(1) Federacja i kraje związkowe ponoszą oddzielnie wydatki, które wynikają z wykonywania ich zadań, o ile niniejsza Ustawa Zasadnicza nie stanowi inaczej.
(2) Jeżeli kraje związkowe działają na zlecenie Federacji, wynikające stąd wydatki ponosi Federacja.
(3) Ustawy federalne, które przyznają świadczenia pieniężne i które są wykonywane przez kraje związkowe, mogą stanowić, że świadczenia pieniężne pokrywane będą w całości lub w części przez Federację. Jeżeli ustawa stanowi, że Federacja ponosi połowę lub więcej wydatków, będzie ona wykonywana na zlecenie Federacji.
(4) Ustawy federalne uzasadniające obowiązki krajów związkowych do wykonywania świadczeń pieniężnych, świadczeń rzeczowych o wartości pieniężnej lub innych porównywalnych świadczeń wobec osób trzecich i które przez kraje związkowe wykonywane są jako zadanie własne lub zgodnie z ust. 3 zdanie 2 na zlecenie Federacji, wymagają zgody Bundesratu, jeżeli powstałe w związku z tym wydatki mają być ponoszone przez kraje związkowe.
(5) Federacja i kraje związkowe ponoszą wydatki administracyjne powstające w ich urzędach i odpowiadają we wzajemnych stosunkach za prawidłowość administracji. Szczegóły określa ustawa federalna, wymagająca zgody Bundesratu.
(6) Federacja i kraje związkowe zgodnie z wewnątrzpaństwowym podziałem kompetencji i obowiązków ponoszą obciążenia wynikające z naruszenia ponadnarodowych lub międzynarodowych zobowiązań Niemiec. W przypadkach korekt finansowych Unii Europejskiej, obejmujących kilka krajów związkowych, Federacja i kraje związkowe ponoszą te obciążenia w stosunku 15 do 85. Wszystkie kraje związkowe łącznie ponoszą solidarnie 35 procent całkowitego obciążenia odpowiednio do ogólnego klucza; 50 procent całkowitego obciążenia ponoszą kraje związkowe, które te obciążenia spowodowały, w stosunku do wysokości otrzymanych środków. Szczegóły określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu.
(1) Federacja może, o ile niniejsza Ustawa Zasadnicza nadaje jej kompetencje ustawodawcze, udzielać krajom związkowym pomocy finansowej w przypadkach inwestycji o szczególnym znaczeniu dla krajów i gmin (związków gmin), które są niezbędne w celu:
1. zapobieżenia zakłóceniom równowagi ogólnogospodarczej lub
2. wyrównania różnic potencjału gospodarczego na terytorium Federacji lub
3. wspierania wzrostu gospodarczego.
(2) Szczegóły, zwłaszcza rodzaje inwestycji, które mają otrzymać wsparcie, określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu lub zawarta na podstawie federalnej ustawy budżetowej umowa administracyjna. Środki przydzielane są na określony czas i kontrolowane w równych odstępach czasu w odniesieniu do ich wykorzystania. Pomoc finansowa udzielana jest w formie zmniejszających się z czasem rocznych sum.
(3) Bundestag, Rząd Federalny i Bundesrat są informowane na żądanie o przeprowadzaniu podjętych działań i uzyskanej poprawie.
Artykuł 105
(1) Ustawodawstwo w zakresie ceł i monopoli finansowych należy wyłącznie do Federacji.
(2) Federacji przysługuje ustawodawstwo konkurencyjne w zakresie innych podatków, jeżeli wpływy z tych podatków przypadają jej w całości lub w części, lub gdy zachodzą przesłanki określone w art. 72 ust. 275 .
(2a) Kraje związkowe posiadają uprawnienia ustawodawcze w zakresie lokalnych podatków konsumpcyjnych i podatku od dokonanych wydatków dopóki i na ile nie są to tego samego rodzaju podatki, co podatki regulowane przez ustawy federalne. Są one także uprawnione do ustalania wysokości stawki podatku od nabycia nieruchomości75 .
(3) Ustawy federalne dotyczące podatków, z których wpływy przypadają w całości lub w części krajom związkowym i gminom (związkom gmin) wymagają zgody Bundesratu.
