Rozdział II

Ustawodawstwo

Artykuł 70

Funkcja ustawodawcza wykonywana jest wspólnie przez obie izby.

Artykuł 71

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje Rządowi, każdemu członkowi izb oraz organom i instytucjom, którym zostanie przyznana przez ustawę konstytucyjną.

Lud wykonuje inicjatywę ustawodawczą w drodze wniosku zgłoszonego przez co najmniej pięćdziesiąt tysięcy wyborców w formie projektu zredagowanego w artykułach.

Artykuł 72

Każdy projekt ustawy, przedstawiony jednej z izb jest, stosownie do postanowień jej regulaminu, rozpatrywany przez jedną komisję, a następnie przez samą izbę, która uchwala go, głosując artykuł po artykule oraz całość projektu w głosowaniu końcowym.

Regulamin ustala procedury skrócone dla projektów ustaw, które uznane zostały za pilne.

Regulamin może też ustalić, w jakich sytuacjach i formach rozpatrzenie i uchwalenie projektów ustaw jest przekazywane komisjom, również stałym, utworzonym w sposób umożliwiający odzwierciedlenie proporcji grup parlamentarnych. Również w takich sytuacjach aż do chwili jego ostatecznego uchwalenia, projekt ustawy odsyła się do izby, jeśli Rząd albo jedna dziesiąta część składu izby lub jedna piąta składu komisji zażądają, żeby projekt był dyskutowany i głosowany przez samą izbę, albo też żeby był jej przedstawiony dla jego uchwalenia końcowego wyłącznie w drodze głosowania. Regulamin określa formy publikacji prac komisji.

Procedura zwykła rozpatrywania i uchwalania bezpośrednio przez izbę jest zawsze stosowana do projektów ustaw w dziedzinie konstytucyjnej i wyborczej oraz do projektów ustaw dotyczących delegacji ustawodawczej, upoważnienia do ratyfikowania traktatów międzynarodowych, uchwalania budżetu i zamknięcia rachunków państwowych.

Artykuł 73

Ustawy są promulgowane przez Prezydenta Republiki w ciągu miesiąca od ich uchwalenia.

Jeżeli izby, każda bezwzględną większością głosów swych członków, uchwalą pilność projektu, ustawa jest promulgowana w terminie w niej określonym.

Ustawy są publikowane niezwłocznie po ich promulgacji i wchodzą w życie piętnastego dnia następującego po ich publikacji, chyba że same ustawy określą inny termin.

Artykuł 74

Prezydent Republiki przed promulgowaniem ustawy może za pośrednictwem umotywowanego orędzia żądać od izb ponownego jej rozpatrzenia .

Jeżeli izby ponownie uchwalą ustawę, musi ona być promulgowana.

Artykuł 75

W celu rozstrzygnięcia o całkowitym lub częściowym uchyleniu ustawy albo aktu o mocy ustawy przeprowadza się referendum ludowe, jeżeli zażąda tego pięćset tysięcy wyborców albo pięć rad regionalnych.

Nie jest dopuszczalne referendum w sprawach ustaw podatkowych i budżetu, amnestii i abolicji oraz w sprawie upoważnienia do ratyfikowania traktatów międzynarodowych.

Prawo uczestniczenia w referendum mają wszyscy obywatele posiadający prawo wybierania do Izby Deputowanych.

Wniosek poddany pod referendum zostaje przyjęty, jeżeli w głosowaniu wzięła udział większość posiadających do tego prawo oraz jeżeli uzyskał on większość głosów ważnie oddanych.

Sposób przeprowadzenia referendum określa ustawa.14

Artykuł 76

Wykonywanie funkcji ustawodawczej może zostać przekazane rządowi tylko pod warunkiem określenia zasad i kierunkowych wytycznych oraz tylko na określony czas i dla określonych spraw.

Artykuł 77

Rząd nie może bez wyraźnego upoważnienia izb wydawać dekretów mających moc ustawy.

Jeżeli w sytuacjach nadzwyczajnych konieczności i pilności rząd wyda, na swoją odpowiedzialność, rozporządzenia tymczasowe z mocą ustawy, musi tego samego dnia przedstawić je w celu ich przekształcenia w ustawy izbom, które nawet jeśli są rozwiązane, są specjalnie zwoływane i zbierają się w ciągu pięciu dni.

Jeżeli dekret nie zostanie przekształcony w ustawę w ciągu sześćdziesięciu dni od jego publikacji traci moc prawną od dnia swego wejścia w życie. Izby jednakże mogą regulować w drodze ustawy stosunki prawne, powstałe na tle dekretów nie przekształconych w ustawę.

Artykuł 78

Izby postanawiają o stanie wojny i udzielają rządowi koniecznych pełnomocnictw.

Artykuł 7915

Amnestia i abolicja udzielane są przez ustawę uchwaloną większością dwóch trzecich głosów członków każdej z izb, w głosowaniu nad każdym artykułem ustawy oraz w głosowaniu ostatecznym całej ustawy.

Ustawa, która udziela amnestii lub abolicji określa termin ich stosowania.

W żadnym wypadku amnestia i abolicja nie mogą mieć zastosowania do przestępstw popełnionych po przedłożeniu projektu ustawy.

Artykuł 80

Izby udzielają w drodze ustawy upoważnienia do ratyfikacji traktatów międzynarodowych o charakterze politycznym lub które przewidują arbitraż albo postępowania sądowe, albo pociągają za sobą zmiany terytorium, obciążenia finansowe lub zmianę ustaw.

Artykuł 81

Izby corocznie uchwalają budżet i sprawozdanie finansowe przedstawiane przez Rząd.

Tymczasowe wykonywanie budżetu16 jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i na okresy nie przekraczające łącznie czterech miesięcy.

Ustawa uchwalająca budżet nie może ustanawiać nowych podatków i nowych wydatków.

Każda inna ustawa, która ustanawia nowe lub wyższe wydatki musi wskazywać środki na ich pokrycie.

Artykuł 82

Każda izba może zarządzić dochodzenia w sprawach stanowiących interes publiczny.

W tym celu powołuje spośród swoich członków komisję tworzoną w sposób odzwierciedlający proporcje siły poszczególnych grup parlamentarnych. Komisja śledcza prowadzi dochodzenia i przesłuchania, dysponując takimi samymi uprawnieniami i podlegając takim samym ograniczeniom jak władza sądowa.


14 Por. art. 2 ustawy konstytucyjnej z 11 marca 1953 r., nr 1, i rozdział II ustawy z 25 maja 1970 r., nr 352.

15 Artykuł ten został zmieniony ustawą konstytucyjną z 6 marca 1992 r., nr 1 (G.U. z 9 marca 1992 r., nr 57).

16 Chodzi tu o tzw. prowizorium budżetowe. Sami Włosi mówią o “ l’esercizio provvisorio del bilancio”