Rozdział XII
PODSTAWOWE PRAWA I OBOWIĄZKI

§ 54
(1) W Republice Węgierskiej każdy człowiek ma przyrodzone prawo do życia i godności ludzkiej, którego to prawa nikogo samowolnie pozbawić nie wolno.
(2) Nikogo nie wolno poddawać torturom ani traktowaniu o charakterze okrutnym, nieludzkim i poniżającym; szczególnie zabronione jest dokonywanie doświadczeń medycznych lub naukowych na człowieku bez jego zgody.

§ 55
(1) W Republice Węgierskiej każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; nie można nikogo pozbawić wolności w sposób inny niż z przyczyn określonych ustawą i na podstawie postępowania określonego ustawą.
(2) Osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa i zatrzymaną należy w możliwie najkrótszym czasie albo wypuścić na wolność, albo doprowadzić do sędziego. Sędzia obowiązany jest do wysłuchania doprowadzonej przed siebie osoby i niezwłocznego wydania opatrzonej pisemnym uzasadnieniem decyzji o wypuszczeniu jej na wolność lub o aresztowaniu.
(3) Osobie, która padła ofiarą bezprawnego aresztowania lub pozbawienia wolności, przysługuje odszkodowanie.

§ 56

 W Republice Węgierskiej każdy człowiek ma zdolność prawną.

§ 57
(1) W Republice Węgierskiej każdy człowiek jest równy wobec sądu i każdemu przysługuje prawo, by wszelkie wniesione przeciw niemu oskarżenie oraz, w toku jakiegokolwiek procesu, jego prawa i obowiązki rozpatrzył w sprawiedliwej i jawnej rozprawie niezawisły i bezstronny sąd, utworzony zgodnie z ustawą.
(2) W Republice Węgierskiej nikogo nie można uważać za winnego dopóty, dopóki prawomocne orzeczenie sądu nie stwierdzi jego odpowiedzialności karnej.
(3) Osoby, przeciw którym toczy się postępowanie karne, w każdej fazie tego postępowania mają prawo do obrony. Obrońcy nie można pociągnąć do odpowiedzialności za opinie wyrażone w toku sprawowania obrony.
(4) Nikogo nie można uznać winnym ani wymierzyć mu kary z powodu czynu, który w chwili jego popełnienia nie stanowił przestępstwa w prawie węgierskim.
(5) W Republice Węgierskiej każdy może wystąpić, przy użyciu określonych ustawą środków prawnych, przeciw wszelkim rozstrzygnięciom wydanym przez sądy, administrację publiczną lub inne władze, które naruszają jego prawa lub prawem uznane interesy. Ustawa, przyjęta głosami dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego, może ograniczyć prawo dostępu do środków prawnych w tym celu, by rozstrzyganie sporów prawnych mogło następować w rozsądnym, adekwatnym okresie czasu65).

§ 58
(1) Każdy, kto legalnie przebywa na terytorium Węgier - z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie - ma prawo swobodnego przemieszczania się i swobodnego wyboru miejsca pobytu, z prawem do opuszczenia miejsca zamieszkania i kraju włącznie.
(2) Cudzoziemca, który legalnie przebywa na terytorium Węgier, można wydalić z kraju jedynie na podstawie decyzji podjętej zgodnie z ustawą.
(3) Do przyjęcia ustawy o wolności podróżowania i osiedlania się wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 59
(1) W Republice Węgierskiej każdy ma prawo do dobrego imienia, nienaruszalności mieszkania prywatnego oraz do ochrony tajemnicy prywatnej i danych osobowych.
(2) Do przyjęcia ustawy o ochronie danych osobowych wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 60
(1) W Republice Węgierskiej każdemu przysługuje prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania.
(2) Prawo to obejmuje swobodę wyboru lub przyjęcia wyznania albo innego przekonania, przysługującą każdemu swobodę uzewnętrzniania swego wyznania lub przekonania przez branie bądź zaniechanie udziału w aktach i obrzędach religijnych albo w inny sposób, indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie bądź prywatnie, jak również swobodę praktykowania i nauczania.
(3) W Republice Węgierskiej kościół jest oddzielony od państwa.
(4) Do przyjęcia ustawy o wolności sumienia i wyznania wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 61
(1) W Republice Węgierskiej każdy ma prawo do swobodnego głoszenia swoich poglądów oraz do poznania i rozpowszechniania informacji interesujących ogół.
(2) Republika Węgierska uznaje i chroni wolność prasy.
(3) Do przyjęcia ustawy o rozpowszechnianiu informacji interesujących ogół oraz ustawy o wolności prasy wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.
(4) Do przyjęcia ustawy o nadzorze nad publicznym radiem, telewizją i służbą informacyjną oraz powoływaniu ich kierowników, jak również o dopuszczeniu radia i telewizji typu komercyjnego oraz o zapobieganiu monopolom informacyjnym wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 62
(1) Republika Węgierska uznaje prawo do pokojowych zgromadzeń i zapewnia swobodne z niego korzystanie.
(2) Do przyjęcia ustawy o prawie do zgromadzeń wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 63
(1) W Republice Węgierskiej - na podstawie prawa do zrzeszania się - każdy ma prawo zakładać organizacje w celach, których ustawa nie zabrania, jak również wstępować do takich organizacji.
(2) Na podstawie prawa do zrzeszania się nie można założyć organizacji zbrojnej, służącej celom politycznym.
(3) Do przyjęcia ustawy o prawie do zrzeszania się oraz ustawy o gospodarce i działalności partii wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 64

 W Republice Węgierskiej każdy ma prawo, indywidualnie lub wspólnie z innymi, wnosić na piśmie do właściwego organu państwowego wniosek lub skargę.

