ROZDZIAŁ IV
Rada Najwyższa Ukrainy
Art. 75. Jedynym organem władzy ustawodawczej na Ukrainie jest parlament - Rada Najwyższa Ukrainy.
Art. 76. Konstytucyjny skład Rady Najwyższej Ukrainy - to czterysta piędziesięciu deputowanych ludowych Ukrainy wybieranych na podstawie powszechnego, równego i bezpośredniego prawa wyborczego w głosowaniu tajnym na okres czterech lat.
Deputowanym ludowym Ukrainy może być obywatel Ukrainy, który w dniu wyborów ma ukończone dwadzieścia jeden lat, posiada czynne prawo wyborcze i mieszka nieprzerwanie na Ukrainie w ciągu ostatnich pięciu lat.
Do Rady Najwyższej Ukrainy nie może być wybrany obywatel, który został skazany za popełnienie umyślnego przestępstwa, o ile wyrok nie został umorzony ani zatarty w trybie określonym przez ustawę.
Uprawnienia deputowanych ludowych Ukrainy określa Konstytucja i ustawy Ukrainy.
Art. 77. W zwykłym terminie wybory do Rady Najwyższej odbywają w ostatnią niedzielę marca w czwartym roku kadencji Rady Najwyższej Ukrainy .
Wybory nadzwyczajne do Rady Najwyższej Ukrainy wyznacza Prezydent Ukrainy i przeprowadza się je w ciągu sześćdziesięciu dni od dnia opublikowania decyzji o przedterminowym rozwiązaniu Rady Najwyższej Ukrainy.
Tryb przeprowadzenia wyborów deputowanych ludowych określa ustawa.
Art. 78. Deputowani ludowi Ukrainy sprawują mandat na zasadzie zawodowej.
Deputowani ludowi nie mogą posiadać innego mandatu przedstawicielskiego ani pełnić służby państwowej.
Wymogi niepołączalności mandatu deputowanego z innymi rodzajami działalności określa ustawa.
Art. 79. Deputowani ludowi Ukrainy przed objęciem mandatu składają przez Radą Najwyższą przysięgę następującej treści:
"Przysięgam na wierność Ukrainie. Zobowiązuję się wszystkimi swoimi czynami bronić suwerenności i niepodległości Ukrainy, działać w imię dobra Ojczyzny i pomyślności ludu ukraińskiego.
Przysięgam przestrzegać przepisów Konstytucji Ukrainy i praw Ukrainy, wykonywać swoje obowiązki w interesach wszystkich rodaków"
Przysięgę czyta najstarszy wiekiem deputowany ludowy Ukrainy przed otwarciem pierwszej sesji nowowybranej Rady Najwyższej Ukrainy. Następnie deputowani potwierdzają przysięgę swoimi podpisami pod jej tekstem.
Odmowa złożenia przysięgi oznacza utratę mandatu deputackiego.
Deputowani ludowi rozpoczynają sprawowanie mandatu od momentu złożenia przysięgi.
Art. 80. Deputowanym ludowym Ukrainy gwarantuje się nietykalność deputacką.
Deputowani ludowi nie ponoszą odpowiedzialności prawnej za wyniki głosowania albo wypowiedzi w parlamencie oraz w jego organach, z wyjątkiem odpowiedzialności za obrazę lub oszczerstwo.
Deputowanych ludowych Ukrainy nie można pociągać do odpowiedzialności karnej, zatrzymać ani aresztować bez zgody Rady Najwyższej Ukrainy
Art. 81. Mandat deputowanych ludowych Ukrainy wygasa wraz z zakończeniem kadencji Rady Najwyższej Ukrainy.
Mandat deputowanych ludowych Ukrainy wygasa przed terminem w wypadku:
1) osobistego oświadczenia o złożeniu mandatu
2) uprawomocnienia się wyroku skazującego deputowanego
3) uznania deputowanego przez sąd za ubezwłasnowolnionego lub zaginionego
4) utraty obywatelstwa albo wyjazdu za granice Ukrainy w celu stałego
zamieszkania
5) śmierci.
