Artykuł 205

Edukacja, będąca prawem wszystkich i obowiązkiem państwa oraz rodziny, jest promowana i pobudzana z udziałem społeczeństwa, w celu pełnego rozwoju osobistego, przygotowania do wykonywania obowiązków obywatelskich i zdobycia kwalifikacji do pracy.

Artykuł 206

Szkolnictwo jest prowadzone w oparciu o następujące zasady:

I - równość warunków dostępu i uczęszczania do szkoły;

II - wolność pobierania nauki, nauczania, badań i upowszechniania myśli, sztuki i wiedzy;

III - pluralizm idei i koncepcji pedagogicznych oraz współistnienie instytucji edukacyjnych publicznych i prywatnych;

IV - bezpłatność nauczania w szkołach publicznych;

V - uznanie znaczenia pracowników szkolnictwa; ustawowe zagwarantowanie zasad awansowania w szkolnictwie publicznym, z zawodową siatką płac oraz dostępem do służby wyłącznie w wyniku konkursu publicznego obejmującego egzaminy i ocenę kwalifikacji;

VI - demokratyczne zarządzanie szkolnictwem publicznym, na zasadach określonych w ustawie;

VII - zagwarantowanie jakości nauczania.

Artykuł 207

Uniwersytety korzystają z autonomii dydaktyczno-naukowej, administracyjnej oraz autonomii w dziedzinie zarządzania finansami i mieniem; przestrzegają zasady nierozłączalności nauczania, badań i upowszechniania wiedzy.

§ 1. Uniwersytety mogą przyjmować profesorów, specjalistów i naukowców zagranicznych, na zasadach określonych w ustawie.

§ 2. Przepis niniejszego artykułu stosuje się do instytucji prowadzących badania naukowe i technologiczne.

Artykuł 208

Państwo spełnia swój obowiązek wobec szkolnictwa, gwarantując:

I - obowiązkowe i bezpłatne szkolnictwo podstawowe; zapewnia się dostęp do bezpłatnego szkolnictwa również tym, którzy nie mieli do niego dostępu w wieku szkolnym;

II - stopniowe upowszechnianie bezpłatnego szkolnictwa średniego;

III - specjalną formę edukacji dla osób upośledzonych, w miarę możliwości w zwykłej sieci szkolnictwa;

IV - zapewnienie żłobków i przedszkoli dla dzieci od urodzenia do sześciu lat;

V - dostęp do najwyższych stopni szkolnictwa, do badań i twórczości artystycznej, zgodnie z indywidualnymi zdolnościami;

VI - oferowanie regularnego szkolnictwa wieczorowego, odpowiedniego do potrzeb uczniów;

VII - pomoc dla uczniów, w szkolnictwie podstawowym, za pomocą dodatkowych programów szkolnych, materiałów dydaktycznych, transportu, wyżywienia i pomocy zdrowotnej.

§ 1. Dostęp do obowiązkowego i bezpłatnego szkolnictwa jest podmiotowym prawem publicznym.

§ 2. Niezapewnienie obowiązkowego szkolnictwa przez władze publiczne lub jego niewystarczające zapewnienie pociąga za sobą odpowiedzialność właściwej władzy.

§ 3. Do władzy publicznej należy sporządzanie spisu uczniów w wieku szkolnym podstawowym, ich wezwanie i dbanie, razem z rodzicami lub opiekunami, aby uczęszczali do szkoły.

Artykuł 209

Szkolnictwo jest otwarte dla inicjatywy prywatnej, przy poszanowaniu następujących warunków:

I - stosowanie ogólnych norm szkolnictwa narodowego;

II - uzyskanie zezwolenia oraz ocena jakości przez władze publiczne.

Artykuł 210

Ustala się minimalne wymogi programowe w szkolnictwie podstawowym w celu zapewnienia wspólnego wykształcenia podstawowego oraz szacunku dla narodowych i regionalnych wartości kulturowych i artystycznych.

§ 1. Fakultatywna nauka religii odbywa się w ramach normalnego rozkładu zajęć w publicznych szkołach podstawowych.

§ 2. Nauczanie na szczeblu podstawowym, w zwykłym toku, jest prowadzone w języku portugalskim; społecznościom indiańskim zapewnia się prawo używania języków ojczystych i własnych metod nauczania.

