Część pierwsza
Postanowienia ogólne. Unia Europejska
A. Postanowienia ogólne
Artykuł 1
Austria jest republiką demokratyczną2. Jej władza pochodzi od Narodu.
Artykuł 2
(1) Austria jest państwem federalnym.
(2) Federację tworzą samodzielne kraje: Burgenland, Karyntia, Dolna Austria, Górna Austria, Salzburg, Styria, Tyrol, Voralberg i Wiedeń.
Artykuł 3
(1) Terytorium federacji obejmuje terytoria krajów związkowych.
(2) Zmiana terytorium federacji, która stanowi jednocześnie zmianę terytorium któregoś z krajów, jak również zmiana granicy krajów wewnątrz terytorium federacji może nastąpić - z wyjątkiem traktatu pokojowego - tylko w drodze zgodnych ustaw konstytucyjnych federacji i tego z krajów, którego terytorium podlega zmianie.
Artykuł 4
(1) Terytorium federacji tworzy jednolity obszar walutowy, gospodarczy i celny.
(2) Wewnątrz federacji nie mogą być ustanawiane granice celne lub inne ograniczenia ruchu.
Artykuł 5
(1) Stolicą federacji i siedzibą jej najwyższych organów jest Wiedeń.
(2) W przypadku sytuacji nadzwyczajnej Prezydent Federalny może na wniosek Rządu Federalnego przenieść siedzibę najwyższych organów federacji w inne miejsce na terytorium federacji.
Artykuł 6
(1) W Republice Austrii istnieje jednolite obywatelstwo.
(2) Ci obywatele, którzy mają miejsce stałego zamieszkania w danym kraju, są jego obywatelami; ustawy krajowe mogą jednak przewidywać, że również obywatele austriaccy, którzy w danym kraju mają miejsce zamieszkania nie będące ich stałym miejscem zamieszkania, są jego obywatelami.
(3) Stałe miejsce zamieszkania danej osoby znajduje się tam, gdzie osoba ta osiedliła się z zamiarem - który może być udowodniony lub wynikający z okoliczności - stworzenia centrum swoich spraw życiowych; jeżeli to kryterium rzeczowe przy ogólnej ocenie zawodowych, gospodarczych i społecznych stosunków danej osoby pasuje do wielu miejsc zamieszkania, osoba ta określa jedno z nich jako stałe, to które jest jej najbliższe.
Artykuł 7
(1) Wszyscy obywatele są równi wobec ustawy. Przywileje urodzenia, płci, stanu, klasy i wyznania są wykluczone. Nikt nie może być pokrzywdzony z powodu swojej niepełnosprawności. Republika (federacja, kraje i gminy) zobowiązuje są ię do równego traktowania osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych we wszystkich dziedzinach życia codziennego..
(2) Federacja, kraje i gminy zapewniają rzeczywistą równość kobiet i mężczyzn. Środki sprzyjające osiągnięciu faktycznej równości kobiet i mężczyzn, w szczególności przez usunięcie istniejących nierówności, są dopuszczalne.
(3) Nazwy urzędów mogą być używane w formie, która wyraża płeć piastuna lub piastunki urzędu. To samo dotyczy tytułów, stopni akademickich i określeń zawodowych.
(4) Funkcjonariuszom służb publicznych, włączając w to żołnierzy armii federalnej, zapewnia się pełne korzystanie z praw politycznych.
Artykuł 8
(1) Język niemiecki jest, nie naruszając praw przyznanych w ustawach federalnych językom mniejszości narodowych, językiem państwowym Republiki.
(2) Republika (federacja, kraje i gminy) uznaje swoją językową i kulturalną różnorodność, która znajduje swój wyraz w istnieniu autochtonicznych grup narodowościowych. Język, kulturę, istnienie i trwanie tych grup narodowościowych należy szanować, zachować i wspierać.
Artykuł 8a
(1) Barwami Republiki są kolory czerwono-biało-czerwony. Flaga składa się z trzech pasów o równej szerokości, z których środkowy jest biały, a dolny i górny są czerwone .
(2) Godło Republiki Austrii (godło federalne) przedstawia swobodnie unoszącego się w powietrzu, jednogłowego, czarnego, złoto uzbrojonego orła z czerwonym językiem, którego pierś pokryta jest czerwoną tarczą z przechodzącym przez nią poprzecznym srebrnym pasem. Orzeł ma na głowie złotą koronę z krenelowanego muru z trzema widocznymi blankami. Oba szpony obejmują zerwany łańcuch. W prawym szponie orzeł ten trzyma złoty sierp z ostrzem zwróconym do wewnątrz, a w lewym złoty młot
(3) Bliższe postanowienia, w szczególności o ochronie barw i godła oraz pieczęci Republiki, określi ustawa federalna.
Artykuł 9
(1) Ogólnie uznane zasady prawa międzynarodowego obowiązują jako części składowe prawa federalnego.
(2) Na mocy ustawy lub traktatu państwowego zaakceptowanego zgodnie z art. 50 ust. 1 poszczególne prawa władcze federacji mogą być przekazane strukturom międzypaństwowym i ich organom oraz w ramach prawa międzynarodowego może być uregulowana działalność organów państw obcych w granicach Austrii oraz organów austriackich za granicą.
Artykuł 9a
(1) Austria zapewnia całościową obronę krajową. Jej zadaniem jest ochrona niepodległości zewnętrznej oraz nienaruszalności i jedności terytorium federalnego, w szczególności zachowanie i obrona wieczystej neutralności. Także instytucje konstytucyjne i ich zdolność do działania, jak również demokratyczne wolności mieszkańców podlegają ochronie i obronie przed zamachami z zewnątrz z użyciem przemocy.
(2) Do całościowej obrony krajowej należy obrona militarna, duchowa, cywilna i gospodarcza.
(3) Każdy obywatel austriacki płci męskiej podlega obowiązkowi służby wojskowej. Kto ze względów sumienia odmówił wypełnienia obowiązku służby wojskowej i został od niej zwolniony, winien odbyć służbę zastępczą. Szczegóły określają ustawy.
(4) Obywatelki Austrii mogą dobrowolnie odbywać jako żołnierze3 służbę wojskową w armii federalnej i mają prawo taką służbę zakończyć.
