Artykuł 39

Unia, stany, Dystrykt Federalny i gminy ustanawiają rady do spraw polityki administracyjnej i wynagradzania personelu, w skład których wchodzą urzędnicy wyznaczeni przez właściwe władze.

§ 1. Przy ustalaniu siatek wynagrodzeń podstawowych i innych składników wynagrodzenia uwzględnia się:

I - rodzaj, stopień odpowiedzialności i złożoności stanowisk w każdej grupie urzędniczej;

II - warunki objęcia stanowiska;

III - specyfikę poszczególnych stanowisk;

§ 2. Unia, stany, Dystrykt Federalny i gminy utrzymują szkoły administracji w celu szkolenia i doskonalenia urzędników publicznych, dla których udział w szkoleniach jest jednym z warunków awansu w danej grupie urzędniczej; w tym celu dozwolone jest zawieranie porozumień i umów pomiędzy jednostkami federalnymi;

§ 3. Do urzędników zajmujących stanowiska publiczne stosuje się przepisy art. 7 pkt IV, VII, VIII, IX, XII, XIII, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX, XXII i XXX; ustawa może ustalić zróżnicowane warunki objęcia stanowiska, jeżeli charakter stanowiska tego wymaga.

§ 4. Osoba wchodząca w skład władz, osoba sprawująca urząd wybieralny, ministrowie stanu oraz sekretarze stanowi i gminni otrzymują wynagrodzenie wyłącznie w postaci jednoczłonowego uposażenia; zakazane jest dodawanie jakiejkolwiek nagrody, dodatku stałego lub czasowego, premii, środków reprezentacyjnych lub innego rodzaju wynagrodzenia; w każdym przypadku przestrzega się przepisu art. 37 pkt X i XI.

§ 5. Ustawa Unii, stanów, Dystryktu Federalnego i gmin może określić stosunek między najwyższym a najniższym wynagrodzeniem urzędników publicznych, przestrzegając, w każdym przypadku, przepisu art. 37 pkt XI.

§ 6. Władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza podają co roku do wiadomości publicznej wysokość pensji i wynagrodzeń dla urzędów i stanowisk publicznych.

§ 7. Ustawa Unii, stanów, Dystryktu Federalnego i gmin określa zasady przeznaczania środków budżetowych pochodzących z oszczędności w zakresie wydatków bieżących każdego organu, organu administracji specjalnej i fundacji w celu ich wykorzystania przy realizacji programów poprawy jakości i wydajności, szkolenia i rozwoju, modernizacji, wymiany sprzętu i racjonalizacji służb publicznych, w tym również w postaci dodatku lub premii za wydajność.

§ 8. Wynagrodzenie urzędników państwowych zorganizowanych w odrębne korpusy o strukturze hierarchicznej¹⁴ może zostać określone na zasadach § 4.

Artykuł 40

Urzędnikom stałym piastującym stanowiska stałe w Unii, stanach, Dystrykcie Federalnym i gminach, w tym także w organach administracji specjalnej i fundacjach, zapewnia się system ubezpieczeń społecznych oparty na zasadzie składkowej i na zasadzie solidarności, którego podstawą są składki płacone przez właściwe jednostki publiczne, urzędników czynnych, emerytowanych i rencistów; przestrzega się zasad mających na celu zachowanie równowagi finansowej i rachunkowej oraz przepisy niniejszego artykułu.

§ 1. Urzędnicy objęci systemem ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w niniejszym artykule, nabywają prawo do emerytury, której wysokość jest obliczana na podstawie wskaźników ustalonych zgodnie z § 3, w następujących przypadkach:

I - w razie całkowitego inwalidztwa; wysokość emerytury jest proporcjonalna do czasu opłacania składek, z wyjątkiem przypadku, gdy inwalidztwo jest wynikiem wypadku przy pracy, choroby zawodowej albo choroby ciężkiej, zakaźnej lub nieuleczalnej, na zasadach określonych w ustawie;

II - obowiązkowo w wieku siedemdziesięciu lat; otrzymują emeryturę proporcjonalną do czasu opłacania składek;

III - dobrowolnie, jeżeli mają co najmniej dziesięć lat czynnej służby w służbie publicznej i pięć lat na stanowisku stałym, które uprawnia do emerytury; przestrzega się przy tym następujących warunków:

a) wiek sześćdziesiąt lat i trzydzieści pięć lat opłacania składek w odniesieniu do mężczyzn oraz pięćdziesiąt pięć lat i trzydzieści lat opłacania składek w odniesieniu do kobiet;

b) wiek sześćdziesiąt pięć lat w odniesieniu do mężczyzn i sześćdziesiąt lat w odniesieniu do kobiet; emerytura jest proporcjonalna do czasu opłacania składek.