(1) Na rzecz Federacji przypadają zyski z monopoli finansowych i wpływy z następujących podatków:
1. ceł,
2. podatków konsumpcyjnych, o ile nie przypadają one na rzecz krajów związkowych zgodnie z ust. 2 lub wspólnie na rzecz Federacji i krajów związkowych zgodnie z ust. 3 lub nie przysługują gminom na podstawie ust. 6,
3. podatków od drogowego transportu towarów,
4. podatków od obrotu kapitałowego, podatku ubezpieczeniowego i podatku wekslowego,
5. jednorazowych opłat majątkowych i opłat wyrównawczych pobieranych w celu dokonania wyrównania szkód,
6. opłat uzupełniających do podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych,
7. opłat w ramach Wspólnot Europejskich,
(2) Krajom związkowym przypadają wpływy z następujących podatków:
1. podatku majątkowego,
2. podatku od spadków,
3. podatku od pojazdów mechanicznych,
4. podatków drogowych, o ile nie przysługują one zgodnie z ust. 1 Federacji lub zgodnie z ust. 3 wspólnie Federacji i krajom związkowym,
5. podatku od piwa,
6. opłat od kasyn gry.
(3)Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych i z podatku obrotowego przypadają wspólnie Federacji i krajom związkowym (podatki wspólne), o ile wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z ust. 5, a wpływy z podatku obrotowego zgodnie z ust. 5a nie zostaną przyznane gminom. We wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych mają udział po połowie Federacja i kraje związkowe. Udziały Federacji i krajów związkowych we wpływach z podatku obrotowego zostaną określone w drodze ustawy federalnej wymagającej zgody Bundesratu. Przy tym ustalaniu należy przyjąć następujące zasady:
1. W ramach bieżących przychodów Federacja i kraje związkowe posiadają jednakowe roszczenia o pokrycie ich niezbędnych wydatków. Przy tym zakres wydatków powinien być określony z uwzględnieniem wieloletniego planu finansowego.
2. Pokrycie potrzeb Federacji i krajów związkowych powinno zostać wzajemnie tak ustalone, aby osiągnąć słuszne wyrównanie, zapobiec przeciążeniu podatników i zapewnić jednolite warunki życiowe na obszarze Federacji.
Dodatkowo w ustaleniu udziału Federacji i krajów związkowych w podatku obrotowym uwzględniane są pomniejszone wpływy z podatków, wynikające dla krajów związkowych od dnia 1 stycznia 1996 r. z uwzględnienia dzieci w podatku dochodowym od osób fizycznych. Szczegóły określa ustawa federalna, o której mowa w zdaniu 3.
(4) Udziały Federacji i krajów związkowych w podatku obrotowym powinny zostać ustalone na nowo, jeżeli stosunek między dochodami a wydatkami Federacji i krajów związkowych rozwinie się w sposób istotnie odmienny; pomniejszone wpływy z podatków, które z zgodnie z ust. 3 zdanie 5 brane są pod uwagę dodatkowo przy ustaleniu udziałów w podatku obrotowym, nie są w tym przypadku uwzględniane. Jeżeli w drodze ustawy federalnej kraje związkowe zostaną zobowiązane do dodatkowych wydatków lub pozbawione wpływów, wówczas zwiększone obciążenie może być, w drodze ustawy wymagającej zgody Bundesratu, wyrównane przez dotacje finansowe Federacji, o ile ogranicza się ono do krótkiego czasu. W ustawie należy określić zasady obliczania dotacji finansowych oraz ich podziału na poszczególne kraje związkowe.
(5) Gminom przysługuje udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, który przekazywany jest przez kraje związkowe do gmin na podstawie świadczenia podatku dochodowego przez jej mieszkańców. Szczegóły określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu. Może ona określać, że gminy ustalą stawki swojego udziału.
(5a) Gminom od dnia 1 stycznia 1998 r. przysługuje udział we wpływach z podatku obrotowego. Przekazywany on będzie gminom przez kraje związkowe na podstawie klucza uwzględniającego warunki miejscowe i gospodarcze. Szczegóły określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu.
(6) Wpływy z podatków gruntowych i od działalności gospodarczej przysługują gminom, wpływy z lokalnych podatków konsumpcyjnych i podatków od dokonanych wydatków przypadają gminom lub, na podstawie ustawodawstwa krajowego, związkom gmin. Gminom należy przyznać prawo do ustalania w ramach ustaw stawki podatku gruntowego i podatku od działalności gospodarczej. Jeżeli w kraju związkowym nie istnieją gminy, wówczas wpływy z podatków gruntowych i od działalności gospodarczej oraz lokalnych podatków konsumpcyjnych i od dokonanych wydatków przysługują krajowi związkowemu. Federacja i kraje związkowe mogą na podstawie repartycji posiadać udziały we wpływach z podatku od działalności gospodarczej. Szczegóły repartycji określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu. Na podstawie ustawodawstwa krajów związkowych podatek gruntowy i podatek od działalności gospodarczej, jak również udział gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i z podatku obrotowego mogą stanowić podstawę dla obliczenia repartycji.
