1. Ustanawia się Ogólnokrajowy Fundusz Skarbowy, na który wpłacane są wszystkie środki pieniężne otrzymane przez władze ogólnokrajowe, z wyjątkiem środków pieniężnych wyłączonych z rozsądnych powodów w drodze ustawy Parlamentu.
2. Środki pieniężne mogą być pobierane z Ogólnokrajowego Funduszu Skarbowego tylko:
a. w formie kredytów ustalonych w drodze ustawy Parlamentu lub
b. bezpośrednio z Ogólnokrajowego Funduszu Skarbowego, w przypadkach określonych w Konstytucji lub ustawie Parlamentu.
3. Sprawiedliwy udział prowincji w przychodach uzyskanych na szczeblu ogólnokrajowym jest pokrywany bezpośrednio z Ogólnokrajowego Funduszu Skarbowego.
214. Sprawiedliwy udział w przychodach i ich podział
1. Ustawa Parlamentu przewiduje:
a. sprawiedliwy podział przychodów uzyskanych na szczeblu ogólnokrajowym pomiędzy ogólnokrajowy, prowincjonalny i lokalny szczebel władzy;
b. sposób określenia sprawiedliwego udziału każdej prowincji w części przychodów przypadającej prowincjom oraz
c. wszelkie inne przydziały środków dla prowincji, władz lokalnych lub gmin z ogólnokrajowej części przychodów oraz warunki, na jakich dokonuje się tych przydziałów.
2. Ustawa, o której mowa w ust. 1, może zostać uchwalona jedynie po zasięgnięciu opin władz prowincji, reprezentacji władz lokalnych i Komisji Finansowej i Podatkowej oraz po rozważeniu wszelkich zaleceń Komisji; ustawa ta bierze pod uwagę:
a. interes narodowy;
b. wszelkie przepisy, które muszą zostać ustanowione odnośnie do długu ogólnokrajowego i innych zobowiązań ogólnokrajowych;
c. potrzeby i interesy władz ogólnokrajowych, określone na podstawie obiektywnych kryteriów;
d. konieczność zapewnienia zdolności prowincji i gmin do świadczenia podstawowych usług i wykonywania powierzonych im zadań;
e. zdolność podatkową i wydajność prowincji i gmin;
f. potrzeby rozwojowe i inne potrzeby prowincji, władz lokalnych i gmin;
g. różnice w rozwoju gospodarczym wewnątrz prowincji i pomiędzy prowincjami;
h. obowiązki prowincji i gmin określone w prawodawstwie ogólnokrajowym;
i. zalety stałych i przewidywalnych przydziałów odpowiednich części przychodów oraz
j. konieczność elastyczności reagowania w nagłych wypadkach lub innych czasowych potrzebach oraz w przypadku wystąpienia innych czynników opartych na podobnych obiektywnych kryteriach.
215. Budżety ogólnokrajowe oraz budżety prowincji i gmin
1. Budżety ogólnokrajowe, budżety prowincji i gmin oraz procedury budżetowe promują przejrzystość, odpowiedzialność i skuteczne zarządzanie finansowe gospodarką, długiem i sektorem publicznym.
2. Prawodawstwo ogólnokrajowe:
a. określa kształt budżetów ogólnokrajowych oraz budżetów prowincji i gmin;
b. określa termin wniesienia projektów budżetów ogólnokrajowych i budżetów prowincji oraz
c. wymaga, aby budżety na każdym szczeblu władzy wskazywały źródła przychodów oraz sposób zapewnienia zgodności planowanych wydatków z prawodawstwem ogólnokrajowym.
3. Budżety na każdym szczeblu władzy zawierają:
a. oszacowanie przychodów i wydatków, z rozróżnieniem wydatków inwestycyjnych i bieżących;
b. propozycje dotyczące finansowania przewidywanego deficytu w okresie obowiązywania budżetu oraz
c. informacje na temat planowanych pożyczek i innych form zobowiązań publicznych, które zwiększą dług publiczny w następnym roku.