Artykuł 211

Unia, stany, Dystrykt Federalny i gminy organizują swoje systemy nauczania na zasadzie współdziałania.

§ 1. Unia organizuje system szkolnictwa na szczeblu federalnym i terytorialnym, finansuje federalne instytucje publiczne i realizuje, w dziedzinie edukacji, funkcję redystrybucyjną i uzupełniającą, tak aby zagwarantować wyrównanie szans zdobycia wykształcenia oraz minimalną jakość nauczania, poprzez pomoc techniczną i finansową na rzecz stanów, Dystryktu Federalnego i gmin.

§ 2. Gminy działają w pierwszej kolejności na szczeblu szkolnictwa podstawowego i przedszkolnego.

§ 3. Stany i Dystrykt Federalny działają w pierwszej kolejności na szczeblu szkolnictwa podstawowego i średniego.

§ 4. Przy organizowaniu swoich systemów szkolnictwa stany i gminy określają zasady współpracy, tak aby zapewnić powszechność szkolnictwa obowiązkowego.

Artykuł 212

Unia przeznacza co roku na utrzymanie i rozwój szkolnictwa co najmniej osiemnaście procent dochodów, a stany, Dystrykt Federalny i gminy co najmniej dwadzieścia pięć procent dochodów liczonych z uwzględnieniem przekazanych im przez Unię środków.

§ 1. Część wpływów z podatków przekazanych przez Unię stanom, Dystryktowi Federalnemu i gminom lub przekazanych przez stany właściwym gminom, nie uważa się za dochody uzyskane przez rząd, który je przekazuje, przy dokonywaniu obliczenia, o którym mowa w niniejszym artykule.

§ 2. Dla celu wykonania przepisu nagłówka niniejszego artykułu, bierze się pod uwagę systemy szkolnictwa federalnego, stanowego i gminnego oraz środki przyznawane zgodnie z przepisem art. 213.

§ 3. Przy podziale środków publicznych pierwszeństwo ma zaspokojenie potrzeb szkolnictwa obowiązkowego, na zasadach określonych w narodowym planie edukacyjnym.

§ 4. Dodatkowe programy wyżywienia i pomocy zdrowotnej przewidziane w art. 208 pkt VII są finansowane ze środków pochodzących ze składek na zabezpieczenie społeczne i innych środków budżetowych.

§ 5. Publiczne szkolnictwo podstawowe jest dodatkowo finansowane ze składek na rzecz edukacji, przekazywanych przez przedsiębiorstwa na zasadach określonych w ustawie.

Artykuł 213

Środki publiczne są przeznaczone dla szkół publicznych; mogą zostać przeznaczone dla szkół społecznych, wyznaniowych lub dobroczynnych, określonych w ustawie, które:

I - wykazują, że nie mają celu zarobkowego i przeznaczają swoje nadwyżki finansowe na edukację;

II - zapewnią, że w przypadku zaprzestania działalności, ich mienie zostanie przekazane innej szkole społecznej, dobroczynnej lub wyznaniowej albo władzy publicznej.

§ 1. Środki, o których mowa w niniejszym artykule, mogą zostać przeznaczone, na zasadach określonych w ustawie, na stypendia w szkolnictwie podstawowym i średnim, w razie braku miejsc i regularnych zajęć w sieci publicznej w miejscu zamieszkania ucznia, dla tych, którzy wykażą, że nie posiadają wystarczających środków; obowiązkiem władz publicznych jest inwestowanie w pierwszej kolejności w rozwój sieci szkolnej na swoim terytorium.

§ 2. Działalność uniwersytetów w zakresie badań i upowszechniania wiedzy może otrzymać wsparcie finansowe ze strony władz publicznych.

Artykuł 214

Ustawa ustala wieloletni narodowy plan edukacyjny, mając na celu powiązanie i rozwój szkolnictwa na jego poszczególnych szczeblach oraz integrację działań władz publicznych, prowadzących do:

I - zlikwidowania analfabetyzmu;

II - powszechności uczęszczania do szkoły;

III - polepszenia jakości szkolnictwa;

IV - przygotowania zawodowego;