UMOWA
O RATOWANIU KOSMONAUTÓW, POWROCIE KOSMONAUTÓW I ZWROCIE OBIEKTÓW WYPUSZCZONYCH W PRZESTRZEŃ KOSMICZNĄ

sporządzona w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 22 kwietnia 1968 r.

     Umawiające się Strony,
     stwierdzając wielkie znaczenie Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi , wzywającego do udzielenia kosmonautom wszelkiej możliwej pomocy w razie wypadku, niebezpieczeństwa lub przymusowego lądowania, zapewnienia im szybkiego i bezpiecznego powrotu oraz zwrotu obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną,
     pragnąc rozszerzyć te obowiązki i dać im dalszy konkretny wyraz,
     chcąc rozwijać współpracę międzynarodową w dziedzinie pokojowego badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej,
     powodowane humanitarnymi uczuciami,
     uzgodniły, co następuje:

Art. 1.

     Każda Umawiająca się Strona, która uzyska informację lub ustali, że załoga statku kosmicznego uległa wypadkowi lub znajduje się w niebezpieczeństwie, lub dokonała przymusowego lub nie zamierzonego lądowania na terytorium podlegającym jego jurysdykcji albo w jakimkolwiek innym miejscu nie podlegającym jurysdykcji żadnego państwa bądź wodowała na morzu pełnym, niezwłocznie:
     a) zawiadomi władzę wypuszczającą lub, w razie niemożności zidentyfikowania i natychmiastowego porozumienia się z tą władzą, niezwłocznie poda to do publicznej wiadomości za pośrednictwem wszelkich odpowiednich środków łączności, jakimi rozporządza;
     b) zawiadomi Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, który niezwłocznie rozpowszechni tę wiadomość za pośrednictwem wszelkich odpowiednich środków łączności, jakimi rozporządza.

Art. 2.

     Jeżeli wskutek wypadku, niebezpieczeństwa, przymusowego lub nie zamierzonego lądowania załoga statku kosmicznego wyląduje na terytorium podlegającym jurysdykcji Umawiającej się Strony, Strona ta podejmie natychmiast wszelkie możliwe kroki dla ratowania załogi i udzieli jej wszelkiej niezbędnej pomocy. Poinformuje ona władzę wypuszczającą oraz Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych o środkach, jakie podejmuje, i o osiągniętych rezultatach. W przypadku gdy pomoc władzy wypuszczającej mogłaby ułatwić szybki ratunek lub przyczynić się istotnie do skuteczności akcji poszukiwawczej i ratowniczej, wówczas władza wypuszczająca będzie współdziałać z tą Umawiającą się Stroną w celu skutecznego przeprowadzenia akcji poszukiwawczej i ratowniczej. Akcja ta będzie podlegać kierownictwu i kontroli Umawiającej się Strony, która działać będzie w ścisłej i stałej konsultacji z władzą wypuszczającą.

Art. 3.

     W przypadku uzyskania informacji lub ustalenia, że załoga statku kosmicznego wodowała na morzu pełnym lub wylądowała w jakimkolwiek innym miejscu nie podlegającym jurysdykcji żadnego państwa, Umawiające się Strony, które będą w stanie to uczynić, udzielą w razie potrzeby pomocy w akcji poszukiwawczej i ratowniczej, aby zapewnić tej załodze szybki ratunek. Powiadomią one władzę wypuszczającą i Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych o środkach, jakie podejmują, i o osiągniętych rezultatach.

Art. 4.

     Jeżeli wskutek wypadku, niebezpieczeństwa, przymusowego lub nie zamierzonego lądowania załoga statku kosmicznego wyląduje na terytorium podlegającym jurysdykcji Umawiającej się Strony lub zostanie odnaleziona na morzu pełnym lub w jakimkolwiek innym miejscu nie podlegającym jurysdykcji żadnego państwa, będzie ona bezpiecznie i szybko przekazana przedstawicielom władzy wypuszczającej.

Art. 5.