1. Prawodawstwo ogólnokrajowe ustanawia skarb państwa i określa środki zapewniające przejrzystość wydatków i nadzór nad nimi na każdym szczeblu władzy, wprowadzając:
a. ogólnie uznane praktyki w dziedzinie księgowości;
b. jednolitą klasyfikację wydatków oraz
c. jednolite normy i standardy skarbowe.
2. Skarb państwa zapewnia wykonanie środków ustanowionych na zasadach określonych w ust. 1 i może wstrzymać przekazywanie środków organowi państwa, jeżeli organ ten dopuszcza się poważnego lub trwałego istotnego naruszenia zasad ustanowionych na podstawie ust. 1.
3. Decyzja o wstrzymaniu przekazywania środków dla prowincji na zasadach określonych w art. 214 ust. 1 pkt (b) może zostać podjęta wyłącznie na zasadach określonych w ust. 2 oraz
a. nie może wstrzymać przekazywania środków na czas dłuższy niż 120 dni oraz
b. może być bezzwłocznie wykonywana, lecz traci moc ze skutkiem wstecznym, o ile nie zostanie zatwierdzona przez Parlament w procedurze analogicznej do procedury określonej w art. 76 ust. 1 i przyjętej we wspólnym regulaminie Parlamentu. Procedura ta musi zakończyć się w ciągu 30 dni od dnia podjęcia decyzji przez skarb państwa.
4. Parlament może każdorazowo przedłużyć decyzję o wstrzymaniu przekazywania środków na okres nie dłuższy niż 120 dni, stosując procedurę określoną w ust. 3.
5. Zanim Parlament zatwierdzi lub przedłuży decyzję o wstrzymaniu przekazywania środków prowincji:
a. Główny Rewident przedstawia sprawozdanie Parlamentowi oraz
b. prowincja musi mieć możliwość odpowiedzi na stawiane jej zarzuty i przedstawienia swojej sprawy przed właściwą komisją.
1. Organ państwowy na ogólnokrajowym, prowincjonalnym lub lokalnym szczeblu władzy lub inna instytucja określona w prawodawstwie ogólnokrajowym, które zawierają umowy dotyczące dóbr lub usług, czynią to w oparciu o system sprawiedliwy, zgodny z zasadą słuszności, przejrzysty, oparty na zasadzie konkurencji i minimalizacji kosztów.
2. Przepis ust. 1 nie stoi na przeszkodzie realizowaniu przez organy państwowe lub instytucje, o których mowa w niniejszym ustępie, polityki zamówień przewidującej:
a. przypadki preferencji przy zawieraniu umów oraz
b. ochronę lub wspieranie osób lub kategorii osób, znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w wyniku niesprawiedliwej dyskryminacji.
3. Prawodawstwo ogólnokrajowe określa ogólne ramy, w których jest realizowana polityka, o której mowa w ust. 2.
218. Gwarancje rządowe
1. Władza ogólnokrajowa oraz władza prowincji lub gmin mogą udzielać gwarancji przy zaciąganiu pożyczek wyłącznie w przypadku, gdy gwarancje spełniają warunki określone w prawodawstwie ogólnokrajowym.
2. Prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w ust. 1, może zostać uchwalone wyłącznie po rozważeniu zaleceń Komisji Finansowej i Podatkowej.
3. Każda władza ogłasza corocznie sprawozdanie z udzielonych gwarancji.
219. Wynagrodzenie osób piastujących urzędy publiczne
1. Ustawa Parlamentu określa ogólne zasady ustalania:
a. wynagrodzeń, dodatków i innych świadczeń przysługujących członkom Zgromadzenia Narodowego, delegatom stałym do Krajowej Rady Prowincji, członkom Gabinetu, wiceministrom, tradycyjnym przywódcom i członkom rad tradycyjnych przywódców oraz
b. górnych granic wynagrodzeń, dodatków i innych świadczeń przysługujących członkom legislatyw prowincji, członkom Rad Wykonawczych i członkom rad gminnych poszczególnych kategorii.
