C. I WŁADZY USTAWODAWCZEJ

§ 49

Lud sprawuje władzę ustawodawczą poprzez Storting, który składa się z dwóch części, Lagtingu i Odelstingu.

§ 501

Uprawnieni do głosowania są obywatele norwescy, mężczyźni i kobiety, którzy najpóźniej w roku wyborów ukończyli 18 lat życia.

Ustawa określa, w jakim stopniu są uprawnieni do głosowania ci obywatele norwescy, którzy w dniu wyborów zamieszkują poza Królestwem, lecz spełniają powyższe warunki.

Ustawa określa reguły dotyczące prawa głosowania osób spełniających powyższe warunki, ale w dniu wyborów wyraźnie cierpiących na poważne osłabienie stanu umysłowego lub obniżenie stopnia świadomości.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 31 marca 1821 r., 4 lipca 1884 r., 30 kwietnia 1898 r., 1 lipca 1907 r., 7 lipca 1913 r., 6 listopada 1920 r., 29 maja 1928 r., 13 czerwca 1946 r., 24 listopada 1967 r., 30 maja 1972 r., 23 listopada 1978 r. i 17 stycznia 1980 r.

§ 511

Ustawa określa reguły dotyczące prowadzenia spisów wyborców i rejestracji w spisach osób uprawnionych do głosowania.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 28 czerwca 1889 r. i 16 grudnia 1899 r.

§ 52

(Uchylony na mocy poprawki do konstytucji z 26 października 1945 r.)

§ 531

Prawa głosu pozbawione są osoby:

a) skazane za przestępstwa kryminalne zgodnie z przepisami ustaw;

b) które przeszły na służbę obcego mocarstwa bez zgody Rządu;

d) którym udowodniono kupno głosów, sprzedaż własnego głosu lub głosowanie więcej niż w jednym obwodzie wyborczym.

1 Punkt "c" uchylony poprawką do konstytucji z 23 kwietnia 1959 r., punkt "e" uchylony poprawką do konstytucji z 17 stycznia 1980 r.

§ 541

Wybory 1) odbywają się co cztery lata. Przeprowadza się je do końca miesiąca września.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 13 sierpnia 1857 r., 24 kwietnia 1869 r., 11 czerwca 1898 r., 25 maja 1905 r., 8 czerwca 1907 r., 22 kwietnia 1938 r. i 10 lutego 1959 r.

§ 551

Wybory 1) przeprowadza się w sposób określony przez ustawę. Spory dotyczące prawa głosowania rozstrzygane są przez Komisję Wyborczą, której decyzje podlegają zaskarżeniu do Stortingu.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 16 grudnia 1899 r. i 25 maja 1905 r.

§ 56

(Uchylony na mocy poprawki do konstytucji z 23 marca 1972 r.)

§ 571

Liczba deputowanych wybieranych do Stortingu wynosi 165.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 25 maja 1905 r., 13 marca 1907 r., 6 lipca 1917 r., 5 grudnia 1919 r., 23 listopada 1923 r., 26 listopada 1952 r., 30 maja 1972 r., 27 lipca 1984 r., nr 1479 oraz 10 czerwca 1988 r., nr 455.

§ 581

Każda prowincja stanowi okręg wyborczy.

157 deputowanych do Stortingu wybieranych jest w okręgach wyborczych, a pozostałym 8 przydzielane są mandaty wyrównawcze.

Mandaty deputowanych do Stortingu rozdzielone są pomiędzy okręgi wyborcze Królestwa następująco: z prowincji öEstfold wybiera się 8, z Oslo 15, z prowincji Akershus 12, z prowincji Hedmark 8, z prowincji Oppland 7, z prowincji Buskerud 7, z prowincji Vestfold 7, z prowincji Telemark 6, z prowincji Aust-gder 5, z prowincji Rogaland 10, z prowincji Hordaland 15, z prowincji Sogn og Fjordane 5, z prowincji MöFre og Romsdal 10, z prowincji SöFr-röFndelag 10, z prowincji Nord-röFndelag 6, z prowincji Nordland 12, z prowincji Troms 6 i z prowincji Finnmark 4.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 26 listopada 1859 r., 26 maja 1866 r., 6 czerwca 1878 r., 1 lipca 1884 r., 22 listopada 1902 r., 25 maja 1905 r., 6 lipca 1917 r., 5 grudnia 1919 r., 23 listopada 1923 r., 16 listopada 1952 r., 30 maja 1972 r., 27 lipca 1984 r., nr 1479 i 10 czerwca 1988 r., nr 455.