Decyzje dotyczące przedterminowego wygaśnięcia mandatu deputowanego ludowego Ukrainy uchwala się większością głosów konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy.
W razie niespełnienia wymogu niepołączalności mandatu deputowanego z innymi rodzajami działalności, mandat deputowanego ludowego Ukrainy wygasa przedterminowo na podstawie postanowienia sądu wydanego w oparciu o ustawę.
Art. 81. Mandat deputowanych ludowych Ukrainy wygasa wraz z zakończeniem kadencji Rady Najwyższej Ukrainy.
Mandat deputowanych ludowych Ukrainy wygasa przed terminem w wypadku:
1) osobistego oświadczenia o złożeniu mandatu
2) uprawomocnienia się wyroku skazującego deputowanego
3) uznania deputowanego przez sąd za ubezwłasnowolnionego lub zaginionego
4) utraty obywatelstwa albo wyjazdu za granice Ukrainy w celu stałego zamieszkania
5) śmierci.
Decyzje dotyczące przedterminowego wygaśnięcia mandatu deputowanego ludowego Ukrainy uchwala się większością głosów konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy.
W razie niespełnienia wymogu niepołączalności mandatu deputowanego z innymi rodzajami działalności, mandat deputowanego ludowego Ukrainy wygasa przedterminowo na podstawie postanowienia sądu wydanego w oparciu o ustawę.
Art. 82. Rada Najwyższa Ukrainy pracuje w trybie sesji.
Rada Najwyższa Ukrainy ma prawo ukonstytuować się, pod warunkiem wyboru nie mniej niż dwóch trzecich deputowanych składu konstytucyjnego.
Rada Najwyższa Ukrainy zbiera się na pierwszą sesję nie później niż trzydziestego dnia po oficjalnym ogłoszeniu wyników wyborów.
Pierwsze posiedzenie Rady Najwyższej Ukrainy otwiera najstarszy wiekiem deputowany ludowy Ukrainy.
Plan pracy Rady Najwyższej Ukrainy określa Konstytucja Ukrainy oraz ustawa o regulaminie Rady Najwyższej Ukrainy.
Art. 83. Sesje zwyczajne Rady Najwyższej Ukrainy rozpoczynają się w pierwszy wtorek lutego i w pierwszy wtorek września każdego roku.
Sesje nadzwyczajne Rady Najwyższej Ukrainy, z ustalonym porządkiem dziennym, zwołuje Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy na żądanie nie mniej niż jednej trzeciej składu konstytucyjnego deputowanych ludowych Ukrainy Rady Najwyższej Ukrainy albo na żądanie Prezydenta Ukrainy.
Rada Najwyższa zbiera się, bez zwoływania, w ciągu dwóch dni, w wypadku wprowadzenia stanu wojennego lub wyjątkowego na Ukrainie.
W razie zakończenia kadencji Rady Najwyższej Ukrainy w czasie trwania stanu wojennego lub wyjątkowego, kadencję przedłuża się do dnia pierwszego posiedzenia pierwszej sesji Rady Najwyższej Ukrainy, wybranej po uchyleniu stanu wojennego lub wyjątkowego.
Art. 84. Posiedzenia Rady Najwyższej Ukrainy prowadzi się jawnie. Posiedzenia zamknięte przeprowadza się na podstawie decyzji większości konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy.
Rada Najwyższa Ukrainy podejmuje decyzje wyłącznie na plenarnych posiedzeniach poprzez głosowanie.
Na posiedzeniach Rady Najwyższej Ukrainy deputowany ludowy Ukrainy głosuje osobiście.
