IV. USTRÓJ WŁADZY PAŃSTWOWEJ

1. CHORWACKI SABOR[1]

Artykuł 70

Chorwacki Sabor jest przedstawicielskim organem obywateli, sprawującym władzę ustawodawczą w Republice Chorwacji[2].

Artykuł 71

Chorwacki Sabor liczy nie mniej niż 100 i nie więcej niż 160 deputowanych, wybieranych bezpośrednio, na podstawie powszechnego i równego prawa wyborczego, w głosowaniu tajnym[3].

Artykuł 72[4]

Deputowani do Chorwackiego Saboru wybierani są na czteroletnią kadencję.

Ustawa określa liczbę deputowanych wybieranych do Chorwackiego Saboru, warunki oraz tryb wyboru.

Artykuł 73[5]

Wybory do Chorwackiego Saboru odbywają się nie później niż sześćdziesiątego dnia od daty zakończenia kadencji lub od daty rozwiązania Chorwackiego Saboru.

Pierwsze posiedzenie Chorwackiego Saboru odbywa się nie później niż dwudziestego dnia po wyborach.

Chorwacki Sabor konstytuuje się na pierwszym posiedzeniu poprzez wybór Pzewodniczącego większością głosów obecnych deputowanych.

Artykuł 74

Mandat deputowanego do Chorwackiego Saboru nie ma charakteru imperatywnego.

Deputowani do Chorwackiego Saboru otrzymują stałe wynagrodzenie[6] oraz przysługują im prawa określone ustawą.

Artykuł 75

Deputowanym do Chorwackiego Saboru przysługuje immunitet.

Deputowany nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, nie może być zatrzymany ani ukarany za wyrażone w Chorwackim Saborze poglądy, ani za sposób głosowania.

Deputowany nie może zostać zatrzymany ani nie można przeciwko niemu wszcząć postępowania karnego bez zgody Chorwackiego Saboru.

Deputowany może zostać zatrzymany bez zgody Chorwackiego Saboru jedynie wówczas, gdy zostanie ujęty na gorącym uczynku popełnienia czynu karalnego zagrożonego karą więzienia w wymiarze większym niż pięć lat. O takim przypadku informuje się Przewodniczącego Chorwackiego Saboru.

W okresie między sesjami Chorwackiego Saboru zgodę na pozbawienie deputowanego wolności albo na wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego wyraża Komisja do spraw Mandatowych i Immunitetowych Chorwackiego Saboru, komisja ta decyduje też w sprawie uchylenia immunitetu deputowanego, a jej decyzje podlegają następnie zatwierdzeniu przez Chorwacki Sabor.

Artykuł 76

Kadencja deputowanych do Chorwackiego Saboru może zostać przedłużona ustawą jedynie w czasie wojny albo w przypadkach, o których mowa w artykułach 17 i 100 Konstytucji[7].

Artykuł 77

Chorwacki Sabor może się rozwiązać uchwałą przyjętą większością głosów wszystkich deputowanych.

Prezydent Republiki, zgodnie z postanowieniami art. 103 Konstytucji, może rozwiązać Chorwacki Sabor[8].

Artykuł 78[9]

Sesje zwyczajne Chorwackiego Saboru odbywają się dwa razy w roku: pierwsza pomiędzy 15 stycznia a 30 lipca; druga pomiędzy 15 września a 15 grudnia.

Sesje nadzwyczajne Chorwackiego Saboru odbywają się na żądanie Prezydenta Republiki, Rządu albo większości deputowanych.

Przewodniczący Chorwackiego Saboru może, po zasięgnięciu opinii klubów parlamentarnych[10], zwołać sesję nadzwyczajną Chorwackiego Saboru.

Artykuł 79[11]

Chorwacki Sabor ma Przewodniczącego oraz jednego albo kilku wiceprzewodniczących.

Strukturę wewnętrzną i tryb pracy Chorwackiego Saboru określa regulamin.

Regulamin uchwalany jest większością głosów wszystkich deputowanych.

Artykuł 80[12]

Chorwacki Sabor:

- uchwala[13] Konstytucję i dokonuje w niej zmian;

- uchwala ustawy;

- uchwala budżet państwa;

- decyduje o wojnie i pokoju;

- uchwala akty wyrażające politykę Chorwackiego Saboru;

- uchwala strategię bezpieczeństwa narodowego i strategię obrony Republiki Chorwacji;

- sprawuje cywilną kontrolę nad Siłami Zbrojnymi i służbami bezpieczeństwa Republiki Chorwacji;

- decyduje o zmianie granic Republiki Chorwacji;

- zarządza referendum;

- dokonuje wyborów, mianowań i odwołań, zgodnie z Konstytucją i ustawami;

- nadzoruje pracę Rządu Republiki Chorwacji oraz innych podmiotów władzy publicznej[14], odpowiedzialnych przed Chorwackim Saborem, zgodnie z Konstytucją i ustawami;

- udziela amnestii za czyny karalne;

- wykonuje inne czynności przewidziane Konstytucją.