2. Prawodawstwo ogólnokrajowe powołuje niezależną komisję, której zadaniem jest wydawanie zaleceń w sprawie wynagrodzeń, dodatków i innych świadczeń, o których mowa w ust. 1.
3. Parlament może przyjąć ustawę, o której mowa w ust. 1, wyłącznie po rozpatrzeniu zaleceń komisji powołanej na podstawie ust. 2.
4. Ogólnokrajowa władza wykonawcza, władza wykonawcza prowincji, gminy lub inne właściwe władze mogą realizować prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w ust. 1, wyłącznie po rozpatrzeniu zaleceń komisji powołanej na podstawie ust. 2.
5. Prawodawstwo ogólnokrajowe ustanawia ogólne zasady ustalania wynagrodzeń, dodatków i innych świadczeń przysługujących sędziom, Rzecznikowi Obywateli, Głównemu Rewidentowi, członkom wszelkich komisji powołanych na mocy Konstytucji, w tym także władzy do spraw regulacji radiofonii i telewizji, o której mowa w art. 192.
Komisja Finansowa i Podatkowa
220. Utworzenie i zadania
1. Tworzy się Komisję Finansową i Podatkową Republiki, która przedstawia zalecenia, przewidziane w niniejszym rozdziale lub w prawodawstwie ogólnokrajowym, Parlamentowi, legislatywom prowincji oraz wszelkim innym władzom określonym w prawodawstwie ogólnokrajowym.
2. Komisja jest niezależna, podlega wyłącznie Konstytucji i prawu i jest bezstronna.
3. Komisja działa na zasadach określonych w ustawie Parlamentu i wykonując swoje zadania, bierze pod uwagę wszystkie istotne czynniki, w tym także te wymienione w art. 214 ust. 2.
1. Komisja składa się z następujących kobiet i mężczyzn powołanych przez Prezydenta jako głowę ogólnokrajowej władzy wykonawczej:
a. przewodniczącego i wiceprzewodniczącego,
b. trzech osób wyznaczonych, po zasięgnięciu opinii Premiera, z listy określonej zgodnie z postępowaniem ustanowionym w prawodawstwie ogólnokrajowym;
c. dwóch osób wyznaczonych, po zasięgnięciu opinii organizacji zrzeszającej władze lokalne, z listy określonej zgodnie z postępowaniem ustanowionym w prawodawstwie ogólnokrajowym oraz
d. dwóch innych osób.
A. Prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w ust. 1, określa zasady udziału:
a. premierów w ustalaniu listy, o której mowa w ust. 1 pkt (b), oraz
b. organizacji zrzeszających władze lokalne w ustalaniu listy, o której mowa w ust. 1 pkt (c).
2. Członkowie Komisji muszą mieć odpowiednie kwalifikacje.
3. Członkowie pełnią swoje funkcje przez okres ustalony w prawodawstwie ogólnokrajowym. Prezydent może odwołać członka ze stanowiska z powodu uchybienia, niemożności pełnienia funkcji lub niekompetencji.
222. Sprawozdania
Komisja przedstawia regularne sprawozdania zarówno Parlamentowi, jak i legislatywom prowincji.
Bank Centralny
223. Ustanowienie
Południowoafrykański Bank Rezerw jest bankiem centralnym Republiki, a jego działalność jest regulowana na podstawie ustawy Parlamentu.
224. Podstawowy cel
1. Podstawowym celem Południowoafrykańskiego Banku Rezerw jest ochrona wartości pieniądza w celu zapewnienia zrównoważonego i trwałego wzrostu gospodarczego Republiki.
2. Południowoafrykański Bank Rezerw, realizując swój podstawowy cel, wykonuje swoje zadania niezależnie, bezstronnie i obiektywnie, ale między Bankiem a członkiem Gabinetu odpowiedzialnym za ogólnokrajowe sprawy finansowe odbywają się okresowe konsultacje.
