1. Następujące instytucje państwowe umacniają demokrację konstytucyjną w Republice:
a. Rzecznik Obywateli73 .
b. Południowoafrykańska Komisja Praw Człowieka.
c. Komisja do Spraw Wspierania i Ochrony Praw Wspólnot Kulturowych, Religijnych i Językowych.
d. Komisja do Spraw Równości Płci74 .
e. Główny Rewident75 .
f. Komisja Wyborcza.
2. Instytucje te są niezależne i podlegają wyłącznie Konstytucji i prawu; są one bezstronne i wykonują swoje kompetencje i realizują zadania bezstronnie i obiektywnie.
3. Inne organy państwowe, za pomocą środków prawodawczych i innych środków, wspomagają i chronią te instytucje w celu zapewnienia ich niezależności, bezstronności, godności i skuteczności.
4. Żadna osoba ani organ państwowy nie mogą utrudniać funkcjonowania tych instytucji.
5. Instytucje te ponoszą odpowiedzialność przed Zgromadzeniem Narodowym i co najmniej raz w roku przedstawiają Zgromadzeniu sprawozdanie ze swojej działalności i wykonywanych zadań.
Rzecznik Obywateli
182. Zadania Rzecznika Obywateli
1. Rzecznik Obywateli ma kompetencje określone w prawodawstwie ogólnokrajowym do:
a. badania działań w sprawach państwowych lub w administracji publicznej na każdym szczeblu władzy, co do których postawiono zarzut lub zachodzi podejrzenie, że były one nieprawidłowe lub spowodowały nieprawidłowości lub szkody;
b. przedstawiania sprawozdań z takich działań oraz
c. stosowania odpowiednich środków zaradczych.
2. Rzecznik Obywateli ma dodatkowe kompetencje i zadania określone przez prawodawstwo ogólnokrajowe.
3. Rzecznik Obywateli nie może badać orzeczeń sądowych.
4. Rzecznik Obywateli jest dostępny dla wszystkich osób i wspólnot.
5. Każde sprawozdanie przedstawione przez Rzecznika Obywateli jest udostępniane obywatelom, chyba że wystąpią wyjątkowe okoliczności, określone w prawodawstwie ogólnokrajowym, które wymagają uchylenia jawności sprawozdania.
183. Kadencja
Rzecznik Obywateli jest powoływany na siedmioletnią, nieodnawialną kadencję.
Południowoafrykańska Komisja Praw Człowieka
184. Zadania Południowoafrykańskiej Komisji Praw Człowieka76
1. Południowoafrykańska Komisja Praw Człowieka:
a. popiera poszanowanie dla praw człowieka oraz kulturę praw człowieka,
b. wspiera ochronę, rozwój i realizację praw człowieka oraz
c. kontroluje i ocenia przestrzeganie praw człowieka w Republice.
2. Południowoafrykańska Komisja Praw Człowieka ma kompetencje, określone w prawodawstwie ogólnokrajowym, konieczne do wykonywania swoich zadań, w tym kompetencje w zakresie:
a. badania przestrzegania praw człowieka i przedstawiania sprawozdań w tej sprawie;
b. podejmowania kroków w celu zapewnienia odpowiedniego naprawienia szkody w przypadku naruszenia praw człowieka;
c. prowadzenia badań naukowych oraz
d. nauczania.
3. Południowoafrykańska Komisja Praw Człowieka corocznie żąda od właściwych organów państwowych przedstawienia Komisji informacji na temat środków zastosowanych w celu realizacji praw zawartych w Deklaracji Praw w zakresie mieszkalnictwa, ochrony zdrowia, żywności, wody, zabezpieczenia społecznego, edukacji i środowiska.
4. Południowoafrykańska Komisji Praw Człowieka ma dodatkowe kompetencje i zadania określone przez prawodawstwo ogólnokrajowe.
Komisja do Spraw Wspierania i Ochrony
Praw Wspólnot Kulturowych, Religijnych i Językowych
1. Do podstawowych celów Komisji do Spraw Wspierania i Ochrony Praw Wspólnot Kulturowych, Religijnych i Językowych należy:
a. popieranie poszanowania dla praw wspólnot kulturowych, religijnych i językowych;
b. umacnianie i rozwijanie pokoju, przyjaźni, humanizmu, tolerancji i jedności narodowej pomiędzy wspólnotami kulturowymi, religijnymi i językowymi, w oparciu o zasady równości, niedyskryminacji i wolności zrzeszania się oraz
c. zalecanie ustanowienia lub uznania, zgodnie z prawodawstwem ogólnokrajowym, rady kulturowej lub innej rady, lub rad dla wspólnoty lub wspólnot Południowej Afryki.