Artykuł 10
(1) Sprawą Federacji jest ustawodawstwo i wykonawstwo4 w następujących dziedzinach:
1. Konstytucja Federalna, w szczególności wybory do Rady Narodowej, głosowania ludowe na podstawie Konstytucji Federalnej; sądownictwo konstytucyjne;
2. sprawy zagraniczne, włączając w to polityczne i gospodarcze przedstawicielstwo wobec zagranicy, a w szczególności zawieranie traktatów, jednak bez naruszania właściwości krajów zgodnie z art. 16 ust.1; oznakowanie granicy, obrót towarami i bydłem z zagranicą; sprawy celne;
3. regulacja i kontrola wjazdu i wyjazdu z terytorium federacji; sprawy emigracji i imigracji, sprawy paszportowe, odstawiania do granicy, wydalenia, sprawy ekstradycji i deportacji z terytorium federacji i przewożenie przez jej terytorium;
4. finanse federalne, w szczególności daniny publiczne, które w całości lub częściowo są ściągane przez federację; sprawy monopoli;
5. sprawy pieniądza, kredytów, giełd, banków; sprawy miar, wag, normalizacji i znaków probierczych.
6. prawo cywilne włączając w to sprawy zrzeszeń gospodarczych, jednak z wyjątkiem przepisów, które poddają ograniczeniom administracyjnym obrót nieruchomościami przez cudzoziemców i obrót nieruchomościami zabudowanymi lub przeznaczonymi do zabudowy, łącznie ze sprawami nabycia praw w wyniku śmierci przez osoby, które nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych; sprawy fundacji prywatnych; prawo karne z wyłączeniem prawa karno-administracyjnego i postępowania karno-administracyjnego w sprawach należących do samodzielnego zakresu działania krajów; ochrona prawna; instytucje służące ochronie społeczeństwa przed przestępcami i innymi niebezpiecznymi osobami; sądownictwo administracyjne; prawo autorskie, sprawy prasy; sprawy wywłaszczenia, o ile nie dotyczą sytuacji należących do samodzielnego zakresu działania krajów; sprawy notariuszy, adwokatów i zawodów pokrewnych;
7. zachowanie spokoju, bezpieczeństwa i porządku publicznego, włączając w to sprawy świadczenia pierwszej pomocy, jednak z wyjątkiem lokalnej policji porządkowej; prawo stowarzyszeń i zgromadzeń; sprawy stanu cywilnego, łącznie ze sprawami akt stanu cywilnego i zmiany nazwisk; kontrola ruchu ludności i sprawy meldunkowe, sprawy broni, amunicji i materiałów wybuchowych, sprawy strzelectwa.
8. sprawy rzemiosła i przemysłu, publicznych i prywatnych pośrednictw w prowadzeniu interesów; zwalczanie nieuczciwej konkurencji; sprawy patentowe i ochrona znaków, marek i innych oznaczeń towarowych; sprawy rzeczników patentowych; sprawy inżynierów i techników cywilnych; izby handlu, rzemiosła i przemysłu; tworzenie przedstawicielstw zawodowych w zakresie, w jakim obejmują one całe terytorium federacji, z wyjątkiem dziedziny rolnictwa i leśnictwa;
9. sprawy komunikacji kolejowej, lotniczej a także wodnej w zakresie nie podlegającym pod art. 11; sprawy ruchu samochodów; sprawy szlaków drogowych, które z powodu swojego znaczenia dla ruchu tranzytowego przez terytorium federacji uznane zostały za drogi federalne, z wyjątkiem policji drogowej; policja rzeczna i żeglugowa, w zakresie nie podlegającym pod art. 11, sprawy poczty i telekomunikacji; badanie oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, przy których należy się liczyć z istotnym wpływem na środowisko i dla których przepisy administracyjne przewidują ustalenie linii przebiegu w drodze rozporządzenia;
10. górnictwo i leśnictwo łącznie z spławem drewna; prawo wodne; regulacja i zachowanie akwenów wodnych dla celów nieszkodliwego odprowadzenia nadmiaru wody lub w celu ruchu statków i flisactwa; budowa zapór wodnych, budowa i utrzymanie dróg wodnych; normalizacja i typizacja aparatury i urządzeń elektrycznych; środki bezpieczeństwa w tej dziedzinie; sprawy prądu elektrycznego o dużym napięciu, o ile instalacje rozciągają się na dwa lub więcej kraje; sprawy kotłów parowych i silników; sprawy pomiarowe.
11. prawo pracy w zakresie nie podlegającym pod art. 12, ubezpieczenia społeczne i umowne; izby pracownicze, z wyjątkiem dziedziny rolnictwa i leśnictwa;
12. sprawy ochrony zdrowia, z wyjątkiem spraw zwłok i pogrzebów, jak również gminnej służby sanitarnej i ratowniczej, jednakże tylko nadzór sanitarny odnośnie do instytucji opiekuńczych i leczniczych oraz spraw uzdrowisk i źródeł leczniczych; środki ochrony przed niebezpiecznym oddziaływaniem na środowisko przez przekroczenie granic emisji; zachowanie czystości powietrza, jednak bez naruszenia właściwości krajów w sprawach instalacji grzewczych; gospodarka odpadami, odpadami niebezpiecznymi, a w odniesieniu do innych w zakresie, w jakim istnieje potrzeba ujednolicenia przepisów; sprawy weterynaryjne; sprawy wyżywienia łącznie z kontrolą środków spożywczych; regulacja zawodowego obrotu materiałem siewnym i roślinnym, środkami karmienia zwierząt oraz środkami i urządzeniami ochrony roślin, łącznie z ich dopuszczaniem, a przy materiałach siewnych i roślinnych także uznawaniem.
13. naukowa i techniczno-zawodowa służba archiwalna i biblioteczna; sprawy artystycznych i naukowych zbiorów i instytucji federalnych; sprawy teatrów federalnych, z wyjątkiem spraw budownictwa; ochrona pomników, sprawy kultury; sprawy spisów powszechnych, a także - przy zachowaniu prawa krajów do prowadzenia własnej statystyki - innych statystyk w zakresie, w którym nie służą one interesowi tylko jednego kraju, sprawy fundacji i funduszy w zakresie, w jakim chodzi o fundacje i fundusze, które zgodnie ze swoimi celami wykraczają poza zakres interesów jednego kraju i nie były wcześniej autonomicznie zarządzane przez kraje;
14. organizacja i kierowanie policją oraz żandarmerią federalną; regulacja tworzenia i organizowania innych straży, z wyjątkiem straży gminnych; regulacja uzbrojenia tych straży i prawa do użycia broni;
15. sprawy wojskowe, sprawy odszkodowań wojennych i opieki nad uczestnikami wojny i ich zstępnymi; opieka nad grobami wojennymi; podejmowanie środków, które są konieczne dla zagwarantowania jednolitego kierowania gospodarką w razie wojny lub w jej wyniku, w szczególności także odnośnie do zaopatrzenia ludności w potrzebne towary.