(7) Z udziału krajów związkowych w całości wpływów z podatków wspólnych, gminom i związkom gmin przypada określony w ramach ustawodawstwa krajowego udział procentowy. Poza tym ustawodawstwo krajów związkowych określa, czy i w jakim zakresie gminom (związkom gmin) przypadają wpływy z podatków krajowych.
(8) Jeżeli Federacja spowoduje powstanie w poszczególnych krajach związkowych lub gminach (związkach gmin) specjalnych urządzeń, które tym krajom lub gminom (związkom gmin) przysporzą bezpośrednio dodatkowych wydatków lub spowodują zmniejszenie wpływów (szczególne obciążenia), Federacja zagwarantuje konieczne wyrównanie, jeżeli i o ile od krajów związkowych lub gmin (związków gmin) nie można wymagać, aby ponosiły te szczególne obciążenia. Świadczenia odszkodowawcze wobec osób trzecich i korzyści finansowe, które powstaną po stronie krajów związkowych lub gmin (związków gmin) jako skutek tych urządzeń, zostaną uwzględnione w wyrównaniu.
(9) Jako wpływy i wydatki krajów związkowych w rozumieniu tego Artykułu traktowane są także wpływy i wydatki gmin (związków gmin).
Krajom związkowym od dnia 1 stycznia 1996 r. przysługuje kwota z wpływów podatkowych Federacji za lokalną publiczną komunikację osobową. Szczegóły regulowane są w drodze ustawy federalnej wymagającej zgody Bundesratu. Kwota wynikająca ze zdania 1 nie jest uwzględniana przy obliczaniu potencjału finansowego zgodnie z art. 107 ust. 2.
(1) Wpływy z podatków krajowych i udział krajów związkowych we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych przysługują poszczególnym krajom związkowym tylko w takim zakresie, w jakim zostały one pobrane przez organy skarbowe na ich terenie (wpływy lokalne). Szczegółowe postanowienia o rozgraniczeniu oraz o sposobie i wielkości lokalnego rozłożenia wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych i podatku od wynagrodzeń zostaną ustalone w ustawie federalnej wymagającej zgody Bundesratu. Ustawa może zawierać także postanowienia o rozgraniczeniu i rozłożeniu wpływów lokalnych z innych podatków. Udział krajów związkowych we wpływach z podatku obrotowego przysługuje krajom proporcjonalnie do liczby ich mieszkańców; dla pewnej części, najwyżej jednak dla jednej czwartej tego udziału kraju związkowego mogą, w drodze ustawy federalnej wymagającej zgody Bundesratu, zostać przewidziane udziały uzupełniające dla tych krajów związkowych, których wpływy z podatków krajowych i z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych są w przeliczeniu na jednego mieszkańca niższe niż przeciętna przypadająca na kraj związkowy; w przypadku podatku od nabycia nieruchomości należy uwzględnić potencjał podatkowy.
(2) W drodze ustawy zapewnia się także właściwe wyrównanie zróżnicowanych potencjałów finansowych krajów związkowych, należy przy tym uwzględnić potencjał finansowy i potrzeby finansowe gmin (związków gmin). Przesłanki roszczeń wyrównawczych krajów związkowych uprawnionych do wyrównania i zobowiązań wyrównawczych krajów związkowych zobowiązanych do wyrównania, jak również kryteria dla określenia wysokości świadczeń wyrównawczych określone zostaną w ustawie. Ustawa może także stanowić, że Federacja przyzna ze swoich środków dotacje dla krajów związkowych słabszych gospodarczo na dodatkowe pokrycie ich ogólnych potrzeb finansowych (dotacje uzupełniające).
(1) Cła, monopole finansowe, podatki konsumpcyjne regulowane w drodze ustawy federalnej łącznie z podatkiem obrotowym od importu i opłatami w ramach Wspólnot Europejskich są administrowane przez federalne władze finansowe. Strukturę tych władz określa ustawa federalna. Kierownicy władz średniego szczebla są powoływani w porozumieniu z rządami krajów związkowych.
(2) Pozostałe podatki są administrowane przez władze finansowe krajów związkowych. Struktura tych władz i jednolite wykształcenie urzędników mogą być regulowane w ustawie federalnej wymagającej zgody Bundesratu. Jeżeli utworzone zostaną władze średniego szczebla, ich kierownicy są powoływani w porozumieniu z Rządem Federalnym.
