2. PREZYDENT REPUBLIKI CHORWACJI
Artykuł 93[1]
Prezydent Republiki Chorwacji jest przedstawicielem i reprezentantem Republiki Chorwacji w kraju i zagranicą.
Prezydent Republiki troszczy się o prawidłową i
harmonijną działalność oraz stabilność władz państwowych.
Prezydent Republiki odpowiada za obronę
niepodległości i terytorialnej integralności Republiki Chorwacji.
Artykuł 94[2]
Prezydent Republiki wybierany jest w wyborach bezpośrednich, na podstawie powszechnego i równego prawa wyborczego, w głosowaniu tajnym, na pięcioletnią kadencję.
Nikt nie może być wybrany na Prezydenta Republiki więcej niż dwukrotnie.
Prezydent Republiki zostaje wybrany większością głosów wyborców, którzy wzięli udział w głosowaniu. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, wybory przeprowadza się ponownie po upływie 14 dni.
W ponownych wyborach prawo kandydowania mają dwaj kandydaci, którzy w pierwszym głosowaniu uzyskali najwięcej głosów. Jeżeli któryś z tych kandydatów zrezygnuje z kandydowania, to prawo udziału w ponownych wyborach uzyskuje kandydat następny pod względem liczby głosów uzyskanych w pierwszej turze.
Wybory Prezydenta Republiki przeprowadza się nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 60 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta..
Przed objęciem urzędu Prezydent Republiki składa przed Prezesem Trybunału Konstytucyjnego Republiki Chorwacji uroczystą przysięgę, zobowiązując się do wierności Konstytucji.
Wybory Prezydenta Republiki, tekst przysięgi i sposób jej składania określa ustawa.
Artykuł 95[3]
Prezydent Republiki nie może piastować żadnego innego stanowiska publicznego ani zawodowego.
Po wyborze Prezydent Republiki składa rezygnację z
członkostwa w partii politycznej i informuje o tym Chorwacki Sabor.
Artykuł 96[4]
W razie przejściowej niezdolności do sprawowania
urzędu z powodu nieobecności, choroby albo korzystania z dorocznego urlopu,
Prezydent Republiki może powierzyć zastępowanie go Przewodniczącemu
Chorwackiego Saboru. Decyzję o powrocie do sprawowania funkcji podejmuje
Prezydent Republiki.
W razie dłuższej niezdolności do sprawowania urzędu
z powodu choroby albo gdy Prezydent Republiki nie jest w stanie wykonywać swych
kompetencji, a zwłaszcza gdy nie jest w stanie podjąć decyzji o powierzeniu
obowiązków tymczasowemu zastępcy, obowiązki tymczasowego Prezydenta Republiki
przejmuje Przewodniczący Chorwackiego Saboru na podstawie uchwały Trybunału
Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny podejmuje tę uchwałę na wniosek Rządu.
W razie śmierci, dymisji, którą składa się na ręce Prezesa Trybunału Konstytucyjnego Republiki Chorwacji, o czym zostaje poinformowany Przewodniczący Chorwackiego Saboru, albo jeśli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi powody do ustania mandatu Prezydenta Republiki, obowiązki tymczasowego Prezydenta Republiki z mocy Konstytucji obejmuje Przewodniczący Chorwackiego Saboru.
Akty podpisania ustawy, podejmowane przez Przewodniczącego Chorwackiego Saboru jako tymczasowego Prezydenta Republiki podlegają kontrasygnacie premiera Republiki Chorwacji.
Wybory nowego Prezydenta Republiki muszą być
przeprowadzone w ciągu 60 dni od dnia przejęcia obowiązków tymczasowego
Prezydenta Republiki, zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu.
Artykuł 97
Prezydent Republiki:
- zarządza wybory do Chorwackiego Saboru oraz zwołuje jego pierwsze posiedzenie;
- zarządza referendum zgodnie z Konstytucją;
- powierza misję utworzenia Rządu osobie, która, uwzględniając rozkład mandatów w Chorwackim Saborze i odbyte konsultacje, cieszy się zaufaniem większości wszystkich deputowanych[5];
- stosuje prawo łaski;
- nadaje ordery i odznaczenia określone ustawą;
- wykonuje inne funkcje określone Konstytucją.
Artykuł 98[6]
Prezydent Republiki i Rząd Republiki Chorwacji współpracują w kształtowaniu i realizowaniu polityki zagranicznej.
Prezydent Republiki, na wniosek Rządu i za
kontrasygnatą premiera, decyduje o ustanowieniu przedstawicielstw
dyplomatycznych i urzędów konsularnych Republiki Chorwacji zagranicą.
Prezydent Republiki, na wniosek Rządu i po zasięgnięciu opinii właściwej komisji Chorwackiego Saboru, powołuje i odwołuje szefów misji dyplomatycznych Republiki Chorwacji zagranicą, za uprzednią kontrasygnatą premiera Republiki Chorwacji.
Prezydent Republiki przyjmuje pisma uwierzytelniające i odwołujące zagranicznych szefów misji dyplomatycznych.
Artykuł 99[7]
Prezydent Republiki jest naczelnym dowódcą Sił Zbrojnych Republiki Chorwacji.
Prezydent Republiki powołuje i odwołuje dowódców wojskowych, zgodnie z ustawą.
Prezydent
Republiki wypowiada wojnę i zawiera pokój na podstawie uchwały Chorwackiego Saboru.
W razie bezpośredniego zagrożenia niepodległości, integralności i bytu państwa Prezydent Republiki może, za kontrasygnatą premiera, zarządzić użycie Sił Zbrojnych, mimo iż nie został wprowadzony stan wojny.