225. Kompetencje i zadania
Do kompetencji i zadań Południowoafrykańskiego Banku Rezerw należą kompetencje i zadania zwykle wykonywane przez banki centralne; kompetencje te i zadania są określone w ustawie Parlamentu i są wykonywane zgodnie z warunkami określonymi w tej ustawie.
Prowincjonalne i lokalne sprawy finansowe
1. W każdej prowincji ustanawia się Fundusz Skarbowy Prowincji, na który wpłacane są wszystkie środki pieniężne otrzymane na prowincjonalnym szczeblu władzy, z wyjątkiem środków pieniężnych wyłączonych, z rozsądnych powodów, w ustawie Parlamentu.
2. Środki pieniężne mogą być pobierane z Funduszu Skarbowego Prowincji tylko:
a. w formie kredytów ustalonych w drodze ustawy prowincji lub
b. bezpośrednio z Funduszu Skarbowego Prowincji, w przypadkach określonych w Konstytucji lub ustawie prowincji.
3. Przychody przeznaczone przez prowincję dla władz lokalnych danej prowincji na zasadach określonych w art. 214 ust. 1 są bezpośrednio pokrywane z Funduszu Skarbowego Prowincji.
4. Prawodawstwo ogólnokrajowe może określić ramy, w których:
a. ustawa prowincji może, na zasadach określonych w ust. 2 pkt (b), zezwolić na pobranie środków pieniężnych bezpośrednio z Funduszu Skarbowego Prowincji oraz
b. dochody przyznane za pośrednictwem prowincji władzom lokalnym danej prowincji na zasadach określonych w ust. 3 są wypłacane gminom w tej prowincji.
227. Ogólnokrajowe źródła finansowania
władz prowincji i władz lokalnych
1. Władze lokalne i każda prowincja:
a. są uprawnione do sprawiedliwego udziału w przychodach uzyskanych na szczeblu ogólnokrajowym w celu zapewnienia im zdolności świadczenia podstawowych usług i wykonywania powierzonych im zadań oraz
b. mogą otrzymywać inne przydziały z przychodów władzy ogólnokrajowej, warunkowo lub bezwarunkowo.
2. Dodatkowe przychody uzyskane przez prowincje lub gminy nie mogą być odliczane od przypadającego im udziału w przychodach uzyskanych na szczeblu ogólnokrajowym lub od innych przydziałów z przychodów władz ogólnokrajowych. Na tej samej zasadzie władze ogólnokrajowe nie mają obowiązku przyznania rekompensaty prowincjom lub gminom, które nie uzyskują przychodów odpowiadających ich zdolności do uzyskiwania dochodów podatkowych oraz podstawie opodatkowania.
3. Sprawiedliwa część przychodów uzyskanych na szczeblu ogólnokrajowym jest przekazywana prowincji bezzwłocznie i bez potrąceń, z wyjątkiem przypadku, gdy przekazywanie zostało wstrzymane na zasadach określonych w art. 216.
4. Prowincja zapewnia sobie potrzebne środki, na zasadach określonych w konstytucji prowincji, mające charakter uzupełniający wobec wymogów przewidzianych w Konstytucji.
1. Legislatywa prowincji może nakładać:
a. podatki, opłaty i daniny inne niż podatek od dochodów, podatek od wartości dodanej, podatek obrotowy, podatek majątkowy lub cło oraz
b. podatki dodatkowe o jednolitych stawkach i o podstawie opodatkowania takiej, jak w przypadku wszelkich innych podatków, opłat lub danin ustanowionych przez prawodawstwo ogólnokrajowe, z wyjątkiem podatku od dochodów przedsiębiorstw, podatku od wartości dodanej, podatku majątkowego oraz cła.