§ 591

Każda gmina stanowi odrębny obwód głosowania.

Wybory 1) przeprowadza się odrębnie w każdym obwodzie głosowania. W wyborach głosuje się bezpośrednio na deputowanych do Stortingu i ich zastępców dla całego okręgu wyborczego.

Wybory deputowanych w okręgach wyborczych oparte są na reprezentacji proporcjonalnej, a mandaty rozdzielane są między partie według następujących reguł.

Ogólna liczba głosów oddanych na każdą partię w poszczególnych okręgach wyborczych zostaje podzielona przez 1,4,3,5,7 i tak dalej, tyle razy, ile mandatów dana partia spodziewa się otrzymać. Partia, która zgodnie z powyższym uzyska najwyższy iloraz, otrzymuje pierwszy mandat, drugi mandat przydzielany jest partii z drugim najwyższym ilorazem i tak dalej, aż wszystkie mandaty zostaną rozdzielone. Jeżeli kilka partii uzyska ten sam iloraz, o przydziale mandatu decyduje losowanie. Listy związane są zabronione.

Mandaty wyrównawcze są rozdzielane między partie biorące udział w takim rozdziale na podstawie stosunku między ogólnymi liczbami głosów oddanych na pojedyncze partie w całym Królestwie tak, aby osiągnąć możliwie najwyższy stopień proporcjonalności wśród partii. Przez odpowiednie zastosowanie do całego Królestwa i do uczestniczących w podziale wyrównawczym partii reguł, dotyczących rozdziału mandatów w okręgach, określa się liczbę deputowanych do Stortingu przypadających na każdą partię. Następnie przydziela się partiom mandaty wyrównawcze tak, aby ogólna liczba mandatów odpowiadała liczbie deputowanych do Stortingu przypadających na każdą partię na podstawie powyższego rozdziału mandatów. Jeżeli dwom lub więcej partiom przysługuje jednakowe prawo do uzyskania mandatu, pierwszeństwo w jego uzyskaniu przysługuje partii, która otrzymała większą liczbę głosów; w wypadku równości głosów stosuje się losowanie. Jeżeli po dokonaniu rozdziału mandatów w okręgach wyborczych partia uzyskała większą liczbę mandatów niż wynikającą z powyższych metod ich rozdziału, nowy podział mandatów wyrównawczych zostaje przeprowadzony wyłącznie pomiędzy pozostałymi partiami w ten sposób, że nie będzie brana pod uwagę liczba głosów i mandatów okręgowych, które otrzymała taka partia.

W rozdziale mandatów wyrównawczych mogą uczestniczyć tylko partie, które otrzymały przynajmniej 4% ogólnej liczby głosów oddanych w całym Królestwie.

Mandaty wyrównawcze przydzielone danej partii rozdziela się między listy kandydatów tej partii w okręgach w ten sposób, że pierwszy mandat przypada na pozostałą po rozdzieleniu mandatów okręgowych listę z najwyższym ilorazem, następny mandat przypada na listę, która ma kolejny najwyższy iloraz, i tak dalej, aż wszystkie mandaty wyrównawcze partii zostaną rozdzielone.

1 Zmiany na mocy ustawy z 8 lutego 1816 r., uchwały z 1 września 1830 r. oraz poprawek do konstytucji z 9 maja 1842 r., 25 maja 1905 r., 12 kwietnia 1907 r., 13 lipca 1917 r., 5 grudnia 1919 r., 23 listopada 1923 r., 30 maja 1972 r. i 10 czerwca 1988 r., nr 455.

§ 601

Ustawa określa, czy i w jakiej formie uprawnieni do głosowania mogą oddawać swoje głosy bez osobistego stawiennictwa w lokalu wyborczym.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 20 czerwca 1896 r., 25 maja 1905 r. i 23 marca 1929 r.

§ 611

Nikt nie może być wybrany deputowanym do Stortingu, jeżeli nie zamieszkuje od 10 lat w Królestwie oraz nie jest uprawniony do głosowania.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 25 maja 1905 r., 7 lipca 1913 r., 6 lutego 1948 r., 26 listopada 1952 r. i 24 listopada 1967 r.