(3) Jeżeli organy finansowe krajów związkowych administrują podatkami, które w całości lub w części przypadają Federacji, wówczas działają one na zlecenie Federacji. Art. 85 ust. 3 i 4 obowiązuje z zastrzeżeniem, że w miejsce Rządu Federalnego występuje federalny minister finansów.
(4) W drodze ustawy federalnej wymagającej zgody Bundesratu, może zostać przewidziane przy administrowaniu podatkami współdziałanie federalnych i krajowych organów finansowych, jak również w przypadku podatków wymienionych w ust.1, administrowanie przez organy finansowe krajów związkowych, a w przypadku innych podatków administrowanie przez federalne organy finansowe, jeżeli i na ile w znacznym stopniu poprawi to lub ułatwi wykonanie ustaw podatkowych. W przypadku podatków, które przypadają wyłącznie gminom (związkom gmin) administracja przysługująca organom finansowym krajów związkowych może zostać przez kraje w całości lub w części przekazana gminom (związkom gmin).
(5) Stosowane przez federalne organy skarbowe postępowania regulowane są w drodze ustawy federalnej. Postępowanie stosowane przez organy skarbowe krajów związkowych w przypadkach określonych w ust. 4 zdanie 2 oraz przez gminy (związki gmin) może zostać uregulowane w drodze ustawy wymagającej zgody Bundesratu.
(6) Sądownictwo finansowe regulowane jest jednolicie w drodze ustawy federalnej.
(7) Rząd Federalny może za zgodą Bundesratu wydawać ogólne przepisy administracyjne, o ile administracja sprawowana jest przez organy finansowe krajów związkowych lub gminy (związki gmin).
(1) Federacja i kraje związkowe są samodzielne i wzajemnie niezależne w ramach swojej gospodarki budżetowej.
(2) Federacja i kraje związkowe powinny w swojej gospodarce budżetowej uwzględniać wymogi ogólnogospodarczej równowagi.
(3) Ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu może ustanowić wspólnie obowiązujące dla Federacji i krajów związkowych zasady prawa budżetowego, odpowiadające koniunkturze gospodarki finansowej i wieloletniego planowania finansowego.
(4) W celu ochrony przed zakłóceniem równowagi ogólnogospodarczej mogą zostać wydane w drodze ustawy federalnej wymagającej zgody Bundesratu przepisy dotyczące:
1. kwot maksymalnych, warunków i kolejności przyjmowania kredytów przez korporacje terytorialne i związki celowe,
2. zobowiązań Federacji i krajów związkowych do utrzymania w Niemieckim Banku Federalnym nieoprocentowanych wkładów (rezerwy dla wyrównania koniunktury).
Upoważnienia do wydawania rozporządzeń mogą być udzielane jedynie Rządowi Federalnemu. Rozporządzenia wymagają zgody Bundesratu. Na żądanie Bundestagu należy je uchylić; szczegóły regulowane są w drodze ustawy federalnej.
(5) Ze zobowiązań Republiki Federalnej Niemiec wynikających z aktów prawnych Wspólnoty Europejskiej na podstawie art. 104 Traktatu Założycielskiego Wspólnoty Europejskiej dotyczącego zachowania dyscypliny budżetowej wywiązują się wspólnie Federacja i kraje związkowe. Obciążenia będące wynikiem sankcji Wspólnoty Europejskiej Federacja i kraje związkowe ponoszą w stosunku 65 do 35. Wspólnota krajów związkowych pokrywa solidarnie 35 procent obciążeń przypadających na kraje związkowe odpowiednio do swojej liczby mieszkańców; 65 procent obciążeń przypadających na kraje związkowe ponoszą poszczególne kraje związkowe odpowiednio do ich udziału w spowodowaniu obciążeń. Szczegóły określa ustawa federalna wymagająca zgody Bundesratu.
(1) Wszystkie wpływy i wydatki Federacji muszą zostać ujęte w budżecie; w przypadku przedsiębiorstw federalnych i majątku specjalnego wystarczy umieścić jedynie dotacje i środki odprowadzane. Budżet powinien być zrównoważony we wpływach i wydatkach.
(2) Budżet jest ustalany w drodze ustawy budżetowej na rok lub kilka lat obrachunkowych z podziałem na lata, przed rozpoczęciem pierwszego roku obrachunkowego. Dla poszczególnych części budżetu może być przewidziane, że obowiązują one w różnych okresach z podziałem na lata obrachunkowe.