Artykuł 81[15]

Chorwacki Sabor podejmuje uchwały[16] większością głosów w obecności większości deputowanych, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Deputowani głosują osobiście.

Artykuł 82[17]

Ustawy (ustawy organiczne) regulujące prawa mniejszości narodowych uchwalane są przez Chorwacki Sabor większością dwóch trzecich głosów wszystkich deputowanych.

Ustawy (ustawy organiczne) konkretyzujące konstytucyjnie zagwarantowane prawa człowieka i podstawowe wolności, system wyborczy, strukturę, zakres i tryb działania organów państwowych oraz system i zakres działania samorządu lokalnego i okręgowego (regionalnego) Chorwacki Sabor uchwala większością głosów wszystkich deputowanych.

Uchwały, o których mowa w art. 7 ust. 2 i art. 8 Konstytucji, Chorwacki Sabor podejmuje większością dwóch trzecich głosów wszystkich deputowanych.

Artykuł 83

Posiedzenia Chorwackiego Saboru są jawne.

Artykuł 84[18]

Prawo wnoszenia projektów ustaw przysługuje każdemu deputowanemu, klubowi parlamentarnemu i komisjom[19] Chorwackiego Saboru oraz Rządowi Republiki Chorwacji.

Artykuł 85[20]

Deputowani do Chorwackiego Saboru mają prawo kierowania zapytań do Rządu Republiki Chorwacji i poszczególnych ministrów.

Co najmniej jedna dziesiąta deputowanych do Chorwackiego Saboru może złożyć interpelację dotyczącą pracy Rządu Republiki Chorwacji albo poszczególnych jego członków.

Tryb kierowania zapytań i składania interpelacji szczegółowo określa regulamin.

Artykuł 86[21]

Chorwacki Sabor może zarządzić referendum w sprawie projektu zmiany Konstytucji, projektu ustawy albo w innej sprawie należącej do jego zakresu działania.

Prezydent Republiki może, na wniosek Rządu i za kontrasygnatą premiera, zarządzić referendum w sprawie projektu zmiany Konstytucji albo w innej sprawie, którą uważa za istotną dla niepodległości, jedności oraz bytu Republiki Chorwacji.

Chorwacki Sabor zarządza referendum, zgodnie z ustawą, w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, jeśli wniosek taki złoży dziesięć procent łącznej liczby uprawnionych do głosowania w Republice Chorwacji.

W referendum rozstrzygnięcie zapada większością oddanych głosów, o ile uczestniczyła w nim większość wszystkich wyborców w Republice Chorwacji.

Rozstrzygnięcie przyjęte w referendum jest wiążące.

Sprawy referendum określa ustawa.

Artykuł 87

Chorwacki Sabor może, na okres nie przekraczający jednego roku, upoważnić Rząd Republiki Chorwacji do regulowania w drodze dekretów[22] poszczególnych spraw należących do zakresu działania Chorwackiego Saboru, z wyjątkiem spraw dotyczących konkretyzacji konstytucyjnie gwarantowanych praw człowieka i podstawowych wolności, praw narodowościowych, systemu wyborczego, struktury, zakresu i trybu działania organów państwowych i samorządu lokalnego.

Dekrety wydawane na podstawie delegacji ustawowej nie mogą działać wstecz.

Dekrety wydane na podstawie delegacji ustawowej tracą moc po upływie jednego roku od daty udzielenia delegacji, chyba że Chorwacki Sabor postanowi inaczej.

Artykuł 88[23]

Ustawy podpisuje Prezydent Republiki w ciągu ośmiu dni od daty ich uchwalenia przez Chorwacki Sabor.

Jeśli Prezydent Republiki uważa, że podpisywana ustawa jest niezgodna z Konstytucją, może wszcząć postępowanie w sprawie jej zgodności z Konstytucją przed Trybunałem Konstytucyjnym Republiki Chorwacji.

Artykuł 89[24]

Ustawy i inne przepisy organów państwowych przed wejściem w życie są publikowane w wydawnictwie urzędowym Republiki Chorwacji „Narodne novine”.

Przepisy wydawane przez organy władzy publicznej przed wejściem w życie są publikowane w dostępny sposób, zgodnie z ustawą.

Ustawa wchodzi w życie najwcześniej ósmego dnia od daty jej ogłoszenia, chyba że w szczególnie uzasadnionych wypadkach ustawa stanowi inaczej.