§ 6566)
(1) Republika Węgierska - udziela, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie - azylu osobom, nie będącym obywatelami węgierskimi, którym kraj pochodzenia ani inny kraj nie zapewnia ochrony, i które w swojej ojczyźnie lub kraju stanowiącym miejsce ich stałego pobytu są prześladowane lub narażone na prześladowania z powodu przynależności rasowej, narodowościowej, przynależności do określonych grup społecznych, przekonań religijnych lub politycznych.
(2) Do przyjęcia ustawy o prawie azylu wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 66
(1) Republika Węgierska zapewnia mężczyznom i kobietom równość wobec prawa w zakresie wszystkich praw osobistych i politycznych oraz gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
(2) W Republice Węgierskiej należy, zgodnie z odrębnymi przepisami, pomagać i służyć opieką matkom przed i po urodzeniu dziecka.
(3) Odrębne przepisy zapewniają kobietom i młodocianym ochronę w toku wykonywania pracy.

§ 67
(1) W Republice Węgierskiej wszystkie dzieci mają prawo do ochrony i opieki ze strony rodziny, państwa i społeczeństwa, potrzebnej im do właściwego rozwoju fizycznego, umysłowego i moralnego.
(2) Rodzicom przysługuje prawo wyboru wychowania, jakie dzieci mają otrzymać.
(3) Zadania państwa związane z sytuacją i ochroną rodziny i młodzieży regulują odrębne przepisy.

§ 68
(1) Zamieszkałe w Republice Węgierskiej mniejszości narodowe i etniczne są współuczestnikami suwerenności ludu: są konstytutywnymi elementami państwa.
(2) Republika Węgierska otacza opieką mniejszości narodowe i etniczne. Zapewnia im prawo zbiorowego uczestnictwa w życiu publicznym, kultywowania własnej kultury, używania imion własnych67) we własnym języku.
(3) Ustawy Republiki Węgierskiej zapewniają przedstawicielstwo zamieszkałym na terytorium kraju mniejszościom narodowym i etnicznym.
(4) Mniejszości narodowe i etniczne mogą tworzyć samorządy lokalne i krajowe68)
(5) Do przyjęcia ustawy o prawach mniejszości narodowych i etnicznych wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego69).

§ 69
(1) W Republice Węgierskiej nikogo nie można samowolnie pozbawić obywatelstwa węgierskiego ani też wydalić obywatela węgierskiego z terytorium Republiki Węgierskiej.
(2) Obywatel węgierski może w dowolnym czasie powrócić do ojczyzny.
(3) Każdy obywatel węgierski podczas legalnego pobytu za granicą ma prawo do ochrony ze strony Republiki Węgierskiej.
(4) Do przyjęcia ustawy o obywatelstwie wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 7070)
(1) Każdemu zamieszkałemu na terytorium Republiki Węgierskiej pełnoletniemu obywatelowi węgierskiemu przysługuje bierne prawo wyborcze w wyborach do Zgromadzenia Krajowego i samorządów lokalnych oraz samorządów mniejszości, a czynne prawo wyborcze i prawo udziału w referendum i inicjatywie ludowej - jeśli w dniu wyborów lub referendum przebywa na terytorium kraju.
(2) Prawo wyborcze w wyborach członków samorządów lokalnych i burmistrzów oraz prawo udziału w referendum lokalnym i lokalnej inicjatywie ludowej przysługuje - zgodnie z odrębną ustawą - zamieszkałym w charakterze imigrantów na terenie Republiki Węgierskiej osobom o obywatelstwie innym niż węgierskie, jeśli w dniu wyborów lub referendum przebywają na terytorium kraju.
(3) Prawo wyborcze nie przysługuje osobom ubezwłasnowolnionym z powodu całkowitego lub częściowego pozbawienia zdolności do działań prawnych, skazanym prawomocnym wyrokiem sądowym na utratę praw publicznych, jak również odbywającym prawomocną karę pozbawienia wolności albo przebywającym w zamkniętym zakładzie na leczeniu przymusowym na podstawie prawomocnego orzeczenia, wydanego w postępowaniu karnym.
(4) Każdy obywatel węgierski ma prawo uczestniczyć w prowadzeniu spraw publicznych oraz sprawować urząd publiczny stosownie do swoich zdolności, wykształcenia i wiedzy fachowej.