§ 2. Wysokość emerytur i rent, w chwili ich przyznania, nie może przekraczać wynagrodzenia danego urzędnika, które otrzymywał, zajmując stanowisko stałe uprawniające do emerytury lub służące jako podstawa do obliczenia renty.

§ 3. Ustalając wysokość emerytur, przy ich przyznawaniu uwzględnia się, na zasadach określonych w ustawie, wynagrodzenie, o którym mowa w niniejszym artykule i w art. 201, stanowiące podstawę skłądek płacanych przez urzędnika na ubezpieczenie społeczne.

§ 4. Przyjmowanie zróżnicowanych warunków i kryteriów przyznawania emerytury osobom objętym systemem, o którym mowa w niniejszym artykule, jest zakazane, z wyjątkiem przypadku, gdy praca była wykonywana wyłącznie w specjalnych warunkach, które szkodzą zdrowiu lub integralności fizycznej, określonych w ustawie uzupełniającej.

§ 5. Wymagania co do wieku i okresu opłacania składek zmniejsza się o pięć lat, w stosunku do przepisu § 1 pkt III a), w przypadku nauczyciela, który wykaże się wyłącznie stażem wykonywania funkcji nauczycielskich w oświacie dziecięcej lub w szkolnictwie podstawowym i średnim.

§ 6. Poza przypadkiem emerytur, otrzymywanych z tytułu pracy na stanowiskach, które można łączyć na zasadach określonych w niniejszej Konstytucji, zakazane jest pobieranie więcej niż jednej emerytury w ramach systemu ubezpieczeń społecznych przewidzianego w niniejszym artykule.

§ 7. Ustawa określa zasady przyznawania renty w razie śmierci urzędnika; renta jest równa:

I – sumie wszystkich świadczeń, które otrzymywał zmarły urzędnik, do górnej granicy ustalonej dla świadczeń pochodzących z ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w artykule 201, powiększonej o siedemdziesiąt procent części przekraczającej tę granicę, w przypadku, gdy urzędnik był na emeryturze w dniu swojego zgonu.

II – całości wynagrodzenia urzędnika, zajmującego stanowisko stałe w chwili zgonu, do górnej granicy ustalonej dla świadczeń pochodzących z ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w artykule 201, powiększonej o siedemdziesiąt procent części przekraczającej tę granicę, w przypadku, gdy urzędnik był czynny zawodowo w dniu swojego zgonu.

§ 8. Zapewnia się waloryzację zasiłków w celu stałego zachowania ich rzeczywistej wartości, zgodnie z kryteriami określonymi w ustawie.

§ 9. Okres opłacania składek federalnych, stanowych lub gminnych jest uwzględniany do emerytury, a odpowiadający temu okres odbytej służby - przy przenoszeniu w stan nieczynny¹⁵ .

§ 10. Ustawa nie może wprowadzać jakiejkolwiek formy obliczania fikcyjnego okresu opłacania składek.

§ 11. Limit określony w art. 37 pkt XI stosuje się do sumy wszystkich świadczeń otrzymywanych w stanie spoczynku, również w przypadku, gdy są one wynikiem łączenia urzędów lub stanowisk publicznych, lub pochodzą z innego rodzaju działalności objętej obowiązkiem opłacania składek w ogólnym systemie ubezpieczeń społecznych, oraz stosuje się do sumy wynikającej z dodania świadczeń otrzymywanych w stanie spoczynku do wynagrodzenia na stanowisku, które można łączyć na zasadach określonych w niniejszej Konstytucji, na stanowisku, w przypadku którego ustawa pozostawia swobodę w zakresie powoływania i odwoływania oraz na stanowisku wybieralnym.

§ 12. Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego artykułu, do systemu ubezpieczeń społecznych urzędników publicznych zajmujących stanowiska stałe stosuje się, w przypadkach ich dotyczących, wymagania i kryteria określone dla ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych.