2. Komisja ma kompetencje, określone w prawodawstwie ogólnokrajowym, konieczne do osiągnięcia swoich podstawowych celów, w tym także kompetencję w zakresie kontroli, badania spraw, prowadzenia badań, nauczania, nakłaniania do podjęcia określonych działań, przedstawiania opinii oraz sprawozdań w sprawach dotyczących praw wspólnot kulturowych, religijnych i językowych.
3. Komisja może przedstawiać wszelkie sprawy należące do zakresu jej kompetencji i zadań Południowoafrykańskiej Komisji Praw Człowieka, w celu ich zbadania.
4. Komisja ma dodatkowe kompetencje i zadania określone przez prawodawstwo ogólnokrajowe.
186. Skład Komisji
1. Liczbę członków Komisji do Spraw Wspierania i Ochrony Praw Wspólnot Kulturowych, Religijnych i Językowych, zasady ich powoływania i ich kadencję określa prawodawstwo ogólnokrajowe.
2. Skład Komisji:
a. reprezentuje w szerokim zakresie podstawowe wspólnoty kulturowe, religijne i językowe Południowej Afryki oraz
b. odzwierciedla w szerokim zakresie strukturę płci ludności Południowej Afryki.
Komisja do Spraw Równości Płci
187. Zadania Komisji do Spraw Równości Płci
1. Komisja do Spraw Równości Płci popiera poszanowanie dla zasady równości płci oraz ochronę, rozwój i dążenie do osiągnięcia równości płci.
2. Komisja do Spraw Równości Płci ma kompetencje, określone w prawodawstwie ogólnokrajowym, niezbędne dla realizacji swoich zadań, w tym także kompetencję w zakresie kontroli, badania spraw, badań naukowych, nauczania, nakłaniania do podjęcia określonych działań, przedstawiania opinii oraz sprawozdań w sprawach dotyczących równości płci.
3. Komisja do Spraw Równości Płci ma dodatkowe kompetencje i zadania określone w prawodawstwie ogólnokrajowym.
Główny Rewident
188. Zadania Głównego Rewidenta
1. Główny Rewident bada rachunki, sprawozdania finansowe i zarządzanie finansami oraz przedstawia sprawozdania z kontroli:
a. wszystkich ogólnokrajowych i prowincjonalnych ministerstw i administracji;
b. wszystkich gmin oraz
c. wszystkich instytucji lub jednostek rachunkowych, które prawodawstwo ogólnokrajowe lub prawodawstwo prowincji poddaje kontroli Głównego Rewidenta.
2. Oprócz obowiązków określonych w ust. 1 i z zastrzeżeniem przepisów prawodawstwa, Główny Rewident może badać rachunki, sprawozdania finansowe i zarządzanie finansami oraz przedstawiać sprawozdania z kontroli:
a. każdej instytucji wykorzystującej środki z Ogólnokrajowego Funduszu Skarbowego, Funduszu Skarbowego Prowincji lub gmin lub
b. każdej instytucji, która została upoważniona na podstawie prawa do otrzymywania środków finansowych na cele publiczne.
3. Główny Rewident przedstawia sprawozdania pokontrolne ciałom prawodawczym, które są bezpośrednio zainteresowane kontrolą, oraz każdemu innemu organowi władzy, określonemu w prawodawstwie ogólnokrajowym. Wszystkie sprawozdania są udostępniane obywatelom.
4. Główny Rewident ma dodatkowe kompetencje i zadania określone w prawodawstwie ogólnokrajowym.
189. Kadencja
Główny Rewident jest powoływany na określoną i nieodnawialną kadencję, która może trwać od pięciu do dziesięciu lat.