Art. 85. Do uprawnień Rady Najwyższej Ukrainy należy:
1) wnoszenie zmian do Konstytucji Ukrainy w zakresie i trybie przewidzianym w rozdziale XIII niniejszej Konstytucji;
2) wyznaczanie ogólnoukraińskiego referendum w sprawach określonych w artykule 73 niniejszej Konstytucji;
3) uchwalanie ustaw;
4) zatwierdzanie Budżetu Państwowego Ukrainy i wnoszenie do niego zmian; kontrola wykonania Budżetu Państwowego Ukrainy, podejmowanie decyzji dotyczącej sprawozdania z jego wykonania;
5) określenie zasad polityki wewnętrznej i zagranicznej
6) zatwierdzanie ogólnopaństwowych programów rozwoju ekonomicznego, naukowo-technicznego, socjalnego, narodowo-kulturalnego, ochrony środowiska;
7) zarządzanie wyborów Prezydenta Ukrainy w terminie wyznaczonym w niniejszej Konstytucji;
8) wysłuchanie corocznych i nadzwyczajnych orędzi Prezydenta Ukrainy o stanie państwa;
9) ogłaszanie, na wniosek Prezydenta Ukrainy, wojny i pokoju, zaaprobowanie decyzji Prezydenta Ukrainy o wykorzystaniu Sił Zbrojnych Ukrainy i innych formacji wojskowych w razie napaści zbrojnej na Ukrainę;
10) składanie Prezydenta Ukrainy z urzędu w trybie specjalnej procedury, określonej w artykule 111 niniejszej Konstytucji;
11) rozpatrzenie i podjęcie decyzji o programie działania Gabinetu Ministrów Ukrainy;
12) wyrażanie zgody na desygnowanego przez Prezydenta Ukrainy Premiera Ukrainy;
13) sprawowanie kontroli działania Gabinetu Ministrów Ukrainy, zgodnie z niniejszą Konstytucją;
14) zatwierdzanie decyzji o udzieleniu przez Ukrainę kredytów i pomocy gospodarczej innym państwom oraz organizacjom międzynarodowym, a także o otrzymaniu przez Ukrainę od innych państw, banków i finansowych organizacji międzynarodowych kredytów, nie przewidzianych w Budżecie Państwowym Ukrainy, oraz o sprawowaniu kontroli nad ich wykorzystaniem;
15) powoływanie lub wybór na urząd, odwołanie z urzędu, wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie z urzędu osób w wypadkach przewidzianych w niniejszej Konstytucji;
16) powoływanie i odwoływanie z urzędu Przewodniczącego i innych członków Izby Obrachunkowej;
17) powoływanie i odwoływanie z urzędu Pełnomocnika Rady Najwyższej Ukrainy do Praw Człowieka; wysłuchanie jego corocznych sprawozdań o stanie przestrzegania i obrony praw człowieka i obywatela na Ukrainie;
18) powoływanie i odwoływanie z urzędu Prezesa Banku Narodowego Ukrainy na wniosek Prezydenta Ukrainy;
19) powoływanie i odwoływanie połowy składu Zarządu Narodowego Banku Ukrainy;
20) powoływanie połowy składu Rady Narodowej do spraw Radia i Telewizji;
21) powoływanie na urząd i uchylanie pełnomocnictw członków Centralnej Komisji Wyborczej na wniosek Prezydenta Ukrainy;
22) zatwierdzanie ogólnej struktury, liczebności, określenia funkcji Sił Zbrojnych Ukrainy, Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, innych formacji wojskowych utworzonych zgodnie z ustawami Ukrainy, a także Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy;
23) zaaprobowanie decyzji o udzieleniu pomocy wojskowej innemu państwu, o skierowaniu (jednostek) kontyngentu Sił Zbrojnych Ukrainy do innego państwa lub o zezwoleniu na pobyt obcych wojsk na terytorium Ukrainy;
24) wyrażanie zgody na powołanie i odwołanie z urzędu przez Prezydenta Ukrainy Przewodniczącego Komitetu Antymonopolowego, Przewodniczącego Fundusza Własności Państwowej, Przewodniczący Komitetu Państwowego do spraw Radia i Telewizji Ukrainy;
25) wyrażanie zgody na odwołanie z urzędu przez Prezydenta Ukrainy Prokuratora Generalnego Ukrainy; udzielenia wotum nieufności Prokuratorowi Generalnemu, co oznacza jego dymisję;
26) powołanie jednej trzeciej składu Sądu Konstytucyjnego Ukrainy;
27) wybór sędziów na czas nieokreślony;