§ 13. Do urzędnika zajmującego wyłącznie stanowisko, w przypadku którego ustawa pozostawia swobodę w zakresie powoływania i odwoływania, bądź inny urząd tymczasowy lub stanowisko publiczne, stosuje się ogólny system ubezpieczeń społecznych.

§ 14. Unia, stany, Dystrykt Federalny i gminy, jeżeli ustanowią uzupełniający system ubezpieczeń społecznych dla swoich urzędników zajmujących stanowiska stałe, mogą przyjąć, w celu wyznaczenia wysokości emerytur i rent przyznawanych w systemie, o którym mowa w niniejszym artykule, górną granicę ustaloną dla świadczeń pochodzących z ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w art. 201.

§ 15. Uzupełniający system ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w § 14, jest ustanowiony w drodze ustawy z inicjatywy właściwej władzy wykonawczej, na zasadach określonych w art. 202 i jego paragrafach, w miarę możliwości za pośrednictwem zamkniętych instytucji ubezpieczeń o charakterze publicznym, które oferują swoim uczestnikom programy świadczeń oparte wyłącznie na ustalonych zasadach płacenia składek.

§ 16. Przepisy §§ 14 i 15 stosuje się do urzędnika, który rozpoczął służbę publiczną przed datą publikacji aktu ustanawiającego właściwy uzupełniający system ubezpieczeń społecznych, tylko w razie uprzedniego i wyraźnego wyboru tego systemu.

§ 17. Wszystkie wartości wynagrodzenia za pracę uwzględniane przy obliczaniu zasiłku, o którym mowa w § 3, są odpowiednio aktualizowane, na zasadach określonych w ustawie.

§ 18. Od dochodów z emerytur i rent przyznanych w systemie, o którym mowa w niniejszym artykule, przekraczających górną granicę ustaloną dla świadczeń pochodzących z ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych, o którym mowa w art. 201, odprowadzane są składki w tej samej proporcji procentowej, jaka została ustalona dla urzędników zajmujących stanowiska stałe.

§ 19 . Urzędnik, o którym mowa w niniejszym artykule, spełniający warunki dobrowolnego przejścia na emeryturę określone w § 1 pkt III a), i który postanowi pozostać czynny zawodowo, otrzymuje dodatek z tego tytułu odpowiadający wysokości swoich składek ubezpieczeniowych do czasu spełnienia warunków obowiązkowego przejścia na emeryturę, wymienionych w § 1 pkt II.

§ 20. Zabrania się tworzenia więcej niż jednego odrębnego systemu ubezpieczeń społecznych dla urzędników stałych piastujących stanowiska stałe oraz więcej niż jednej jednostki zarządzającej danym systemem w każdej jednostce stanowej, z zastrzeżeniem przepisów art. 142 § 3 pkt X.

Artykuł 41

Po trzech latach czynnej służby urzędnicy, którzy zostali mianowani na stanowisko w drodze konkursu publicznego, otrzymują status urzędnika stałego.

§ 1. Stały urzędnik publiczny może utracić stanowisko wyłącznie:

I - na mocy prawomocnego wyroku sądowego;

II - w wyniku postępowania administracyjnego, podczas którego zapewniono mu pełne prawo do obrony;

III - w wyniku procedury okresowej oceny przebiegu służby, podczas której zapewniono mu pełne prawo do obrony, na zasadach określonych w ustawie uzupełniającej.

§ 2. Jeżeli odwołanie ze stanowiska urzędnika stałego zostanie unieważnione wyrokiem sądowym, powróci on na swoje stanowisko, a urzędnik, który objął wakujące stanowisko, jeżeli ma status urzędnika stałego, powróci na poprzednie stanowisko bez prawa do odszkodowania albo zostanie powołany na inny urząd lub pozostawiony w stanie nieczynnym z wynagrodzeniem proporcjonalnym do czasy służby.

§ 3. Po zlikwidowaniu stanowiska lub po ogłoszeniu braku jego potrzeby, urzędnik stały pozostaje w stanie nieczynnym z wynagrodzeniem proporcjonalnym do czasu służby, aż do dnia powołania na inne stanowisko.

§ 4. Warunkiem uzyskania statusu urzędnika stałego jest obowiązkowa specjalna ocena pracy przez komisję powołaną w tym celu.