16. tworzenie władz federalnych i innych urzędów federalnych, prawo urzędnicze i przedstawicielstwo pracowników federalnych;
17. polityka ludnościowa w zakresie, w jakim jej przedmiotem jest zapewnienie pomocy finansowej dzieciom i stworzenia równowagi obciążeń w różnych krajach w interesie rodziny;
18. wybory do Parlamentu Europejskiego
(2) W ustawach federalnych o rolniczym prawie dziedziczenia, a także w ustawach wydanych na podstawie ust. 1 pkt 10 można upoważnić ustawodawcę krajowego do wydawania przepisów wykonawczych do dokładnie określonych postanowień. Do tych ustaw krajowych stosuje się odpowiednio art. 15 ust. 6. Wykonywanie wydanych w tych przypadkach ustaw wykonawczych należy do federacji, jednakże rozporządzenia wykonawcze w zakresie, w jakim odnoszą się do postanowień wykonawczych ustaw krajowych, wymagają uprzedniej zgody zainteresowanego rządu krajowego.
(3) Zanim federacja zawrze traktaty, które uczynią koniecznymi środki wykonawcze, o których mowa w art. 16 albo dotkną w inny sposób zakres samodzielnego działania krajów, winna ona zapewnić krajom możliwość zajęcia stanowiska
[(4) do (6) uchylone]
Artykuł 11
(1) Sprawą federacji jest ustawodawstwo, a krajów wykonawstwo w następujących dziedzinach:
1. obywatelstwo;
2. przedstawicielstwa zawodowe w zakresie nie podlegającym pod art. 10, z wyjątkiem rolnictwa i leśnictwa a także przewodników górskich i narciarskich i z dziedziny sportu podlegającego zakresowi samodzielnego działania krajów;
3. sprawy mieszkań socjalnych, z wyjątkiem wspierania budowy mieszkań i odnowy substancji mieszkaniowej;
4. policja drogowa;
5. odbudowa;
6. wewnętrzny ruch statków odnośnie do zezwoleń na jego prowadzenie; nabrzeża i przymus przybijania do nich, w zakresie w jakim nie odnoszą się do Dunaju, jeziora Bodeńskiego; jeziora Nezyderskiego i odcinków granicznych innych wód; policja wodna i żeglugowa na wodach wewnętrznych w wyjątkiem Dunaju, jeziora Bodeńskiego, jeziora Nezyderskiego i odcinków granicznych pozostałych wód granicznych;
7. badanie oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, przy których należy liczyć się z istotnym wpływem na środowisko; w zakresie, w jakim istnieje potrzeba wydania jednolitych przepisów, zezwalanie na takie przedsięwzięcia.
(2) W zakresie, w jakim istnieje potrzeba wydania jednolitych przepisów, ustawa federalna reguluje również postępowanie administracyjne, ogólne postanowienia prawa karno-administracyjnego, postępowanie karno-administracyjne i egzekucję administracyjną także w sprawach, w których ustawodawstwo należy do krajów, w szczególności również w dziedzinie danin publicznych; odstępstwa w ustawach federalnych i krajowych regulujących poszczególne dziedziny administracji mogą zostać przyjęte tylko wówczas, gdy są konieczne dla regulacji danej dziedziny.
(3) Rozporządzenia wykonawcze do ustaw wydanych na podstawie ust. 1 i 2 są wydawane przez federację, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Sposób ogłoszenia rozporządzeń wykonawczych, do których wydania w dziedzinach określonych w ust. 1 pkt 4 i 6 zostały upoważnione kraje, może być uregulowany w ustawie federalnej.
(4) Stosowanie ustaw wydanych zgodnie z ust. 2 i wydanych do nich rozporządzeń wykonawczych należy do federacji lub do krajów, w zależności od tego, czy okoliczności określające przedmiot postępowania należą do obszaru wykonawstwa krajów czy federacji.
(5) O ile występuje potrzeba wydania jednolitych przepisów, w ustawie federalnej mogą zostać określone wartości graniczne emisji substancji szkodliwych dla powietrza. Nie mogą one zostać zwiększone w przepisach federalnych i krajowych regulujących poszczególne dziedziny administracji.
(6) Jeżeli istnieje potrzeba wydania jednolitych przepisów, ustawa federalna ureguluje postępowanie w sprawach uczestnictwa obywateli w przedsięwzięciach określonych w ustawach federalnych, uczestnictwo w postępowaniu administracyjnym, następującym po postępowaniu z udziałem obywateli, uwzględnianie wyników postępowania z udziałem obywateli przy udzielaniu zezwoleń wymaganych na te przedsięwzięcia, jak również zezwolenia na przedsięwzięcia wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 9. Przy wykonaniu tego przepisu stosuje się ust. 4.
(7) W sprawach z ust.1 pkt 7 rozstrzygnięcie podejmowane jest po wyczerpaniu toku instancji w zakresie wykonawstwa krajów przez niezależny senat środowiska. Jest on poza tym rzeczowo dopuszczalną wyższą władzą w rozumieniu przepisów postępowania administracyjnego. Niezależny senat środowiska składa się z przewodniczącego, sędziów, innych członków o kwalifikacjach prawniczych i działa przy właściwym ministrze. Organizację, zadania i postępowanie przed senatem reguluje ustawa federalna. Jego rozstrzygnięcia nie podlegają uchyleniu ani zmianie w toku instancji, skarga do Trybunału Administracyjnego jest dopuszczalna.