2. Kompetencja legislatywy prowincji dotycząca nakładania podatków, opłat, danin i podatków dodatkowych:
a. nie może być wykonywana w sposób, który poważnie i w sposób nierozsądny szkodzi ogólnokrajowej polityce gospodarczej, działalności gospodarczej wykraczającej poza granice prowincji lub przepływowi towarów, usług, kapitału lub siły roboczej w skali kraju oraz
b. jest regulowana w ustawie Parlamentu, która może być uchwalona wyłącznie po rozpatrzeniu zaleceń Komisji Finansowej i Podatkowej.
229. Kompetencje i zadania gmin w zakresie podatków
1. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 2, 3 i 4, gmina może nałożyć:
a. podatek majątkowy i opłaty dodatkowe do opłat za usługi świadczone przez gminę lub w imieniu gminy oraz
b. jeżeli zezwala na to prawodawstwo ogólnokrajowe - inne podatki, opłaty i daniny odpowiednie dla władzy lokalnej lub kategorii władzy lokalnej, do której należy gmina; żadna gmina nie może nałożyć podatku od dochodów, podatku od wartości dodanej, podatku obrotowego lub cła.
2. Kompetencje gminy w zakresie nakładania podatku majątkowego, opłat dodatkowych do opłat za usługi świadczone przez gminę lub w imieniu gminy lub innych podatków, opłat lub danin:
a. nie mogą być wykonywane w sposób, który poważnie i w sposób nierozsądny szkodzi ogólnokrajowej polityce gospodarczej, działalności gospodarczej wykraczającej poza granice gminy lub przepływowi towarów, usług, kapitału lub siły roboczej w skali kraju oraz
b. mogą zostać uregulowane w drodze prawodawstwa ogólnokrajowego.
3. W przypadku, gdy dwie gminy mają takie same kompetencje i zadania dotyczące podatków na tym samym obszarze, prawodawstwo ogólnokrajowe dokonuje odpowiedniego podziału tych kompetencji i zadań. Podziału można dokonać wyłącznie po uwzględnieniu co najmniej następujących kryteriów:
a. Konieczności przestrzegania zdrowych zasad opodatkowania.
b. Kompetencji i zadań wykonywanych przez każdą z gmin.
c. Zdolności podatkowej każdej z gmin.
d. Skuteczności i sprawności w ściąganiu podatków, opłat i danin.
e. Słuszności.
4. Żaden przepis niniejszego artykułu nie zabrania podziału przychodów uzyskanych na zasadach określonych w niniejszym artykule między gminy, które mają kompetencje i zadania dotyczące podatków na tym samym obszarze.
5. Prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w niniejszym artykule, może być uchwalone wyłącznie po zasięgnięciu opinii reprezentacji władz lokalnych i Komisji Finansowej i Podatkowej oraz po rozważeniu wszelkich zaleceń Komisji.
1. Prowincja może zaciągać pożyczki na wydatki inwestycyjne lub bieżące zgodnie z prawodawstwem ogólnokrajowym, przy czym pożyczki na wydatki bieżące mogą być zaciągane wyłącznie dla uzupełnienia brakujących środków w czasie roku podatkowego.
2. Prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w ust. 1, może zostać ustanowione wyłącznie po rozważeniu zaleceń Komisji Finansowej i Podatkowej.
1. Rada gminna może, zgodnie z prawodawstwem ogólnokrajowym:
a. zaciągać pożyczki na wydatki inwestycyjne lub bieżące gminy, przy czym pożyczki na wydatki bieżące mogą być zaciągane wyłącznie dla uzupełnienia brakujących środków w ciągu roku podatkowego oraz
b. związać siebie i przyszłą radę w zakresie sprawowania władzy prawodawczej i wykonawczej w celu zapewnienia gminie pożyczek lub inwestycji.
2. Prawodawstwo ogólnokrajowe, o którym mowa w ust. 1, może zostać ustanowione wyłącznie po rozważeniu zaleceń Komisji Finansowej i Podatkowej.