28) przedterminowe skrócenie kadencji Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krym na podstawie orzeczenia Sądu Konstytucyjnego Ukrainy o naruszeniu przez nią Konstytucji Ukrainy albo praw Ukrainy; wyznaczenie nadzwyczajnych przedterminowych wyborów do Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krym;
29) tworzenie i likwidacja rejonów, określenie i zmiana granic rejonów i miast, podniesienie osad do kategorii miast, nadawanie nazw i zmiana nazw miejsc zasiedlonych i rejonów;
30) zarządzanie zwykłych i nadzwyczajnych wyborów do organów samorządu lokalnego;
31) zatwierdzanie, w ciągu dwóch dni od momentu złożenia przez Prezydenta Ukrainy, dekretów o wprowadzeniu stanu wojennego i wyjątkowego na Ukrainie, albo w wyszczególnionych miejscowościach, o powszechnej albo cześciowej mobilizacji, o ogłoszeniu wyszczególnionych miejscowości obszarami wyjątkowej sytuacji ekologicznej;
32) wyrażanie zgody, w terminie określonym w ustawie, na ratyfikowanie i wypowiadanie umów miedzynarodowych Ukrainy;
33) sprawowanie kontroli parlamentarnej w zakresie określonym w niniejszej Konstytucji;
34) podejmowanie decyzji o skierowaniu do Prezydenta Ukrainy interpelacji na żądanie deputowanego ludowego Ukrainy, grupy deputowanych ludowych lub komitetu Rady Najwyższej Ukrainy, po uzyskaniu uprzednio poparcia nie mniej niż jednej trzeciej konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy;
35) powołanie i odwołanie z urzędu osoby kierującej aparatem administracyjnym Rady Najwyższej Ukrainy; zatwierdzenie kosztorysu Rady Najwyższej Ukrainy oraz struktury jej aparatu.
36) zatwierdzanie wykazu objektów własności państwowej nie podlegających prywatyzacji; określanie zasad prawnych wywłaszczania objektów własności prywatnej.
Rada Najwyższa Ukrainy spełnia inne funkcje znajdujące sie w jej kompetencji, zgodnie z Konstytucją Ukrainy.
Art. 86. Deputowany ludowy Ukrainy ma prawo na sesji Rady Najwyższej Ukrainy zwrócić się z interpelacją do organów Rady Najwyższej Ukrainy, do Gabinetu Ministrów Ukrainy, do kierowników innych organów władzy państwowej i organów samorządu lokalnego, a także do kierowników przedsiębiostw, instytucji i organizacji, mieszczących się na terytorium Ukrainy, niezależnie od ich podporządkowania i formy własności.
Kierownicy organów władzy państwowej i organów samorządu lokalnego, przedsiębiorstw, instytucji i organizacji są zobowiązani powiadomić deputowanego ludowego Ukrainy odnośnie rezultatów rozpatrzenia jego interpelacji.
Art. 87. Rada Najwyższa Ukrainy na wniosek nie mniej niż jednej trzeciej konstytucyjnego składu deputowanych ludowych Ukrainy może rozpatrzeć wniosek o wotum zaufania dla Gabinetu Ministrów Ukrainy lub uchwalić wotum nieufności dla Gabinetu Ministrów Ukrainy większością głosów konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy.
Rada Najwyższa Ukrainy nie może rozpatrywać wniosku o wotum zaufania dla Gabinetu Ministrów więcej niż raz w ciągu jednej sesji zwykłej , a także w ciągu roku od uchwalenia programu działania Gabinetu Ministrów Ukrainy.
Art. 88. Rada Najwyższa Ukrainy wybiera ze swojego składu Przewodniczącego Rady Najwyższej Ukrainy, Pierwszego zastępcę i zastępcę Przewodniczącego Rady Najwyższej Ukrainy oraz odwołuje ich;
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy:
1) prowadzi posiedzenia Rady Najwyższej Ukrainy;
2) organizuje przygotowanie wniosków do rozpatrzenia na posiedzeniach Rady Najwyższej Ukrainy;
3) podpisuje akty uchwalone przez Radę Najwyższą Ukrainy;
4) reprezentuje Radę Najwyższej Ukrainy w kontaktach z innymi organami władzy państwowej Ukrainy i organami władzy innych państw;
5) organizuje pracę aparatu Rady Najwyższej Ukrainy.
