USTAWA ZATWIERDZAJĄCA
USTRÓJ SĄDOWNICTWA PAŃSTWA MIASTO WATYKAN
z 21 listopada 1987 roku*
Kardynał AGOSTINO CASAROLI Sekretarz Stanu
Mocą władzy otrzymanej od Najwyższego Kapłana Jana Pawła II reskryptem z 6 kwietnia 1984 roku, nakazał i nakazuje jak poniżej, aby przestrzegano jako ustawy państwowej:
POSTANOWIENIA OGÓLNE
Artykuł 1
Władza sądownicza w Państwie Miasto Watykan jest wykonywana, w imieniu Najwyższego Kapłana, przez następujące organy:
a) pojedynczy sędzia,
b) trybunał,
c) sąd apelacyjny,
d) sąd kasacyjny.
Artykuł 2
Wyżsi urzędnicy sądowi w swoich decyzjach i innych postanowieniach oraz w wystąpieniach oskarżycielskich podlegają tylko ustawom.
Podlegają hierarchicznie Najwyższemu Kapłanowi i organom, przez które wykonuje on władzę ustawodawczą.
Z zastrzeżeniem przepisów ustaw regulujących przebieg postępowania oraz przepisów niniejszej ustawy, organy sądowe mają obowiązek nadzoru nad organami [sądowymi] niższego szczebla; przewodniczący każdego z ko-
* Podstawę tłumaczenia stanowił tekst oryginalny w języku włoskim ogłoszony w „Acta Apostolicae Sedis, Supplemento per le Leggi e Disposizioni delio Stato delia Citta del Vaticano" z dnia 4 grudnia 1987, R. 58, nr 12, s. 45-50.
legialnych organów sądowych ma taki obowiązek w stosunku do wyższych urzędników sądowych, którzy wchodzą w skład tego organu lub organów niższych szczebli.
O POJEDYNCZYM SĘDZI I TRYBUNALE
Artykuł 3
Pojedynczym sędzią może być tylko obywatel watykański.
Artykuł 4
W skład trybunału wchodzi przewodniczący i trzech innych sędziów, z których jednego lub dwóch przewodniczący deleguje na rok jako sędziego sprawozdawcę i sędziego wykonawczego. Sędzią trybunału można mianować również pojedynczego sędziego.
Trybunał orzeka w składzie trzech sędziów.
Artykuł 5
Dla zapewnienia przestrzegania prawa i ustaw ustanawia się przy trybunale promotora sprawiedliwości, który pełni funkcje prokuratorskie i inne powierzone mu w ustawie, także przy pojedynczym sędzim.
Artykuł 6
W urzędzie pojedynczego sędziego oraz w trybunale działają notariusz kancelista jako sekretarz sądowy oraz dwóch urzędników sądowych.
Artykuł 7
Przewodniczącego i sędziów trybunału, pojedynczego sędziego i promotora sprawiedliwości mianuje Najwyższy Kapłan.
Kancelistę i urzędników sądowych mianuje Papieska Komisja do spraw Państwa Miasto Watykan, po wysłuchaniu przewodniczącego trybunału.
Artykuł 8
W razie przeszkody uniemożliwiającej działanie przewodniczącego, zastępuje go najstarszy wiekiem sędzia, któremu nic nie stanęło na przeszkodzie.
W razie przeszkody uniemożliwiającej działanie sędziego śledczego czy sędziego wykonawczego lub pojedynczego sędziego, przewodniczący trybunału wskazuje zastępcę spośród sędziów tego samego trybunału.
Jeśli z powodu przeszkody dotyczącej jednego lub większej liczby sędziów, w Trybunale nie wystarcza sędziów dla podejmowania uchwał lub brakuje sędziów, którym można by powierzyć zadania, o których mowa w poprzednim ustępie, przewodniczący Sądu Apelacyjnego, po wysłuchaniu przewodniczącego trybunału, uzyskując uprzednią akceptację Kardynała Sekretarza Stanu, zadba o mianowanie zastępczych sędziów dla postępowań, w których jest to konieczne.
W razie zaistnienia przeszkody uniemożliwiającej działanie promotorowi sprawiedliwości, przewodniczący sądu apelacyjnego, po wysłuchaniu przewodniczącego Trybunału, uzyskując uprzednią akceptację Kardynała Sekretarza Stanu, mianuje zastępczego promotora sprawiedliwości.