§ 621

Urzędnicy zatrudnieni w biurach Rady Państwa, z wyjątkiem sekretarzy stanu, a także personel Dworu i jego emeryci, nie mogą być wybrani do Stortingu. To samo dotyczy urzędników zatrudnionych w służbie dyplomatycznej i konsularnej.

Członkowie Rady Państwa nie mogą uczestniczyć w posiedzeniach Stortingu jako deputowani, dopóki piastują stanowisko w Radzie Państwa. Nie mogą również uczestniczyć jako deputowani sekretarze stanu, dopóki piastują swoje urzędy.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 7 lipca 1913 r., 29 maja 1928 r. i 1 czerwca 1976 r.

§ 631

Każdy, kto został wybrany deputowanym do Stortingu, zobowiązany jest przyjąć wybór, chyba że:

a. został wybrany poza okręgiem wyborczym, w którym jest uprawniony do głosowania;

b. zasiadał w Stortingu jako deputowany poprzedniej kadencji;

c. ukończył 60 lat najpóźniej w roku przeprowadzenia wyborów;

d. jest członkiem partii politycznej i został wybrany z listy wyborczej nie wystawionej przez tę partię.

Ustawa określa zasady co do terminu i formy skorzystania z prawa odmowy przyjęcia wyboru.

Podobnie, ustawa określi termin i sposób składania oświadczeń przez osoby wybrane do Stortingu w dwóch lub więcej okręgach wyborczych w przedmiocie wskazania okręgu, z którego wybór akceptuje.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 1 lipca 1884 r., 25 maja 1905 r., 5 grudnia 1919 r., 15 lipca 1938 r., 26 listopada 1952 r., 27 lipca 1984 r., nr 1479, 13 lipca 1990 r., nr 550 i 8 maja 1992 r., nr 317.

§ 641

Wybrani deputowani wyposażeni są w pełnomocnictwa o których ważności rozstrzyga Storting.

1 Treść na mocy poprawki do konstytucji z 25 maja 1905 r.

§ 651

Każdy deputowany i jego zastępca otrzymuje ze Skarbu Państwa, określony przez ustawę, zwrot kosztów za przejazdy do i ze Stortingu oraz ze Stortingu do miejsca zamieszkania i z powrotem podczas ferii trwających nie krócej niż 14 dni.

Oprócz tego przysługuje mu rekompensata, określona przez ustawę, za uczestniczenie w posiedzeniach Stortingu.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 8 kwietnia 1910 r., 5 grudnia 1919 r., 26 października 1923 r. i 13 czerwca 1986 r., nr 1279.

§ 66

Deputowani w czasie podróży do i ze Stortingu, jak również podczas obecności w Stortingu nie mogą zostać aresztowani, chyba że zostaną zatrzymani za publiczne przestępstwo 2) , nie mogą także poza posiedzeniami Stortingu być pociągani do odpowiedzialności za wyrażone tam opinie. Każdy deputowany zobowiązany jest stosować się do przyjętego tam regulaminu.

§ 67

Wybrani w powyższy sposób deputowani tworzą Storting Królestwa Norwegii.

§ 681

Storting zbiera się z reguły w pierwszy powszedni dzień października każdego roku w stolicy Królestwa, chyba że Król z powodu nadzwyczajnych okoliczności, jak inwazja wroga lub choroba zakaźna, wyznaczy do tego celu inne miasto Królestwa. Zarządzenie takie musi być ogłoszone publicznie we właściwym czasie.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 13 sierpnia 1857 r., 24 kwietnia 1869 r., 11 czerwca 1898 r., 8 czerwca 1907 r. i 10 lutego 1959 r.

§ 691

Gdy Storting nie jest zebrany, może zostać zwołany przez Króla, jeżeli uzna on to za niezbędne.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 28 kwietnia 1916 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 70

(Uchylony na mocy poprawki do konstytucji z 13 lipca 1990 r., nr 550)

§ 711

złonkowie Stortingu pełnią funkcje w ciągu kolejnych czterech lat.

1Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 22 kwietnia 1938 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 72

(Uchylony na mocy poprawki do konstytucji z 13 lipca 1990 r., nr 550)

§ 731

Storting wybiera spośród swoich członków jedną czwartą, która tworzy Lagting; pozostałe trzy czwarte stanowią Odelsting. Wybór odbywa się na pierwszym posiedzeniu Stortingu, zebranym po nowych wyborach, po czym Lagting pozostaje nie zmieniony dla wszystkich sesji Stortingu po tych samych wyborach; mandaty opróżnione powinny zostać obsadzone poprzez odrębny wybór.