(8) Jeżeli przedsięwzięcie, o którym mowa w ust. 1 pkt 7, obejmuje teren kilku krajów, to kraje te powinny działać we wzajemnym porozumieniu. Jeżeli uzgodniona decyzja nie zostanie wydana w terminie 18 miesięcy, sprawa przechodzi, na wniosek kraju lub strony uczestniczącej w postępowaniu, do niezależnego senatu środowiska
(9) W sprawach wymienionych w ust. 1 pkt 7 Rządowi Federalnemu i poszczególnym ministerstwom federalnym przysługują uprawnienia do:
1. żądania wglądu do akt władz krajowych;
2. żądania przekazania sprawozdań o wykonywaniu wydanych przez federację ustaw i rozporządzeń;
3. żądania wszelkich informacji o wykonywaniu potrzebnych do przygotowania ustaw i rozporządzeń
4. żądania w konkretnych przypadkach informacji i przedłożenia akt, w zakresie, w jakim jest to potrzebne do wykonywania innych uprawnień.
Artykuł 12
(1) Sprawą federacji jest ustawodawstwo o zasadach, a sprawą krajów wydanie ustaw wykonawczych i wykonawstwo w następujących dziedzinach:
1. sprawy ubóstwa; polityka ludnościowa w zakresie nie podlegającym pod art. 10; domy opieki społecznej, opieka nad matką, niemowlęciem i młodzieżą; zakłady zdrowotne i opiekuńcze; wynikające ze zdrowotnego punktu widzenia wymagania w stosunku do miejscowości sanatoryjnych oraz zakładów i urządzeń sanatoryjnych; naturalne źródła lecznicze;
2. publiczne instytucje pozasądowego postępowania pojednawczego;
3. reforma rolna, w szczególności operacje agrarne i ponowne zasiedlanie
4. ochrona roślin przeciwko chorobom i szkodnikom;
5. sprawy elektryczności w zakresie nie podlegającym pod art. 10;
6. prawo pracy, jak również ochrona pracowników, w zakresie w jakim nie chodzi o pracowników rolnych i leśnych.
(2) W sprawach reformy rolnej rozstrzygnięcie w najwyższej instancji i w instancji krajowej należy do senatów, które składają się z przewodniczącego oraz z sędziów, urzędników administracji i biegłych jako członków. Senat powołany do orzekania w najwyższej instancji działa przy właściwym ministrze federalnym. Organizację, zadania i postępowanie przed senatami, jak również zasady organizacji innych władz zajmujących się sprawami reformy rolnej reguluje ustawa federalna. Określa ona, czy rozstrzygnięcia senatu podlegają uchyleniu lub zmianie w drodze administracyjnej. Wyłączenie zwyczajnego środka prawnego od rozstrzygnięć organu pierwszej instancji do instancji krajowej jest niedopuszczalne.
(3) Jeżeli i w takim zakresie, w jakim zachodzi rozbieżność decyzji instancji krajowych w sprawach elektryczności lub jeżeli rząd krajowy jest właściwy jako jedyna instancja, właściwość w takiej sprawie przechodzi - jeżeli strona w terminie określonym w ustawie federalnej tego zażąda - na rzeczowo właściwe ministerstwo federalne. O ile to nastąpi, tracą moc decyzje wydane wcześniej przez władze krajowe.
(4) Ustawy o zasadach i postanowienia o zasadach w ustawach federalnych winny być wyraźnie oznaczone.
Artykuł 13
(1) Właściwość federacji i krajów w sprawach danin publicznych uregulowana zostanie odrębną federalną ustawą konstytucyjną (finansową ustawą konstytucyjną)5 .
(2) Federacja, kraje i gminy winny przy prowadzeniu gospodarki budżetowej dążyć do zabezpieczenia równowagi ogólnogospodarczej.
Artykuł 14
(1) Sprawą federacji jest ustawodawstwo i wykonawstwo w dziedzinie spraw szkolnych, a także w dziedzinie wychowania w odniesieniu do domów ucznia i domów studenta, o ile w ustępach następnych nie postanowiono inaczej. Do spraw szkolnych i wychowawczych w rozumieniu niniejszego artykułu nie należą sprawy uregulowane w art. 14a.
(2) Sprawą federacji jest ustawodawstwo, a sprawą krajów wykonawstwo w sprawach stosunków służbowych i przedstawicielstwa nauczycieli publicznych szkół obowiązkowych, o ile w ust. 4 lit. a) nie postanowiono inaczej. W ustawach federalnych można upoważnić ustawodawcę krajowego do wydawania ustaw wykonawczych w odniesieniu do ściśle określonych przepisów; postanowienia art. 15 ust. 6 stosuje się odpowiednio. Rozporządzenia wykonawcze do tych ustaw wydaje federacja, o ile ustawy te nie stanowią inaczej.
(3) Sprawą federacji jest ustawodawstwo o zasadach, a sprawą krajów wydawanie ustaw wykonawczych i wykonawstwo w następujących dziedzinach:
a) skład i podział kolegiów, które tworzone są w ramach władz szkolnych federacji, krajów i okręgów, łącznie z powoływaniem członków tych kolegiów i ich wynagradzaniem;
b) organizacja zewnętrzna publicznych szkół obowiązkowych (struktura, formy organizacyjne, zakładanie, utrzymanie, przekazywanie, okręgi szkolne, liczba uczniów w klasach, okres zajęć szkolnych);
c) organizacja zewnętrzna publicznych internatów, które wyłącznie lub w przeważającej mierze przeznaczone są dla uczniów szkół obowiązkowych.
d) wymagania fachowe dla powoływanych przez kraje, gminy i związki gmin przedszkolanek i wychowawców w świetlicach i internatach, które wyłącznie lub w przeważającej mierze przeznaczone są dla uczniów szkół obowiązkowych.
(4) Sprawą krajów jest ustawodawstwo i wykonawstwo w następujących sprawach:
a) właściwość władz do wykonywania nadzoru służbowego nad nauczycielami publicznych szkół obowiązkowych, wykonywanego zgodnie z ustawami wydanymi na podstawie ust. 2; ustawy krajowe określają przy tym, że federalne władze szkolne w krajach i okręgach współdziałają przy nominowaniu i obsadzaniu pozostałych stanowisk, wyróżnieniach, jak również w postępowaniach kwalifikacyjnych i dyscyplinarnych. Współudział w nominowaniu, obsadzaniu pozostałych stanowisk oraz wyróżnianiu obejmuje w każdym przypadku prawo stawiania wniosku przez federalną szkolną władzę pierwszej instancji;
b) sprawy przedszkoli i świetlic.
