lub wynagrodzeniami innych osób;

XIV - dodatki pieniężne pobierane przez urzędnika publicznego nie są uwzględniane ani dodawane do podstawy przy przyznawaniu późniejszych dodatków;

XV - uposażenie oraz wynagrodzenie podstawowe osób zajmujących urzędy i stanowiska publiczne nie mogą ulec zmniejszeniu, z zastrzeżeniem punktów XI i XIV niniejszego artykułu oraz art. 39 § 4, art. 150, II, art. 153, III i art. 153 § 2, I;

XVI - zakazane jest łączenie płatnych stanowisk publicznych, chyba że czas pracy nie pokrywa się i przestrzegany jest w każdym przypadku pkt XI; dotyczy to wyłącznie łączenia:

a) dwóch stanowisk dydaktycznych;

b) stanowiska dydaktycznego z innym stanowiskiem, technicznym lub naukowym;

c) dwóch urzędów lub stanowisk zastrzeżonych dla osób wykonujących zawód medyczny, którego wykonanie zostało uregulowane przez prawo;

XVII - zakaz łączenia funkcji i stanowisk obejmuje organy administracji specjalnej¹³ , fundacje, przedsiębiorstwa publiczne, spółki z kapitałem mieszanym i ich spółki pomocnicze oraz spółki kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio przez władze publiczne;

XVIII - administracja skarbowa i urzędnicy skarbowi mają, na obszarze swojej właściwości i jurysdykcji, pierwszeństwo przed innymi działami administracji, na zasadach określonych w ustawie;

XIX - tylko ustawa szczególna może tworzyć niezależne organy administracji lub udzielać zezwolenia na utworzenie przedsiębiorstwa publicznego, spółki z kapitałem mieszanym lub fundacji; w tym ostatnim przypadku do ustawy uzupełniającej należy określenie zakresu ich działania;

XX - tworzenie spółek pomocniczych jednostek wymienionych w punkcie poprzednim, a także udział którejkolwiek z tych jednostek w przedsiębiorstwie prywatnym wymaga w każdym przypadku zezwolenia ustawodawczego;

XXI - z wyjątkiem przypadków określonych w ustawodawstwie, umowy dotyczące robót, usług, zakupów i zbycia dóbr są zawierane w wyniku publicznego przetargu, w którym zapewniona jest równość warunków wszystkim konkurentom; muszą one zawierać klauzule, które ustanawiają zobowiązanie zapłaty w razie dotrzymania rzeczywistych warunków oferty, na zasadach określonych w ustawie; w przetargu dopuszczone mogą być wyłącznie wymagania w zakresie kwalifikacji technicznych i gospodarczych niezbędnych do zagwarantowania wykonania zaciągniętych zobowiązań;

XXII – administracje skarbowe Unii, stanów, Dystryktu Federalnego i gmin, których działalność ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania państwa i jest wykonywana przez urzędników należących do wyodrębnionych korpusów, otrzymują priorytetowo środki w celu realizacji swojej działalności i działają w sposób zintegrowany obejmujący wymianę dokumentów katastralnych i informacji skarbowych, na zasadach określonych w ustawie lub porozumieniach.

§ 1. Jawność aktów, programów, prac, usług i kampanii organów publicznych ma charakter edukacyjny, informacyjny lub socjalny; nie może ona wykorzystywać nazwisk, symboli lub obrazów, które mają charakter osobistej promocji władz lub urzędników publicznych.

§ 2. Nieprzestrzeganie przepisów zawartych w pkt II i III pociąga za sobą nieważność aktu i karę dla władzy odpowiedzialnej, na zasadach określonych w ustawie.

§ 3. Ustawa określa formy uczestnictwa administrowanych w administracji publicznej bezpośredniej i pośredniej, regulując w szczególności:

I - ogólne skargi dotyczące świadczeń służb publicznych, przy zapewnieniu utrzymania służb świadczących pomoc osobom administrowanym oraz okresowego zewnętrznego i wewnętrznego zatwierdzania jakości usług;

II - dostęp administrowanych do rejestrów administracyjnych i do informacji na temat aktów rządu, zgodnie z przepisami art. 5 pkt X i XXXIII;

III - postępowanie dyscyplinarne w przypadku zaniedbania lub nadużycia podczas sprawowania urzędu, funkcji lub stanowiska w administracji publicznej;

§ 4. Akty nieuczciwości administracyjnej pociągają za sobą zawieszenie praw politycznych, utratę funkcji publicznej, zakaz rozporządzania mieniem, obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej w mieniu publicznym, na zasadach i w stopniu określonym w ustawie, niezależnie od możliwości wszczęcia właściwego postępowania karnego.