Każdy ting 3) odbywa swoje posiedzenia oddzielnie i mianuje własnego prezydenta i sekretarza. Dla odbycia posiedzenia tingu konieczna jest obecność co najmniej połowy członków każdego tingu. Jednakże projekty poprawek do konstytucji nie mogą być rozpatrywane, jeżeli nie są obecne przynajmniej dwie trzecie członków Stortingu.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 30 kwietnia 1926 r., 5 czerwca 1931 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 741

Niezwłocznie po ukonstytuowaniu się Stortingu, Król, lub osoba przez niego wyznaczona, otwiera obrady Mową, w której informuje o stanie Królestwa i o sprawach, na które pragnie szczególnie zwrócić uwagę Stortingu. Żadne debaty w obecności Króla nie mogą mieć miejsca.

W czasie obrad Stortingu, Premier i członkowie Rady Państwa mają prawo uczestniczyć w posiedzeniach Stortingu, jak również obu jego części, tak samo jak deputowani, choć bez prawa głosowania. Mogą oni brać udział w dyskusjach na posiedzeniach jawnych, zaś w sprawach dyskutowanych przy drzwiach zamkniętych, tylko za zgodą danego tingu.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r. i 1 lipca 1884 r. i rezolucji oraz 18 listopada 1905 r.

§ 751

Do Stortingu należy:

a) wydawanie i uchylanie ustaw; nakładanie podatków, opłat, ceł i innych należności publicznych; pozostają one jednak w mocy nie dłużej niż do 31 grudnia następnego roku, chyba że zostaną przez nowy Storting wyraźnie przywrócone;

b) otwieranie pożyczek na kredyt Królestwa;

c) nadzorowanie spraw finansowych Królestwa;

d) asygnowanie sum pieniężnych na wydatki państwowe;

e) ustalanie sumy wypłaconej rocznie Królowi na jego Dwór i określenie apanaży Rodziny Królewskiej, które nie mogą jednak składać się z nieruchomości;

f) żądanie przedstawienia protokołów Rady Państwa i wszystkich publicznych sprawozdań i dokumentów;

g) przyjmowanie informacji o umowach i traktatach, które Król w imieniu państwa zawarł z obcymi mocarstwami;

h) żądanie osobistego stawiennictwa w sprawach państwa od każdego, z wyjątkiem Króla i Rodziny Królewskiej; jednak wyjątek ten nie dotyczy Książąt krwi, którzy piastują jakikolwiek urząd państwowy;

i) rewidowanie prowizorycznych list poborów i emerytur oraz dokonywanie w nich zmian, uznanych za konieczne;

k) mianowanie pięciu rewidentów, którzy corocznie sprawdzają rachunki publiczne i publikują wyciągi z nich; w tym celu rachunki zostają udostępniane rewidentom w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu tego roku, na który sumy były przez Storting przyznane, a także przyjmowanie postanowienia dotyczącego procedury sprawdzania sprawozdań państwowych urzędników finansowych;

l) naturalizowanie cudzoziemców.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 13 sierpnia 1857 r., 24 kwietnia 1869 r., 22 czerwca 1880 r., 30 czerwca 1891 r. i 11 czerwca 1898 r., rezolucji z 18 listopada 1905 r., poprawek do konstytucji z 8 czerwca 1907 r., 24 marca 1911 r., 28 kwietnia 1916 r., 14 grudnia 1917 r., 10 lutego 1959 r., 9 lutego 1967 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 76

Każdy projekt ustawy jest najpierw wnoszony do Odelstingu albo przez jego członków, albo przez Rząd poprzez członka Rady Państwa.

Jeżeli projekt zostanie przyjęty, przesyłany jest do Lagtingu, który albo go zatwierdza, albo odrzuca i wówczas odsyła z powrotem z dołączonymi uwagami. Uwagi te są rozpatrywane przez Odelsting, który albo odkłada projekt ustawy, albo ponownie przesyła go do Lagtingu ze zmianami lub bez.

Jeżeli projekt przyjęty przez Odelsting zostanie dwukrotnie przedłożony Lagtingowi i zostanie po raz drugi zwrócony jako odrzucony, Storting zbiera się na plenarne posiedzenie i większością dwóch trzecich głosów decyduje o projekcie.