(5) Odmiennie od postanowień ust. 2 do 4 sprawą federacji jest ustawodawstwo i wykonawstwo w następujących dziedzinach:
a) publiczne ćwiczebne szkoły, przedszkola, świetlice, internaty, które przyłączone zostały do szkoły publicznej w celu ćwiczeń przewidzianych w planie nauki.
b) publiczne internaty, które wyłącznie lub przeważającej części przeznaczone są dla uczniów szkół określonych pod lit. a);
c) stosunki służbowe i przedstawicielstwo nauczycieli, wychowawców i przedszkolanek w instytucjach określonych pod lit. a) i b).
(6) Szkołami publicznymi są te szkoły, które zostały założone i są utrzymywane przez ustawowego zarządzającego. Ustawowym zarządzającym jest federacja, o ile ustawodawstwo i wykonawstwo w dziedzinie zakładania, utrzymania i przekazywania szkół publicznych należy do federacji. Kraje są ustawowymi zarządzającymi lub są nimi według przepisów krajowych gminy albo związki gmin, o ile ustawodawstwo i wykonawstwo w dziedzinie zakładania, utrzymania i przekazywania szkół publicznych należy do krajów. Szkoły publiczne są ogólnie dostępne w ramach wymagań ustawowych bez różnic z uwagi na urodzenie, płeć, rasę, stan, klasę społeczną, język i wyznanie. To samo dotyczy odpowiednio przedszkoli, świetlic i internatów.
(7) Szkoły nie będące szkołami publicznymi są szkołami prywatnymi. Stosownie do postanowień ustawy przyznaje się im prawa szkół publicznych.
(8) Federacji przysługuje w sprawach, które według ust. 2 i 3 należą do wykonawstwa krajów, prawo uzyskiwania informacji o przestrzeganiu ustaw i rozporządzeń wydanych na podstawie tych przepisów, w tym celu może ona także wysyłać swoje organy do szkół i internatów. Jeśli zostaną stwierdzone uchybienia, to w wytycznych (art. 20 ust. 1) można zlecić naczelnikowi kraju ich usunięcie w określonym czasie. Naczelnik kraju winien troszczyć się o zgodne z przepisami ustawowymi usunięcie uchybień i jest zobowiązany działać dla wypełnienia tych wytycznych, także stosując środki, które ma do dyspozycji jako organ samodzielnego zakresu działania krajów.
(9) W sprawach prawa służbowego nauczycieli, wychowawców i przedszkolanek obowiązują, odnośnie do podziału właściwości co do ustawodawstwa i wykonawstwa w zakresie stosunków służbowych z federacją, krajami, gminami i związkami gmin, odpowiednie ogólne regulacje art. 10 i art. 21. To samo obowiązuje w sprawach przedstawicielstwa nauczycieli, wychowawców i przedszkolanek.
(10) W sprawach federalnych władz szkolnych w krajach i okręgach, obowiązku szkolnego, organizacji szkół, szkół prywatnych, stosunku szkół do kościołów (związków wyznaniowych), łącznie z nauczaniem religii w szkołach, o ile nie chodzi o sprawy szkół wyższych i akademii sztuk pięknych, ustawy federalne mogą być uchwalane przez Radę Narodową tylko większością 2/3 oddanych głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. To samo obowiązuje w sprawie wyrażania zgody na traktaty w rozumieniu art. 50 dotyczące tej dziedziny.
Artykuł 14a
(1) W dziedzinie szkolnictwa rolniczego i leśnego, a także wychowania rolniczego i leśnego, w sprawach internatów oraz stosunków służbowych i przedstawicielstwa nauczycieli i wychowawców w szkołach, o których mowa w tym artykule, ustawodawstwo i wykonawstwo są sprawą krajów, o ile w następnych ustępach nie postanowiono inaczej. Sprawy szkolnictwa wyższego nie należą do szkolnictwa rolniczego i leśnego.
(2) Sprawą federacji jest ustawodawstwo i wykonawstwo w następujących sprawach:
a) wyższe instytucje nauczające w dziedzinie rolnictwa i leśnictwa oraz instytucje kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół rolniczych i leśnych;
b) specjalistyczne szkoły kształcenia personelu leśnego;
c) publiczne rolnicze i leśne szkoły specjalistyczne, które w celu przeprowadzenia przewidzianych w planie nauczania zajęć są organizacyjnie połączone ze szkołą wskazaną pod lit. a) lub b) albo z rolniczym lub leśnym instytutem badawczym federacji.
d) internaty, które wyłącznie lub w przeważającej mierze przeznaczone są dla uczniów szkół wymienionych pod lit. a) do c);
e) stosunki służbowe i przedstawicielstwo nauczycieli i wychowawców w instytucjach wymienionych pod lit. a) do d);
f) dotacje dla kosztów osobowych wyznaniowych szkół rolniczych i leśnych;
g) rolnicze i leśne federalne instytuty badawcze, które są organizacyjnie związane ze szkołą rolniczą lub leśną utrzymywaną przez federację dla zapewnienia zajęć przewidzianych w programach nauczania.
(3) O ile nie chodzi o dziedziny wskazane w ust. 2, do federacji należy ustawodawstwo, a do krajów wykonawstwo w następujących dziedzinach:
a) zajęcia z religii;
b) stosunki służbowe i przedstawicielstwo nauczycieli publicznych rolniczych i leśnych szkół zawodowych i specjalistycznych oraz wychowawców w publicznych internatach, które wyłącznie lub przeważającej mierze przeznaczone są dla uczniów tych szkół, z wyłączeniem spraw właściwości władz do wykonywania zwierzchnictwa służbowego nad nauczycielami i wychowawcami. W ustawach federalnych wydanych na podstawie postanowień lit. b) można upoważnić ustawodawcę krajowego do wydawania przepisów wykonawczych do dokładnie wskazanych postanowień; przepis art. 15 ust. 6 stosuje się odpowiednio. Rozporządzenia wykonawcze do tych ustaw federalnych wydaje federacja, o ile nie postanowiono inaczej.