     1. Każda Umawiająca się Strona, która uzyska informację lub ustali, że obiekt kosmiczny lub jego części składowe wróciły na ziemię w miejscu znajdującym się na terytorium podlegającym jej jurysdykcji lub na morzu pełnym lub w jakimkolwiek innym miejscu nie podlegającym jurysdykcji żadnego państwa, powiadomi o tym władzę wypuszczającą i Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych.
     2. Każda Umawiająca się Strona posiadająca jurysdykcję nad terytorium, na którym został odnaleziony obiekt kosmiczny lub jego części składowe, podejmie, na prośbę władzy wypuszczającej i z pomocą tej władzy, jeżeli władza ta o pomoc taką zostanie poproszona, takie środki, jakie będzie uważała za właściwe dla odzyskania obiektu lub jego części składowych.
     3. Na prośbę władzy wypuszczającej, obiekty wypuszczone w przestrzeń kosmiczną lub ich części składowe, znalezione poza granicami terytorialnymi tej władzy, zostaną zwrócone przedstawicielom władzy wypuszczającej lub zatrzymane do ich dyspozycji; władza wypuszczająca, na żądanie, dostarczy przed zwrotem tych obiektów ich danych rozpoznawczych.
     4. Niezależnie od postanowień ustępów 2 i 3 niniejszego artykułu Umawiająca się Strona, która ma podstawę uważać, że obiekt kosmiczny lub jego części składowe, znalezione na terytorium podlegającym jej jurysdykcji bądź odzyskane przez nią w jakimkolwiek innym miejscu, są z natury swej niebezpieczne lub szkodliwe, może o tym zawiadomić władzę wypuszczającą, która natychmiast podejmie skuteczne środki, pod kierownictwem i kontrolą tej Umawiającej się Strony, mające na celu wyeliminowanie ewentualnego niebezpieczeństwa powstania szkody.
     5. Wydatki poniesione przy wypełnianiu zobowiązań związanych z odzyskaniem i zwrotem obiektu kosmicznego lub jego części składowych zgodnie z postanowieniami ustępów 2 i 3 niniejszego artykułu będą pokrywane przez władzę wypuszczającą.

Art. 6.

     Dla celów niniejszej Umowy określenie "władza wypuszczająca" oznacza państwo odpowiedzialne za wypuszczenie obiektu lub międzynarodową organizację międzyrządową, jeżeli organizacja ta jest odpowiedzialna za wypuszczenie obiektu, pod warunkiem, że oświadczy ona, iż przyjmuje prawa i obowiązki przewidziane w niniejszej Umowie, oraz że większość państw członkowskich tej organizacji jest Stronami niniejszej Umowy i Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi.

Art. 7.

     1. Niniejsza Umowa jest otwarta do podpisu dla wszystkich państw. Każde państwo, które nie podpisze niniejszej Umowy przed jej wejściem w życie zgodnie z ustępem 3 niniejszego artykułu, może przystąpić do niej w dowolnym czasie.
     2. Niniejsza Umowa podlega ratyfikacji przez państwa, które ją podpisały. Dokumenty ratyfikacyjne i dokumenty przystąpienia składane będą Rządom Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki, które niniejszym zostają wyznaczone jako Rządy-Depozytariusze.
     3. Niniejsza Umowa wchodzi w życie z chwilą złożenia dokumentów ratyfikacyjnych przez pięć Rządów, w tym przez Rządy wyznaczone w niniejszej Umowie jako Rządy-Depozytariusze.
     4. Dla państw, które złożą dokumenty ratyfikacyjne lub dokumenty przystąpienia po wejściu w życie niniejszej Umowy, wejdzie ona w życie (1) w dniu złożenia ich dokumentów ratyfikacyjnych lub dokumentów przystąpienia.
     5. Rządy-Depozytariusze niezwłocznie poinformują wszystkie Państwa, które podpisały niniejszą Umowę lub przystąpiły do niej o dacie złożenia każdego podpisu, dacie złożenia każdego dokumentu ratyfikacyjnego lub dokumentu przystąpienia, dacie wejścia w życie niniejszej Umowy, jak również o innych zawiadomieniach.
     6. Niniejsza Umowa zostanie zarejestrowana przez Rządy-Depozytariuszy zgodnie z artykułem 102 Karty Narodów Zjednoczonych.

Art. 8.

     Każde Państwo Strona niniejszej Umowy może zgłaszać poprawki do tej Umowy. Poprawki wchodzą w życie dla każdego Państwa Strony Umowy przyjmującego poprawki, w dniu ich przyjęcia przez większość Państw Stron Umowy, a następnie dla każdego innego Państwa Strony Umowy w dniu przyjęcia przez nie tych poprawek.

Art. 9.

     Każde Państwo Strona Umowy może po upływie jednego roku od chwili jej wejścia w życie powiadomić o wypowiedzeniu Umowy w drodze pisemnego zawiadomienia Rządów-Depozytariuszy. Wypowiedzenie staje się skuteczne po upływie roku od daty otrzymania takiego zawiadomienia.

Art. 10.

     Niniejsza Umowa, której teksty rosyjski, angielski, francuski, hiszpański i chiński są jednakowo autentyczne, zostanie złożona w archiwach Rządów-Depozytariuszy. Rządy-Depozytariusze przekażą należycie uwierzytelnione kopie niniejszej Umowy Rządom Państw, które podpisały Umowę lub do niej przystąpiły.
     Na dowód czego niżej podpisani, należycie upełnomocnieni, złożyli swe podpisy pod niniejszą Umową.
     Sporządzono w trzech egzemplarzach, w miastach Moskwie, Londynie i Waszyngtonie, dnia dwudziestego drugiego kwietnia tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego ósmego roku.
(1) Umowa weszła w życie w stosunku do Polski dnia 14 lutego 1969 r.