§ 5. Ustawa określa termin przedawnienia w przypadku czynów niezgodnych z prawem popełnionych przez jakiegokolwiek funkcjonariusza, będącego urzędnikiem lub nie, który działał na szkodę mienia publicznego, bez uszczerbku dla dochodzenia odpowiedniego odszkodowania.

§ 6. Osoby prawne prawa publicznego oraz osoby prawne prawa prywatnego świadczące usługi publiczne są odpowiedzialne za szkody, jakie osoby działające w ich imieniu wyrządziły osobom trzecim podczas pełnienia swoich funkcji; osobom prawnym zapewnia się prawo do dochodzenia roszczeń regresowych wobec osoby odpowiedzialnej w przypadku winy umyślnej lub nieumyślnej.

§ 7. Ustawa określa wymagania i ograniczenia, którym podlega osoba sprawująca urząd lub stanowisko w administracji bezpośredniej i pośredniej, umożliwiające dostęp do informacji zastrzeżonych;

§ 8. Autonomia w zakresie zarządzania, budżetu i finansów organów i jednostek administracji bezpośredniej i pośredniej może zostać rozszerzona na podstawie umowy zawartej przez właściwych administratorów i władzę publiczną, mającej za przedmiot określenie celów działania organu lub jednostki; ustawa reguluje:

I - czas trwania umowy;

II - kontrolę i kryteria oceny działań, prawa, obowiązki i odpowiedzialność kierowników;

III - wynagrodzenie personelu;

§ 9. Przepis pkt XI stosuje się do przedsiębiorstw publicznych i spółek z kapitałem mieszanym i ich spółek pomocniczych, otrzymujących środki od Unii, stanów, Dystryktu Federalnego lub gmin w celu wypłaty wynagrodzeń personelu lub ogólnie na pokrycie kosztów;

§ 10. Zakazane jest równoczesne pobieranie dochodów z tytułu emerytury, wynikających z art. 40 lub z art. 42 i art. 142 oraz wynagrodzenia za sprawowanie urzędu, funkcji lub stanowiska publicznego, z wyjątkiem stanowisk, które można łączyć na zasadach określonych w niniejszej Konstytucji, stanowisk wybieralnych oraz stanowisk, w przypadku których ustawa pozostawia swobodę w zakresie powoływania i odwoływania.

Artykuł 38

Do urzędnika publicznego administracji bezpośredniej, niezależnych organów administracji oraz fundacji, sprawującego jednocześnie urząd wybieralny, stosuje się następujące zasady:

I - w przypadku urzędu wybieralnego federalnego, stanowego lub urzędu w Dystrykcie Federalnym, zostaje on tymczasowo zawieszony w sprawowaniu urzędu, stanowiska lub funkcji;

II - po objęciu urzędu burmistrza, zostaje on zawieszony w sprawowaniu swojego urzędu, funkcji lub stanowiska, ale może wybrać wynagrodzenie;

III - po objęciu stanowiska radnego, jeżeli możliwe jest pogodzenie czasu pracy, korzysta on z przywilejów swojego urzędu, funkcji lub stanowiska, niezależnie od wynagrodzenia z tytułu sprawowania urzędu wybieralnego; jeżeli nie jest możliwie pogodzenie czasu pracy, stosuje się przepis punktu poprzedniego;

IV - w każdym przypadku, w którym wymagane jest zawieszenie w czynnościach dla umożliwienia sprawowania urzędu wybieralnego, czas sprawowania tego urzędu jest uwzględniany jako czas służby przy ustalaniu wszelkich skutków prawnych, z wyjątkiem awansu z tytułu przebiegu służby;

V - w przypadku zawieszenia, wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych jest ustalana tak, jakby urzędnik pozostawał w służbie czynnej.