(4) Sprawą federacji jest ustawodawstwo o zasadach, a sprawą krajów wydawanie ustaw wykonawczych i wykonawstwo:
a) odnośnie do szkół zawodowych rolniczych i leśnych: w sprawach ustalenia zarówno celu kształcenia, jak i przedmiotów obowiązkowych oraz bezpłatnej nauki, jak i spraw obowiązku szkolnego i przejścia ze szkoły w jednym kraju do szkoły w drugim kraju.
b) odnośnie do szkół specjalistycznych rolniczych i leśnych: w sprawach ustalenia warunków przyjęcia, celów kształcenia, form organizacyjnych, wymiaru zajęć i przedmiotów obowiązkowych, bezpłatnych zajęć i przejścia ze szkoły w jednym kraju do szkoły w innym kraju.
c) w sprawach nadawania statusu szkół publicznych prywatnym rolniczym i leśnym szkołom zawodowym i specjalistycznym
d) odnośnie do organizacji i zakresu działania ciał doradczych, które współuczestniczą w wykonawstwie krajów w sprawach wskazanych w ust. 1.
(5) Założenie określonych w ustępie 2 lit. c) i g) rolniczych i leśnych szkół zawodowych oraz instytutów doświadczalnych jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wyrazi na to zgodę rząd kraju, gdzie szkoła lub instytut mają mieć swoją siedzibę.
(6) W sprawach, które zgodnie z ust. 3 i 4 podlegają wykonawstwu krajów, federacji przysługuje uprawnienie do czuwania nad przestrzeganiem wydanych przez siebie przepisów.
(7) Postanowienia art. 14 ust. 6, 7 i 9 obowiązują odpowiednio także w dziedzinach wskazanych w zd. 1 ust.1.
(8) W sprawach określonych w ust. 4 ustawy federalne mogą być uchwalane przez Radę Narodową tylko większością 2/3 oddanych głosów w obecności co najmniej połowy jej członków.
Artykuł 14b
(1) Sprawą federacji jest ustawodawstwo dotyczące zamówień publicznych, w zakresie, nieobjętym przez ust. 3.
(2) Wykonawstwo w sprawach, o których mowa w ust. 1, jest:
1. sprawą federacji odnośnie do:
a) rozdziału zamówień złożonych przez federację;
b) rozdziału zamówień złożonych przez fundacje, fundusze i instytucje w rozumieniu art. 126b ust. 1;
c) rozdziału zamówień złożonych przez przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 126 ust. 2, jeśli udział finansowy federacji lub jej wpływ uzyskany poprzez pozostałe środki gospodarcze lub organizacyjne są co najmniej tak duże jak udział lub wpływ krajów;
d) rozdziału zamówień złożonych przez ciała samorządowe utworzone przez ustawy federalne;
e) rozdziału zamówień złożonych przez podmioty nie wymienione pod literą od a) do d) i w pkt 2 pod lit. od a) do d), które
aa) są finansowane przez federację, jeśli udział finansowy federacji jest co najmniej tak duży jak krajów ;
bb) w zakresie kierowania polegają nadzorowi federacji, o ile zamówienie nie jest objęte ppkt aa) lub pkt 2 lit. e) ppkt aa);
cc) których organy administracyjne, kierownicze lub nadzorcze składają się z członków powoływanych przez federację, jeśli federacja powołuje co najmniej tyle samo członków co kraje, o ile zamówienie nie jest objęte ppkt aa) lub bb) albo pkt 2 lit. e) ppkt aa) lub bb);
f) rozdziału wspólnych zamówień złożonych przez Federację i kraje, jeśli udział federacji w szacowanej łącznej wartości zamówienia jest co najmniej tak duży jak suma udziałów krajów;
g) rozdziału zamówień złożonych przez podmioty nie wymienione pod literami od a) do f) i w pkt 2;
2. sprawą krajów odnośnie do:
a) rozdziału zamówień złożonych przez kraj, gminy i związki gmin;
b) rozdziału zamówień złożonych przez fundacje, fundusze i instytucje w rozumieniu art. 127 ust. 1 i 127a ust. 1 i 8;
c) rozdziału zamówień złożonych przez przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 126b, o ile nie są objęte przez pkt 1 lit. c);
d) rozdziału zamówień złożonych przez ciała samorządowe utworzone przez ustawy krajowe;
e) rozdziału zamówień złożonych przez podmioty nie wymienione w pkt 1 lit. od a) do d) i ust. 2 lit. od a) do d), które:
aa) są finansowane przez sam kraj lub wspólnie z federacją albo innymi krajami, o ile nie jest objęte przez pkt 1 lit. e) pkt aa);
bb) w zakresie kierowania polegają nadzorowi kraju, o ile nie podpadają pod pkt 1 lite. e) pkt aa) lub bb) lub pkt aa);
cc) których organy administracyjne, kierownicze lub nadzorcze składają się z członków powoływanych przez kraj, o ile zamówienie nie jest objęte przez pkt 1 litera e) ppkt od aa) do cc) albo ppkt aa) lub bb) niniejszej litery;
f) wspólnego rozdziału zamówień przez federację i kraje, o ile zamówienia nie są objęte przez pkt 1 lit. f), jak również wspólny rozdział zamówień przez kilka krajów.
Niezależnie od liczby mieszkańców, gminy uważane są za podmioty, które pod względem wskazanym w pkt 1 lit. b) i c) oraz pkt 2 lit. b). i c) podlegają właściwości Trybunału Obrachunkowego. W ramach pkt 1 lit. b), c), e) i f) zamawiający zostają przypisani pod względem wskazanym w pkt 1 federacji lub pod względem wskazanym w pkt 2 poszczególnym krajom. Jeżeli w sytuacji opisanej w pkt 2 lit. c), e) i f) w złożeniu zamówienia uczestniczy kilka krajów, to właściwość wyznacza się według przeważania tych cech, które według odpowiedniej litery (podlitery) pkt 1 są lub byłyby miarodajne dla odgraniczenia właściwości wykonawstwa federacji i krajów; w następnej kolejności według: siedziby zamawiającego, zasadniczego przedmiotu jego działalności, siedziby (głównej siedziby) placówki, która otrzymała zamówienie w sytuacji, gdy według powyższych kryteriów nie da się ustalić właściwości, wówczas właściwy jest ten z uczestniczących krajów, który w momencie wszczęcia postępowania w sprawie zlecenia zamówienia lub bezpośrednio wcześniej był powołany do przewodniczenia Radzie Federalnej.
(3) Sprawą krajów jest ustawodawstwo i wykonawstwo w sprawach kontroli w sferze rozdziału zamówień złożonych przez zamawiających w rozumieniu ust. 2 pkt 2.
(4) Federacja zapewnia krajom możliwość współdziałania w przygotowaniu projektów ustaw w sprawach określonych w ust. 1. Ustawy wydane zgodnie z ust. 1, które regulują sprawy wykonywane przez kraje, mogą być ogłoszone tylko za ich zgodą.