W ten sam sposób, co określony w trzech poprzednich ustępach, można mianować na czas określony, nie dłuższy niż trzy miesiące, wyższych urzędników sądowych zastępczych, którzy wykonująfunkcje sądowe w razie przeszkód uniemożliwiających działanie wyższych urzędników sądowych zwyczajnych.
Artykuł 9
Przed rozpoczęciem pełnienia urzędu wyżsi urzędnicy sądowi, urzędnicy przydzieleni trybunałowi oraz inni powołani na podstawie art. 8, składają ślubowanie następującej treści: „Ślubuję być wiernym i posłusznym Najwyższemu Kapłanowi w ścisłym i starannym pełnieniu obowiązków, wynikających z powierzonych mi zadań, oraz zachować tajemnicę służbową".
Wyżsi urzędnicy sądowi składają ślubowanie przed przewodniczącym Sądu Apelacyjnego, pozostali przed przewodniczącym trybunału.
Artykuł 10
Wyżsi urzędnicy sądowi tracą urząd w momencie ukończenia 74 roku życia.
Przewodniczący sądu apelacyjnego, w przypadkach szczególnej konieczności służby lub ze względu na wyjątkowe przymioty osoby, może zaproponować Najwyższemu Kapłanowi pozostawienie ich na urzędzie również na czas dłuższy niż ustalona granica wieku.
W każdym czasie można zwolnić z pełnienia urzędu tych, którzy przez stałą niezdolność nie są już w stanie go sprawować.
Artykuł 11
Wyżsi urzędnicy sądowi oraz sekretarz sądowy otrzymują diety w wysokości określonej przez Papieską Komisję do spraw Państwa Miasto Watykan.
Dieta ulega obniżeniu do połowy w przypadku tych, którzy otrzymują pensję jako pracownicy pełniący oficjalne funkcje w Stolicy Apostolskiej lub Państwie Miasto Watykan.
Niżsi urzędnicy sądowi należą do personelu Gubernatoratu.
Osoby, które czasowo pełniły funkcje wyszczególnione w pierwszym zdaniu niniejszego artykułu, otrzymują gratyfikację w wysokości określonej na koniec każdego roku sądowego przez przewodniczącego Sądu Apelacyjnego.
O SĄDZIE APELACYJNYM
Artykuł 12
W skład Sądu Apelacyjnego wchodzą przewodniczący i trzech innych sędziów, mianowani przez Najwyższego Kapłana na pięć lat. Sąd orzeka w składzie trzech sędziów.
Artykuł 13
Funkcje prokuratorskie pełni promotor sprawiedliwości mianowany przez Najwyższego Kapłana na pięć lat.
Funkcje sekretarza sądowego i niższych urzędników sądowych pełnią osoby, które je sprawują w trybunale.
Artykuł 14
W razie przeszkody uniemożliwiającej działanie przewodniczącego, zastępuje go najstarszy z sędziów, któremu nic nie stanęło na przeszkodzie.
W przypadku zajścia w Sądzie Apelacyjnym sytuacji przewidzianej w art. 8 zd. 3 — obowiązki tam określone spoczywają na przewodniczącym Sądu Kasacyjnego, po wysłuchaniu przewodniczącego Sądu Apelacyjnego i uzyskaniu uprzedniej akceptacji Kardynała Sekretarza Stanu.
Artykuł 15
Wyżsi urzędnicy sądowi Sądu Apelacyjnego, w tym pełniący funkcje czasowo na podstawie poprzedniego artykułu, przed rozpoczęciem sprawowania urzędu składają przed przewodniczącym Sądu Kasacyjnego ślubowanie według roty określonej w artykule 9.
Artykuł 16
Sąd Apelacyjny ma siedzibę w tych samych pomieszczeniach, co trybunał i tam przechowuje się jego archiwum.
Artykuł 17
Wyższym urzędnikom sądowym Sądu Apelacyjnego przysługuje uposażenie w wysokości określonej na koniec każdego roku sądowego przez przewodniczącego Sądu Kasacyjnego.
O SĄDZIE KASACYJNYM
Artykuł 18
W skład Sądu Kasacyjnego wchodzi Prefekt Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej, jako przewodniczący i dwóch innych Kardynałów, członków tego Najwyższego Trybunału, wyznaczanych przez przewodniczącego na początku każdego roku sądowego.