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy sprawuje funkcje przewidziane w niniejszej Konstytucji w trybie określonym w ustawie o regulaminie Rady Najwyższej Ukrainy.
Art. 89. Rada Najwyższa Ukrainy zatwierdza wykaz komitetów Rady Najwyższej Ukrainy, wybiera przewodniczących tych komitetów.
Komitety Rady Najwyższej Ukrainy pracują nad projektami ustaw, przygotowują i wstępnie rozpatrują sprawy znajdujące się w kompetencjach Rady Najwyższej Ukrainy.
Rada Najwyższa Ukrainy, w granicach swoich kompetencji, może tworzyć tymczasowe komisje specjalne w celu przygotowania i wstępnego rozpatrzenia spraw.
Rada Najwyższa Ukrainy w celu przeprowadzenia przesłuchań w sprawach stanowiących interes społeczny, tworzy tymczasowe komisje śledcze, o ile głosowało za nimi nie mniej niż jedna trzecia konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy.
Orzeczenia i zalecenia tymczasowych komisji śledczych nie mają charakteru wiążącego dla śledztwa i sądu.
Organizację i tryb działania komitetów Rady Najwyższej Ukrainy, jego tymczasowych komisji specjalnych i śledczych określa ustawa.
Art. 90. Kadencja Rady Najwyższej Ukrainy kończy się w dniu otwarcia pierwszego posiedzenia Rady Najwyższej Ukrainy nowej kadencji.
Prezydent Ukrainy może przed upływem kadencji rozwiązać Radę Najwyższą Ukrainy, o ile posiedzenia plenarne nie mogą się rozpocząć w ciągu trzydziestu dni pierwszej sesji zwykłej.
Rada Najwyższa Ukrainy wybrana w wyborach przedterminowych przeprowadzonych po przedterminowym rozwiązaniu poprzedniej Rady Najwyższej Ukrainy przez Prezydenta Ukrainy, nie może zostać rozwiązana w okresie roku od dnia tych wyborów.
Rada Najwyższa Ukrainy nie może zostać przedterminowo rozwiązana w ciągu ostatnich sześciu miesięcy kadencji Prezydenta Ukrainy.
Art. 91. Rada Najwyższa Ukrainy uchwala ustawy, uchwały i inne akty większością konstytucyjnego składu, z wyjątkiem wypadków, przewidzianych w niniejszej Konstytucji.
Art. 92. Wyłącznie ustawy mogą określać:
1) prawa i wolności człowieka i obywatela, gwarancje tych praw i wolności; podstawowe obowiązki obywatela;
2) obywatelstwo, podmiotowość prawną obywatela, status cudzoziemców i bezpaństwowców (osób bez obywatelstwa innego państwa);
3) prawa rdzennych ludów i mniejszości narodowych;
4) tryb używania języków;
5) zasady korzystania z bogactw naturalnych, wyłączonej (morskiej) strefy ekonomicznej, szelfu kontynentalnego, zagospodarowania przestrzeni kosmicznej, organizacji i eksploatacji sytemu energetycznego, transportu i łączności;
6) podstawy do opieki socjalnej, formy i rodzaje ubezpieczenia emerytalnego; zasady regulacji pracy i zatrudnienia, małżeństwa, rodziny, ochrony dzieciństwa, macierzyństwa, ojcowstwa; wychowania, wykształcenia, kultury i ochrony zdrowia; bezpieczenstwa ekologicznego;
7) reżim prawny własności;
8) zasady prawne i gwarancje działalności gospodarczej; reguły konkurencji oraz norm regulacji antymonopolowych;
9) zasady stosunków z zagranicą, współpracy gospodarczej z zagranicą, kwestii celnych (polityki celnej);
10) zasady regulowania procesów demograficznych i migracyjnych;
11) zasady tworzenia i działalności partii politycznych, innych organizacji społecznych, środków masowej informacji;
Art. 93. Prawo inicjatywy ustawodawczej w Radzie Najwyższej Ukrainy posiada Prezydent Ukrainy, deputowani ludowi Ukrainy, Gabinet Ministrów Ukrainy i Narodowy Bank Ukrainy.