(5) Rozporządzenia wykonawcze do ustaw wydanych na podstawie ust. 1 są wydawane przez Federację, o ile ustawy te nie stanowią inaczej. Ust. 4 stosuje się do nich odpowiednio.
(6) Organy administracji właściwe w sprawach przeprowadzania następczego postępowania kontrolnego mogą być ustawowo upoważnione do kontroli wskazanych w art. 19 ust. 1 najwyższych organów wykonawczych, a także gmin i związków gmin oraz osób prywatnych.
Artykuł 15
(1) Jeżeli określona dziedzina nie została przez konstytucję federalną wyraźnie przekazana ustawodawstwu lub również wykonawstwu federacji pozostaje ona w zakresie samodzielnego działania krajów.
(2) W sprawach lokalnej policji porządkowej, to jest tej części policji porządkowej, która utworzona jest wyłącznie lub w przeważającej mierze w interesie ucieleśnionej w gminie wspólnoty lokalnej i jest przeznaczona do dbal ości wewnątrz granic lokalnych o zachowywanie publicznej przyzwoitości i ochrony przed zakłócającymi hałasami wywołanymi bez uiszczenia odpowiedniej opłaty, federacji przysługuje prawo do nadzorowania wykonywania tych zadań i usuwania stwierdzonych braków w drodze wytycznych dla naczelnika kraju (art. 103). W tym celu mogą być wysyłane do gmin federalne organy inspekcyjne; przy tym w każdym takim przypadku należy powiadomić naczelnika kraju.
(3) Postanowienia ustaw krajowych w sprawach teatrów i kin, jak również publicznych widowisk, występów i zabaw, winny przekazywać federalnym komendom policji w zakresie ich właściwości miejscowej co najmniej kontrolę imprez, o ile nie należy ona do służb przemysłowych, budowlanych lub przeciwpożarowych, oraz współdziałanie w pierwszej instancji przy wydawaniu zezwoleń, które w ustawach tych są przewidziane.
(4) W zakresie, w jakim federalnym dyrekcjom policji przekazuje się w ramach ich właściwości miejscowej administrację w dziedzinie policji drogowej, z wyjątkiem lokalnej policji drogowej (art. 118 ust. 3 pkt 4) oraz w dziedzinie policji wodnej i żeglugowej na wodach wewnętrznych z wyjątkiem Dunaju, jeziora Bodeńskiego, jeziora Nezyderskiego i odcinków granicznych innych wód, uregulowane jest to przez zgodne ustawy federacji i zainteresowanych krajów.
(5) Jeżeli akty wykonawstwa w sprawach budowlanych dotyczą budynków będących własnością federacji, które służą celom publicznym, takim jak umiejscowienie w nich władz lub urzędów federalnych, instytucji publicznych - w tym szkół i szpitali - albo skoszarowane ulokowanie osób należących do lądowych sił zbrojnych lub innych osób w służbie federalnej, akty te należą do pośredniej administracji federalnej; tok instancji kończy się na naczelniku kraju. Określenie linii zabudowy i wysokości należy jednak w tym przypadku do administracji krajowej.
(6) Jeżeli dla federacji zastrzeżone zostało tylko ustawodawstwo o zasadach, bliższe wykonanie w ramach ustalonych w ustawach federalnych spoczywa na ustawodawstwie krajowym. Ustawa federalna może ustanawiać termin wydania ustaw wykonawczych, który bez zgody Rady Federalnej nie może być krótszy niż 6 miesięcy i dłuższy niż rok. Jeżeli ten termin nie zostanie dotrzymany w którymś z krajów, właściwość do wydania ustaw wykonawczych dla tego kraju przechodzi na federację. Federalne ustawy wykonawcze tracą moc, kiedy tylko kraj wyda ustawy wykonawcze. Jeśli ustawodawca federalny nie ustanowił zasad, ustawodawca krajowy może swobodnie regulować określone dziedziny. Kiedy tylko federacja ustanowi zasady, postanowienia ustaw krajowych należy do nich dostosować w terminie określonym w ustawie ustanawiającej te zasady.
(7) Jeśli akt wykonawstwa kraju w dziedzinach wskazanych w art. 11, 12, 14 ust. 2 i 3 oraz art. 14a ust. 3 i 4 ma być skuteczny w kilku krajach, kraje winny najpierw działać w porozumieniu. Jeżeli zgodna decyzja nie zostanie wydana w ciągu sześciu miesięcy od wszczęcia sprawy właściwość do podjęcia takiego aktu przechodzi, na wniosek kraju lub strony postępowania, na właściwego ministra federalnego. Szczegóły mogą regulować ustawy wydane na podstawie art. 11, 12, 14 ust. 2 i 3 oraz 14a ust. 3 i 4.
(8) W sprawach, które według art. 11 i 12 zastrzeżone są dla ustaw federalnych, federacji przysługuje prawo czuwania nad przestrzeganiem wydanych przez nią przepisów.
(9) Kraje są upoważnione w dziedzinie swojego zakresu ustawodawstwa do regulowania potrzebnych spraw także z dziedziny prawa karnego i prawa cywilnego.
(10) Ustawy krajowe, które zmieniają lub na nowo regulują istniejącą organizację administracji państwowej o właściwości ogólnej w krajach mogą być ogłoszone tylko za zgodą Rządu Federalnego.
Artykuł 15a
(1) Federacja i kraje mogą zawierać między sobą porozumienia w sprawach z zakresu ich działania. Zawarcie takich porozumień w imieniu federacji należy, w zależności od przedmiotu, do Rządu Federalnego lub ministrów federalnych. Porozumienia, które mają być wiążące dla federalnych organów ustawodawczych mogą być zawierane przez Rząd Federalny tylko po wyrażeniu zgody przez Radę Narodową, przy czym do uchwał Rady Narodowej stosuje się odpowiednio art. 50 ust. 3; podlegają one ogłoszeniu w Bundesgesetzblatt6.
(2) Porozumienia między krajami mogą dotyczyć tylko spraw należących do ich samodzielnego zakresu działania i należy je niezwłocznie przedłożyć Rządowi Federalnemu do wiadomości.