Ustawy i inne przepisy organów państwowych i organów władzy publicznej nie mogą działać wstecz.

Moc wsteczna może być nadawana ze szczególnie uzasadnionych powodów tylko pojedynczym przepisom ustawy.

Artykuł 90

Dochody i wydatki państwa określa budżet państwa.

W ustawie, której wykonanie wymaga środków finansowych, muszą być przewidziane źródła finansowania.

Artykuł 91

Chorwacki Sabor może powoływać komisje śledcze[25] w każdej sprawie będącej przedmiotem interesu publicznego.

Ustawa określa skład, zakres działania oraz kompetencje komisji śledczych.

Przewodniczącego komisji śledczej wybiera większość deputowanych z grona deputowanych opozycyjnych[26].

Artykuł 92

Obrońca Praw Narodu[27] jest pełnomocnikiem Chorwackiego Saboru, chroniącym konstytucyjne i ustawowe prawa obywateli w postępowaniu przed organami administracji państwowej oraz innymi organami władzy publicznej.

Obrońca Praw Narodu jest wybierany przez Chorwacki Sabor na ośmioletnią kadencję.

Przesłanki wyboru i odwołania Obrońcy Praw Narodu, zakres i tryb działania Obrońcy Praw Narodu oraz jego zastępców określa ustawa.

W ramach instytucji Obrońcy Praw Narodu zapewnia się ochronę konstytucyjnych i ustawowych praw obywateli w sprawach prowadzonych przez Ministerstwo Obrony, Siły Zbrojne i służby porządku publicznego, ochronę praw obywateli wobec organów samorządu lokalnego i okręgowego (regionalnego) oraz ochronę praw samorządu lokalnego i okręgowego (regionalnego) wobec organów władzy państwowej[28].

---

[1] Nazwę parlamentu państwa chorwackiego zmieniano dwukrotnie: ustawą z 12 XII 1997 r. wprowadzono nazwę „Chorwacki Państwowy Sabor” (Hrvatski državni sabor), ostatecznie na mocy ustawy z 9 XI 2000 r. przyjęto obecną nazwę Hrvatski sabor (przyp. red).

[2] Ust. 2 art. 70 uchylony ustawą z 28 III 2001 r. (przyp. red).

[3] Art. 71 w brzmieniu nadanym, ostatnio, ustawą ww. (przyp. red).

[4] Art. 72 w brzmieniu nadanym, ostatnio, ustawą ww. (przyp. red).

[5] Art. 73 w brzmieniu nadanym, ostatnio, ustawą z 28 III 2001 r. (przyp. red).

[6] W oryginale: "novčanu naknadu", dosłownie: wynagrodzenie pieniężne (przyp. tłum.).

[7] Art. 76 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[8] Ust. 2 art. 77 dodany ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[9] Art. 78 w brzmieniu nadanym ostatnio ustawą z 2001 r. (przyp. red.).

[10] W oryginale: "klubovi zastupnika parlamentarnih stranaka", dosłownie: kluby deputowanych partii parlamentarnych (przyp. tłum.).

[11] Art. 79 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. oraz ustawą z 28 III 2001 r. (przyp. red.).

[12] Art. 80 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. oraz ustawą z 28 III 2001 r. (przyp. red.).

[13] W oryginale: "odlučuje o donošenju", dosłownie: decyduje o przyjęciu (przyp. tłum.).

[14] W oryginale: "drugi nositelji javnih dužnosti", dosłownie: inni wypełniający obowiązki publiczne (przyp. tłum.).

[15] Pierwotny art. 81 uchylono ustawą z 28 III 2001 r., w związku z tym nastąpiła zmiana numeracji : począwszy od dotychczasowego art. 82, który oznaczono jako art. 81 (przyp. red.).

[16] W oryginale: "donose odluke" (przyp. tłum.).

[17] Art. 82 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[18] Art. 84 w brzmieniu nadanym ustawą ww. (przyp. red.).

[19] W oryginale: "radna tijela", dosłownie: organy robocze (przyp. tłum.).

[20] Art. 85 w brzmieniu nadanym ustawą ww. (przyp. red.).

[21] Art. 86 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[22] W oryginale: „uredhe”.

[23] Art. 88 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[24] Art. 89 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r.

[25] W oryginale: "povjerenstvo", dosłownie: organ, agenda (przyp. tłum.).

[26] Ust. 3 art. 91 dodano ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).

[27] W oryginale: " Pučki pravobranitelj" , dosłownie: Obrońca Ludu (przyp. tłum.).

[28] Ust. 4 art. 92 dodano ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).