§ 70/A
(1) Republika Węgierska zapewnia wszystkim osobom, które przebywają na jej terytorium, prawa człowieka lub prawa obywatelskie bez żadnych różnic z przyczyny rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych, pochodzenia narodowego lub społecznego, majątku, urodzenia lub innej sytuacji.
(2) Ustawa surowo karze wszelką dyskryminację ludzi z przyczyn wymienionych w ust. (1).
(3) Republika Węgierska pomaga w realizacji równouprawnienia, podejmując środki, które zmierzają także do likwidacji nierówności szans.

§ 70/B
(1) W Republice Węgierskiej każdy ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru pracy i zawodu.
(2) Każdy, bez żadnych różnic, ma prawo do równej płacy za równą pracę.
(3) Każdy pracujący ma prawo do takiego dochodu, jaki odpowiada ilości i jakości wykonanej pracy.
(4) Każdy ma prawo do wypoczynku, czasu wolnego i regularnego płatnego urlopu.

§ 70/C
(1) W celu obrony swoich interesów ekonomicznych i społecznych każdy ma prawo, wspólnie z innymi, zakładać organizacje lub do nich wstępować.
(2) Prawo do strajku można realizować w ramach ustaw, które o tym stanowią.
(3) Do przyjęcia ustawy o prawie do strajku wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 70/D
(1) Osoby zamieszkałe na terytorium Republiki Węgierskiej mają prawo do możliwie najwyższego poziomu zdrowia fizycznego i psychicznego.
(2) Prawo to Republika Węgierska urzeczywistnia przez ochronę pracy, instytucje ochrony zdrowia i zorganizowaną pomoc lekarską, zapewnienie regularnej kultury fizycznej oraz ochronę środowiska naturalnego i wytworzonego przez człowieka.

§ 70/E
(1) Obywatele Republiki Węgierskiej mają prawo do bezpieczeństwa socjalnego; są uprawnieni do - niezbędnego dla ich utrzymania - zaopatrzenia materialnego na wypadek starości, choroby, inwalidztwa, wdowieństwa, sieroctwa i niezawinionego bezrobocia.
(2) Republika Węgierska zapewnia prawo do zaopatrzenia w ramach ubezpieczeń społecznych i poprzez system instytucji socjalnych.

§ 70/F
(1) Republika Węgierska zapewnia obywatelom prawo do nauki.
(2) Prawo to Republika Węgierska urzeczywistnia przez rozszerzanie i upowszechnianie oświaty publicznej, bezpłatne i obowiązkowe szkoły podstawowe, dostępne dla wszystkich stosownie do zdolności szkolnictwo średnie i wyższe oraz udzielanie pomocy materialnej uczącym się.

§ 70/G
(1) Republika Węgierska szanuje i popiera wolność życia naukowego i artystycznego, wolność nauki oraz swobodę nauczania.
(2) Wyłącznie osoby uprawiające naukę mogą rozstrzygać w kwestiach prawd naukowych oraz ustalać wartość naukową badań.

§ 70/H
(1) Obrona Ojczyzny jest obowiązkiem każdego obywatela Republiki Węgierskiej.
(2) Zgodnie powszechnym obowiązkiem obrony kraju, obywatele pełnią służbę wojskową z bronią lub bez broni albo też, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie, pełnią służbę cywilną.
(3) Do przyjęcia ustawy o obowiązku wojskowym wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego.

§ 70/I

 Każdy obywatel Republiki Węgierskiej obowiązany jest przyczyniać się do ponoszenia ciężarów publicznych w miarę swoich dochodów i majątku.

§ 70/J

 W Republice Węgierskiej rodzice i opiekunowie obowiązani są dbać o kształcenie małoletnich dzieci.

§ 70/K

 Roszczenia wynikłe z naruszenia praw podstawowych oraz zarzuty przeciw rozstrzygnięciom państwowym, związane z wypełnianiem obowiązków, można dochodzić na drodze sądowej.

65) § 57 ust. (5) zmieniony mocą § 12 ustawy LIX z 1997 r.
66) § 65 zmieniony mocą § 13 ustawy LIX z 1997 r.
67) W oryginale użyto terminu "név", którego polskimi odpowiednikami są terminy: imię nazwisko i nazwa. Z treści § 68 ust. (2) nie wynika, o który z tych terminów chodzi. Nie precyzuje tego również uzasadnienie do projektu ustawy XXXI z 1989 r. o zmianie Konstytucji. Należy pamiętać, że w historii Węgier istniały okresy wywierania presji na członków mniejszości narodowych, by przyjmowali nazwiska o brzmieniu węgierskim, zaś urzędy stanu cywilnego nie rejestrowały imion w brzmieniu innym niż węgierskie. Może też chodzić o nazwy np. stowarzyszeń (przyp. tłum.).
68) Ust. (4) został dodany przez § 6 ustawy LXIII z 1990 r.
69) Obecną numerację otrzymał dotychczasowy ust. (4) z mocy § 6 ustawy LXIII z 1990 r.
70) Treść § 70 ustalona mocą § 2 ustawy LXI z 1994 r.