(3) Projekt ustawy, o której mowa w ust. 2 zdanie 1, jak również projekty zmian ustawy budżetowej i budżetu jednocześnie ze skierowaniem do Bundesratu wnoszone są do Bundestagu. Bundesrat jest uprawniony do przedstawienia swojego stanowiska w sprawie projektu w ciągu sześciu tygodni, a w odniesieniu do zmian w ciągu trzech tygodni.
(4) Ustawa budżetowa może zawierać tylko przepisy dotyczące wpływów i wydatków Federacji odnoszących się jedynie do okresu, na który ustawa budżetowa została uchwalona. Ustawa budżetowa może stanowić, że jej przepisy tracą moc dopiero w chwili ogłoszenia nowej ustawy budżetowej lub w przypadku upoważnienia, o którym mowa w art. 115, w późniejszym czasie.
Artykuł 111
(1) Jeżeli do końca roku obrachunkowego nie zostanie w drodze ustawy ustalony budżet na następny rok, wówczas do chwili jego wejścia w życie Rząd Federalny jest uprawniony do dokonywania wszystkich wydatków koniecznych:
a) dla utrzymania instytucji istniejących na podstawie ustawy oraz dla wykonania zadań wynikających z ustawy,
b) dla wypełnienia prawnie uzasadnionych zobowiązań Federacji,
c) dla kontynuacji budów, dostaw i innych świadczeń lub dla zapewnienia dalszej pomocy dla tych celów, o ile w budżecie na rok ubiegły przyznane już były na nie odpowiednie kwoty.
(2) Jeżeli oparte na ustawie szczególnej wpływy z podatków, opłat i innych źródeł lub wpływy z rezerwy środków obrotowych nie pokrywają wydatków wymienionych w ust. 1, Rząd Federalny może uruchomić w drodze kredytu środki konieczne dla utrzymania działalności gospodarczej do wysokości jednej czwartej sumy końcowej poprzedniego budżetu.
Ponadplanowe i pozaplanowe wydatki wymagają zgody federalnego ministra finansów. Może ona zostać udzielona jedynie w przypadku nieprzewidzianej i nieodpartej potrzeby. Szczegóły może ustalać ustawa federalna.
(1) Ustawy, które podwyższają wydatki budżetowe proponowane przez Rząd Federalny lub zawierają nowe wydatki lub spowodują wydatki w przyszłości, wymagają zgody Rządu Federalnego. To samo dotyczy ustaw, które zawierają zmniejszenie wpływów lub spowodują je w przyszłości. Rząd Federalny może zażądać, aby Bundestag zawiesił uchwalenie takich ustaw. W takim przypadku Rząd Federalny w ciągu sześciu tygodni powinien przedstawić Bundestagowi swoją opinię.
(2) Rząd Federalny może zażądać w ciągu czterech tygodni od uchwalenia przez Bundestag ustawy, aby Bundestag ponownie podjął uchwałę.
(3) Jeżeli ustawa doszła już do skutku zgodnie z art. 78, Rząd Federalny może odmówić swojej zgody tylko w ciągu sześciu tygodni i tylko wtedy, gdy zastosował postępowania określone w ust. 1 zdanie 3 i 4 lub w ust. 2. Po upływie tego terminu uważa się, że zgoda została udzielona.
(1) Federalny minister finansów jest zobowiązany do składania Bundestagowi i Bundesratowi w ciągu następnego roku obrachunkowego sprawozdań o wszystkich wpływach i wydatkach, jak również o majątku i zadłużeniu w celu udzielenia Rządowi Federalnemu absolutorium.
(2) Federalna Izba Obrachunkowa, której członkom przysługuje niezawisłość sędziowska, bada sprawozdania jak również gospodarność i rzetelność wykonywania budżetu, i gospodarowania. Składa ona poza Rządem Federalnym coroczne sprawozdania bezpośrednio Bundestagowi i Bundesratowi. Pozostałe uprawnienia Federalnej Izby Obrachunkowej regulowane są w drodze ustawy federalnej.
(1) Zaciąganie kredytów jak również przejmowanie poręczeń, gwarancji lub innych zabezpieczeń, które mogłyby w kolejnych latach obrachunkowych spowodować wydatki wymaga określonego lub możliwego do określenia co do wysokości upoważnienia w drodze ustawy federalnej. Wpływy z kredytów nie mogą przekraczać sumy wydatków na inwestycje zaplanowane w budżecie; wyjątki są dopuszczalne jedynie dla ochrony przed zakłóceniem ogólnogospodarczej równowagi. Szczegóły określa ustawa federalna.
(2) Odnośnie do majątku specjalnego Federacji w drodze ustawy federalnej dopuszczalne są wyjątki od ust. 1.