Artykuł 100[8]
W czasie stanu wojny Prezydent Republiki może
wydawać dekrety z mocą ustawy[9] na podstawie i w ramach kompetencji otrzymanych od
Chorwackiego Saboru. Jeśli Chorwacki
Sabor nie obraduje, Prezydent Republiki jest upoważniony do regulowania
dekretami z mocą ustawy wszystkich kwestii, jakich wymaga stan wojny.
W razie bezpośredniego zagrożenia niepodległości,
integralności i bytu państwa albo gdy organy władzy państwowej nie są w stanie
normalnie wykonywać swoich konstytucyjnych obowiązków, Prezydent Republiki
może, na wniosek premiera i za jego kontrasygnatą, wydawać dekrety z mocą
ustawy.
Prezydent Republiki przedkłada dekrety z mocą ustawy
do zatwierdzenia Chorwackiemu Saborowi, gdy tylko staje się możliwe odbycie
jego posiedzenia.
Jeśli Prezydent Republiki nie przedłoży dekretu do zatwierdzenia Chorwackiemu Saborowi zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu lub jeśli Chorwacki Sabor go nie zatwierdzi, dekret z mocą ustawy traci moc.
W sytuacjach,
o których mowa w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu, Prezydent Republiki ma prawo
zwołać posiedzenie Rządu i przewodniczyć takiemu posiedzeniu.
Artykuł 101[10]
Prezydent Republiki może zwrócić się do Rządu o
zwołanie posiedzenia w celu rozpatrzenia określonych spraw.
Prezydent Republiki może być obecny na posiedzeniu
Rządu i brać udział w obradach.
Artykuł 102[11]
Prezydent Republiki i Rząd Republiki Chorwacji, zgodnie z Konstytucją i ustawami, współpracują w nadawaniu kierunku pracy służb bezpieczeństwa.
Mianowanie szefów służb bezpieczeństwa, po uprzednim zasięgnięciu opinii właściwej komisji Chorwackiego Saboru, kontrasygnują Prezydent Republiki i Premier Republiki Chorwacji.
Artykuł 103[12]
Prezydent Republiki może, na wniosek Rządu, za
kontrasygnatą Premiera i po konsultacjach z przedstawicielami klubów
parlamentarnych, rozwiązać Chorwacki Sabor, jeśli po przedstawieniu przez Rząd
wniosku o udzielenie wotum zaufania Chorwacki Sabor wyrazi wotum nieufności
Rządowi albo jeśli w ciągu 120 dni od daty przedłożenia projektu nie uchwali
budżetu państwa.
Prezydent Republiki nie może na wniosek Rządu rozwiązać Chorwackiego Saboru, jeżeli zostało wszczęte postępowanie w sprawie jego odpowiedzialności za naruszenie Konstytucji.
Artykuł 104
Prezydent Republiki ponosi odpowiedzialność za naruszenie Konstytucji popełnione podczas wykonywania swych kompetencji.
Postępowanie mające na celu pociągnięcie Prezydenta Republiki do odpowiedzialności może wszcząć Chorwacki Sabor uchwałą podjętą większością dwóch trzecich głosów wszystkich deputowanych.
O odpowiedzialności Prezydenta Republiki orzeka Trybunał Konstytucyjny Republiki Chorwacji większością dwóch trzecich głosów wszystkich sędziów.
Trybunał
Konstytucyjny musi wydać orzeczenie o odpowiedzialności Prezydenta Republiki za
naruszenie Konstytucji w ciągu 30 dni od daty przyjęcia wniosku o wszczęcie
postępowania w sprawie odpowiedzialności Prezydenta
Republiki za naruszenie Konstytucji[13].
Jeśli Trybunał Konstytucyjny Republiki Chorwacji ustali odpowiedzialność Prezydenta Republiki, przestaje on sprawować urząd z mocy Konstytucji.
Artykuł 105[14]
Prezydentowi Republiki przysługuje immunitet.
Prezydent Republiki nie może być zatrzymany ani nie można wszcząć przeciwko niemu postępowania karnego bez uprzedniej zgody Trybunału Konstytucyjnego.
Prezydent Republiki może zostać zatrzymany bez zgody
Trybunału Konstytucyjnego jedynie wówczas, gdy zostanie ujęty na gorącym
uczynku popełnienia czynu karalnego zagrożonego karą więzienia w wymiarze
większym niż pięć lat. Organ państwowy, który zatrzymał Prezydenta Republiki,
zobowiązany jest natychmiast zawiadomić o tym Prezesa Trybunału
Konstytucyjnego.
Artykuł 106[15]
Prezydenta Republiki w wykonywaniu jego kompetencji wspomagają organy doradcze. Członków tych organów powołuje i odwołuje Prezydent Republiki. Nie są dopuszczalne powołania sprzeczne z zasadą podziału władz.
Czynności doradcze, specjalistyczne i inne wykonywane są w Urzędzie Prezydenta Republiki Chorwacji. Strukturę i zakres działania Urzędu określa ustawa i regulamin wewnętrzny.
[1] Art. 93 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[2] Ust. 2, 6 i 7 art. 94 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[3] Art. 95 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[4] Art. 96 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[5] W miejsce pierwotnych podpunktów 3 i 4 ust.1 art. 97 ustawą z 9 XI 2000 r. dodano nowy podpunkt 3 (przyp. red.)
[6] Art. 98 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[7] Art. 99 w brzmieniu nadanym, ostatnio, ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[8] Art. 100 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[9] W oryginale: „uredbe sa zakonskom snagom”.
[10] Art. 101 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[11] Art. 102 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[12] Art. 103 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[13] Ust. 4 art.104 dodany ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[14] Art.105 wprowadzony ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).
[15] Art.106 w brzmieniu nadanym ustawą z 9 XI 2000 r. (przyp. red.).