Artykuł 19
W razie przeszkody uniemożliwiającej działanie przewodniczącemu, zastępuje go najstarszy z sędziów, któremu nic nie stanęło na przeszkodzie; pozostałych sędziów zastępują inni członkowie Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej, wyznaczeni przez przewodniczącego.
Artykuł 20
Funkcje prokuratorskie pełni promotor sprawiedliwości, wyznaczony przez przewodniczącego na początku każdego roku sądowego spośród votantes1 Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej.
Funkcje sekretarza sądowego i niższych urzędników sądowych pełnią osoby, które je sprawują w Trybunale.
1 W skład Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej wchodzą kardynałowie, arcybiskupi i biskupi mianowani przez Najwyższego Kapłana. Organami doradczymi Trybunału są dwa kolegia: votantes i referendarii. Ich sytuację prawną reguluje Konstytucja Apostolska Ad incrementum z 15 sierpnia 1934 roku, znowelizowana przez Normae speciales Signaturae Apostolicae, zaaprobowane przez Pawła VI dnia 23 marca 1968 r.
Artykuł 21
Siedzibą Sądu Kasacyjnego jest sala Kongregacji w Watykanie. Archiwum przechowuje się w siedzibie Trybunału.
Artykuł 22
Członkom Sądu Kasacyjnego nie przysługuje żadne świadczenie pieniężne. Promotorowi sprawiedliwości przysługuje uposażenie w wysokości określonej na koniec każdego roku sądowego przez przewodniczącego.
Artykuł 23
Sąd Kasacyjny jest wyłącznie właściwy do orzekania, po uzyskaniu uprzedniej zgody Najwyższego Kapłana, w sprawach karnych przeciw kardynałom i biskupom, poza przypadkami przewidzianymi w kanonie 1405 paragraf 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego.
O ADWOKATACH
Artykuł 24
W sprawach przed organami sądowymi mogą występować adwokaci Roty Rzymskiej2, którzy ukończyli wyższe (świeckie) studia prawnicze. Listę adwokatów prowadzi sekretarz sądowy pod nadzorem przewodniczącego Trybunału.
Przewodniczący Sądu Apelacyjnego może pozwolić, aby wpisano na nią inne osoby, szczególnie biegłe w kwestiach prawnych. Może on także, w konkretnej sprawie, dopuścić do roli adwokata lub pełnomocnika osobę nie wpisaną na listę.
W sprawach przed Sądem Kasacyjnym mogą występować wyłącznie adwokaci wpisani na listę, którzy są adwokatami konsystorialnymi lub wykładowcami uniwersytetów kościelnych lub świeckich, czy byłymi wykładowcami, którzy przestali uczyć z uwagi na osiągnięcie granicy wieku. Przewodniczący Sądu Kasacyjnego może na stałe albo czasowo upoważnić inne osoby do występowania w sprawach przed tym sądem.
2 Rota Rzymska jest drugim po Najwyższym Trybunale Sygnatury Apostolskiej stałym organem sądowniczym w Kościele katolickim. Generalnie jest sądem rozpatrującym apelacje od wyroków sądów niższych. W niektórych jednak przypadkach rozpatruje sprawy w pierwszej instancji (por. kan. 1443 i 1444 Kodeksu prawa kanonicznego).
Artykuł 25
Doradcy prawni i naczelnicy urzędów prawnych organów administracji publicznej, kościelnej czy świeckiej, które mają siedzibę w Mieście Watykan lub w nieruchomościach Stolicy Apostolskiej w Rzymie, mogą występować w imieniu organów administracji w sprawach przed władzami sądowymi każdego szczebla.
Artykuł 26
Stosowanie środków dyscyplinarnych wobec adwokatów występujących przed organami sądowymi Państwa należy do właściwości Sądu Apelacyjnego.
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
Artykuł 27
Rok sądowy rozpoczyna się 1 października.
Artykuł 28
Niniejsza ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 1988 roku.
Oryginalny tekst niniejszej Ustawy opatrzony pieczęciąPaństwa, będzie zdeponowany w Archiwum Ustaw Państwa Miasto Watykan, a odpowiadający mu tekst zostanie opublikowany w Suplemencie do „ Acta Apostolicae Sedis" / wysłany do każdego, kto powinien jej przestrzegać oraz dbać ojej przestrzeganie.
Miasto Watykan, 21 listopada 1987 roku.