Między każdą taką debatą muszą upłynąć przynajmniej trzy dni.

§ 771

Jeżeli projekt ustawy przedłożony przez Odelsting zostanie zatwierdzony przez Lagting lub Storting na plenarnym posiedzeniu, przekazywany jest Królowi z prośbą o nadanie sankcji królewskiej.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 30 czerwca 1891 r. i 6 lipca 1891 r., rezolucji z 18 listopada 1905 r. oraz poprawki do konstytucji z 7 lipca 1913 r.

§ 781

Jeżeli Król akceptuje uchwalony projekt ustawy, dołącza swój podpis, na mocy którego projekt staje się ustawą.

Jeżeli Król nie akceptuje uchwalonego projektu ustawy, zwraca go do Odelstingu z oświadczeniem, że nie uważa za stosowne w danym momencie nadać mu sankcji. W tym wypadku projekt ustawy nie może być ponownie przedstawiony Królowi przez Storting na tej samej sesji.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r. i 7 lipca 1913 r.

§ 791

Jeżeli projekt ustawy zostanie przyjęty bez zmian przez dwa Stortingi, zwołane po dwóch kolejnych wyborach i oddzielone od siebie przynajmniej przez dwie sesje Stortingu, a w tym czasie Storting nie uchwali odmiennego projektu, i jeżeli projekt taki zostanie przedłożony Królowi z prośbą, aby Jego Królewska Mość nie odmawiał mu sankcji, bowiem Storting po wnikliwym rozważaniu projektu uważa go za korzystny, projekt staje się ustawą, nawet jeżeli sankcja królewska nie zostanie nadana przed zamknięciem sesji Stortingu.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 7 lipca 1913 r., 22 kwietnia 1938 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 801

Storting pozostaje zebrany na sesji tak długo, jak uzna za konieczne, i zamyka obrady, kiedy doprowadzi do końca swoje sprawy.

Zgodnie z regulaminem uchwalonym przez Storting, obrady mogą być ponownie podjęte, lecz powinny zostać zakończone nie później niż w ostatni powszedni dzień w miesiącu wrześniu.

Do tego czasu Król powinien zająć stanowisko wobec tych projektów ustaw uchwalonych przez Storting, których uprzednio nie zaakceptował lub odrzucił (zgodnie z §§ 77--79). Wszystkie projekty, które nie zostały wyraźnie zaakceptowane, uznaje się za odrzucone.

1 Zmiany na mocy poprawek do konstytucji z 24 kwietnia 1869 r., 12 marca 1908 r., 7 lipca 1913 r. i 13 lipca 1990 r., nr 550.

§ 811

Wszystkie ustawy (z wyjątkiem tych, o których mowa w § 79) sporządzane są w imieniu Króla, z Pieczęcią Królestwa Norwegii i następującą formułą: "My N.N. czynimy wiadomym, że została Nam przedłożona następująca decyzja Stortingu, oznaczona datą: (tu następuje treść decyzji). W rezultacie tego My zaakceptowaliśmy ją i zatwierdziliśmy niniejszym, nadając sankcję i zatwierdzając, jako ustawę przez Nas podpisaną i opatrzoną Pieczęcią Królestwa".

1 Treść na mocy poprawki do konstytucji z 27 czerwca 1908 r.

§ 82

(Uchylony na mocy poprawki do konstytucji z 7 lipca 1913 r.)

§ 83

Storting może zasięgać opinii Sądu Najwyższego w kwestiach prawnych.

§ 84

Storting debatuje w sposób jawny, a przebieg obrad publikowany jest drukiem, z wyjątkiem tych wypadków, gdy większość zadecyduje inaczej.

§ 85

Każdy, kto usłucha rozkazu, którego celem jest naruszenie wolności i bezpieczeństwa Stortingu, czyni siebie winnym zdrady Ojczyzny.


1) W orginale: "Valgthingene", dosłownie zgromadzenie wyborcze. Konstytucja zachowuje ten dziewiętnastowieczny termin, odpowiadający ówczesnym realiom wyborów odbywających się podczas zgromadzeń obywateli. Dziś wyborcy oczywiście głosują w lokalach wyborczych (przyp. tłum.)
2) W orginale: "offentlige Forbrydelser" (przyp. tłum.)
3) Tzn.: Lagting, Odelsting i Storting (przyp. tłum.).

Rozdział następny