Komisja Wyborcza
190. Zadania Komisji Wyborczej
1. Komisja Wyborcza:
a. przeprowadza wybory do ogólnokrajowych, prowincjonalnych i gminnych ciał prawodawczych zgodnie z prawodawstwem ogólnokrajowym;
b. gwarantuje, że wybory są wwyłączną olne i sprawiedliwe oraz
c. ogłasza wyniki wyborów w terminie określonym w prawodawstwie ogólnokrajowym, najkrótszym, jaki jest, rozsądnie rzecz biorąc, możliwy.
2. Komisja Wyborcza ma dodatkowe kompetencje i zadania określone w prawodawstwie ogólnokrajowym.
191. Skład Komisji Wyborczej
Komisja Wyborcza składa się z co najmniej trzech osób. Liczbę członków i ich kadencję określa prawodawstwo ogólnokrajowe.
Niezależna Władza
do Spraw Regulacji Radiofonii i Telewizji
192. Władza do Spraw Regulacji Radiofonii i Telewizji
Prawodawstwo ogólnokrajowe ustanawia niezależną władzę w celu regulowania działalności radiofonii i telewizji w interesie publicznym oraz zapewnienia równowagi i różnorodności poglądów szeroko odzwierciedlających społeczeństwo Południowej Afryki.
1. Rzecznikiem Obywateli i członkami Komisji ustanowionych w niniejszym rozdziale mogą zostać kobiety lub mężczyźni, którzy:
a. są obywatelami południowoafrykańskimi;
b. są odpowiednimi osobami do sprawowania określonego urzędu oraz
c. spełniają wszelkie inne warunki określone w prawodawstwie ogólnokrajowym.
2. Przy powoływaniu członków Komisji ustanowionych w niniejszym rozdziale bierze się pod uwagę wymóg, aby skład Komisji w szerokim zakresie odzwierciedlał strukturę ras i płci ludności Południowej Afryki.
3. Główny Rewident jest kobietą lub mężczyzną, obywatelem południowoafrykańskim i odpowiednią osobą do sprawowania tego urzędu. Przy powoływaniu Głównego Rewidenta bierze się pod uwagę wiedzę fachową lub doświadczenie w zakresie kontroli, finansów państwowych i administracji publicznej.
4. Prezydent, na wniosek Zgromadzenia Narodowego, powołuje Rzecznika Obywateli, Głównego Rewidenta oraz członków:
a. Południowoafrykańskiej Komisji Praw Człowieka;
b. Komisji do Spraw Równości Płci oraz
c. Komisji Wyborczej.
5. Zgromadzenie Narodowe składa wnioski o powołanie osób:
a. zgłoszonych przez komisję Zgromadzenia, w której skład wchodzą członkowie wszystkich partii reprezentowanych w Zgromadzeniu, proporcjonalnie do liczby mandatów oraz
b. zatwierdzonych przez Zgromadzenie w drodze uchwały podjętej głosami:
i. co najmniej 60 procent członków Zgromadzenia, w przypadku wniosku o powołanie na stanowisko Rzecznika Obywateli lub Głównego Rewidenta lub
ii. większości członków Zgromadzenia w przypadku wniosku o powołanie na członka Komisji.
6. Udział społeczeństwa obywatelskiego w procedurze przedstawiania kandydatur może zostać przewidziany zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt (a).
194. Złożenie z urzędu
1. Rzecznik Obywateli, Główny Rewident oraz członkowie Komisji ustanowionych w niniejszym rozdziale mogą zostać złożeni z urzędu jedynie:
a. z powodu uchybienia, niemożności pełnienia funkcji lub niekompetencji;
b. w razie stwierdzenia tych okoliczności przez komisję Zgromadzenia Narodowego oraz
c. w wyniku podjęcia przez Zgromadzenie Narodowe uchwały żądającej złożenia danej osoby z urzędu.
2. Uchwała Zgromadzenia Narodowego żądająca złożenia z urzędu:
a. Rzecznika Obywateli i Głównego Rewidenta jest podejmowana głosami 2/3 członków Zgromadzenia lub
b. członka Komisji jest podejmowana głosami większości członków Zgromadzenia.
3. Prezydent:
a. może zawiesić osobę w sprawowaniu urzędu w każdej chwili po rozpoczęciu w komisji Zgromadzenia Narodowego postępowania w sprawie złożenia tej osoby z urzędu oraz
b. składa daną osobę z urzędu w razie podjęcia przez Zgromadzenie Narodowe uchwały żądającej złożenia danej osoby z urzędu.