Rada Najwyższa Ukrainy rozpatruje w pierwszej kolejności projekty ustaw uznane przez Prezydenta Ukrainy za pilne.
Art.94. Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy podpisuje ustawę i niezwłocznie przesyła ją Prezydentowi Ukrainy.
Prezydent Ukrainy, w ciągu piętnastu dni po otrzymaniu ustawy, podpisuje ją, kieruje do wykonania i oficjalnie ją ogłasza albo zwraca ustawę Radzie Najwyższej Ukrainy wraz ze swoimi umotywowanymi i sformułowanymi zaleceniami w celu powtórnego rozpatrzenia.
Uważa się, że Prezydent Ukrainy ustawę przyjął i powinien podpisać oraz oficjalnie ogłosić, o ile w ciągu wyznaczonego czasu nie zwróci ustawy do powtórnego rozpatrzenia.
Jeśli podczas powtórnego rozpatrywania ustawa będzie uchwalona powtórnie przez Radę Najwyższą Ukrainy nie mniej niż dwoma trzecimi konstytucyjnego składu, Prezydent Ukrainy jest zobowiązany podpisać ją i oficjalnie ogłosić w ciągu dziesięciu dni.
O ile ustawa nie przewiduje inaczej, nabiera ona mocy obowiązującej w ciągu dziesięciu dni od dnia jej oficjalnego ogłoszenia, ale nie wcześniej niż w dniu opublikowania.
Art.95. System budżetowy Ukrainy tworzy się na zasadach sprawiedliwego i bezstronnego podziału społecznego bogactwa między obywateli i zbiorowości terytorialne obywateli.
Wydatki państwa na potrzeby ogólnospołeczne oraz ich wysokość i docelowe przeznaczenie może określać wyłącznie ustawa o Budżecie Państwa.
Państwo dąży do stworzenia zrównoważonego budżetu Ukrainy.
Regularne sprawozdania z dochodów i wydatków Budżetu Państwa Ukrainy powinny być publikowane.
Art.96. Rada Najwyższa Ukrainy zatwierdza corocznie Budżet Państwa Ukrainy na okres od 1 stycznia do 31 grudnia, a w szczególnych okolicznościach - na inny okres.
Gabinet Ministrów Ukrainy przesyła do Rady Najwyższej Ukrainy, nie później niż 15 września każdego roku, projekt ustawy o budżecie państwowym Ukrainy na rok przyszły. Razem z projektem ustawy przesyła się sprawozdanie z sposobu wykonania Budżetu Państwowego Ukrainy w roku bieżącym.
Art. 97. Gabinet Ministrów Ukrainy, zgodnie z ustawą, przesyła do Rady Najwyższej Ukrainy sprawozdanie z wykonania Budżetu Państwowego Ukrainy.
Przesłane sprawozdanie powinno być opublikowane (publikowane).
Art. 98. Izba Obrachunkowa kontroluje, w imieniu Rady Najwyższej Ukrainy, wykorzystanie środków z Budżetu Państwowego Ukrainy.
Art. 99. Jednostką pieniężną Ukrainy jest hrywna.
Zapewnienie stabilności jednostki pieniężnej jest podstawową funkcją centralnego banku państwa - Narodowego Banku Ukrainy.
Art. 100. Zarząd Narodowego Banku Ukrainy opracowuje podstawowe zasady polityki pieniężno-kredytowej i kontroluje jej wykonanie.
Prawny status Zarządu Narodowego Banku Ukrainy określa ustawa.
Art. 101. Kontrolę parlamentarną nad przestrzeganiem konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela sprawuje pełnomocnik Rady Najwyższej Ukrainy do praw człowieka.
Rozdział następny