(3) Zasady międzynarodowego prawa traktatów stosuje się odpowiednio do porozumień, o których mowa w ust. 1. To samo obowiązuje w stosunku do porozumień, o których mowa w ust. 2, o ile co innego nie zostało postanowione przez zgodne ustawy konstytucyjne zainteresowanych krajów.
Artykuł 16
(1) Kraje mogą w sprawach należących do ich samodzielnego zakresu działania zawierać traktaty z państwami graniczącymi z Austrią lub ich państwami składowymi.
(2) Naczelnik kraju zawiadamia Rząd Federalny o podjęciu rokowań w sprawie takiego traktatu. Przed jego zawarciem naczelnik kraju winien uzyskać zgodę Rządu Federalnego. Zgodę uważa się za udzieloną, jeżeli Rząd Federalny w ciągu ośmiu tygodni, od dnia kiedy wpłynęła prośba o zgodę, nie zawiadomi naczelnika kraju o odmowie. Upoważnienie do podjęcia negocjacji i zawarcia traktatu wydaje Prezydent Federalny na wniosek rządu krajowego i za kontrasygnatą naczelnika kraju.
(3) Na żądanie Rządu Federalnego kraj winien wypowiedzieć traktaty, o których mowa w ust. 1. Jeżeli kraj we właściwym czasie tego obowiązku nie spełni, prawo wypowiedzenia traktatu przechodzi na federację.
(4) Kraje są zobowiązane do podejmowania środków potrzebnych do wykonania traktatu w zakresie samodzielnego działania krajów. Jeżeli kraj we właściwym czasie nie wypełni tego obowiązku, kompetencja do podjęcia tych środków, w szczególności do wydania potrzebnych ustaw, przechodzi na federację. Środek, podjęty przez federację, na podstawie tego postanowienia, w szczególności wydana w tym trybie ustawa lub rozporządzenie traci moc, gdy kraj podejmie potrzebne środki.
(5) W sprawach wykonywania traktatów międzynarodowych federacji przysługuje prawo nadzoru także w tych sprawach, które należą do zakresu samodzielnego działania krajów. W tym zakresie przysługują federacji takie same uprawnienia wobec krajów, jak w sprawach pośredniej administracji federalnej (art. 102).
[(6) uchylony]
Artykuł 17
Przepisy art. 10-15, dotyczące właściwości w zakresie ustawodawstwa i wykonawstwa w żaden sposób nie naruszają pozycji federacji i krajów jako podmiotów praw z zakresu prawa prywatnego.
Artykuł 18
(1) Cała administracja państwowa może być wykonywana tylko na podstawie ustaw.
(2) Każda władza administracyjna może na podstawie ustaw wydawać rozporządzenia w swoim zakresie działania.
(3) Jeżeli natychmiastowe przedsięwzięcie środków dla zapobieżenia oczywistej i nieodwracalnej szkodzie dla dobra powszechnego, które zgodnie z konstytucją wymagają uchwały Rady Narodowej, potrzebne jest w okresie, kiedy Rada Narodowa nie jest zebrana, nie może zebrać się we właściwym czasie lub jej działalność jest niemożliwa z powodu siły wyższej Prezydent Federalny na wniosek Rządu Federalnego może, przy zachowaniu odpowiedzialności swojej i Rządu, przedsięwziąć te środki w drodze tymczasowego rozporządzenia zmieniającego ustawy. Rząd Federalny winien złożyć swój projekt w porozumieniu ze stałą podkomisją powołaną przez Komisję Główną Rady Narodowej (art. 55 ust. 3). Rozporządzenie takie wymaga kontrasygnaty Rządu Federalnego.
(4) Każde rozporządzenie wydane na podstawie ust. 3 Rząd Federalny przedkłada niezwłocznie Radzie Narodowej, którą Prezydent Federalny, jeśli w tym momencie nie trwa sesja, a w trakcie sesji - jej Przewodniczący, zwołują w ciągu ośmiu dni po przedłożeniu. W ciągu czterech tygodni od przedłożenia Rada Narodowa albo uchwala w miejsce rozporządzenia odpowiednią ustawę federalną, albo w drodze uchwały żąda, żeby Rząd Federalny natychmiast pozbawił rozporządzenie mocy obowiązującej. W tym ostatnim przypadku Rząd Federalny winien natychmiast zastosować się do tego wezwania. W celu terminowego podjęcia uchwały przez Radę Narodową jej Przewodniczący poddaje sprawę pod głosowanie najpóźniej w przedostatnim dniu czterotygodniowego terminu. Bliższe postanowienia określa ustawa federalna o regulaminie Rady Narodowej. Jeżeli rozporządzenie zostanie uchylone przez Rząd Federalny zgodnie z poprzedzającymi postanowieniami, z dniem uchylenia wchodzą znowu w życie przepisy ustawowe, które zostały uchylone przez rozporządzenie.
(5) Rozporządzenia, o których mowa w ust. 3, nie mogą dokonywać zmiany przepisów konstytucyjnych i nie mogą dotyczyć trwałego obciążenia finansowego federacji, obciążenia finansowego krajów, okręgów i gmin, obowiązków finansowych obywateli, przekazywania dóbr państwowych, środków w sprawach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 11 oraz spraw z dziedziny wolności zrzeszania się i ochrony najemców
Artykuł 19
(1) Najwyższymi organami wykonawczymi są: Prezydent Federalny, ministrowie federalni, sekretarze stanu, jak również członkowie rządów krajowych.
(2) W ustawie federalnej można ograniczyć dopuszczalność działalności organów wskazanych w ust. 1 i innych funkcjonariuszy publicznych w gospodarce prywatnej.
Artykuł 20
(1) Pod kierownictwem najwyższych organów federacji i krajów administrację prowadzą na podstawie przepisów ustaw organy wybrane na określoną kadencję i zawodowe organy mianowane. O ile przepisy konstytucyjne nie stanowią inaczej, są one związane wytycznymi organów nadrzędnych i odpowiedzialne przed nimi za swoją działalność urzędową. Organ podporządkowany może odmówić wykonania wytycznych, jeśli zostały one wydane przez organ niewłaściwy lub ich przestrzeganie stanowiłoby naruszenie przepisów prawa karnego.
(2) Jeżeli ustawa federalna lub krajowa przewidziała dla wydawania decyzji w najwyższej instancji władze kolegialne, których rozstrzygnięcia według ustawy nie podlegają uchyleniu lub zmianie w drodze administracyjnej i do których należy co najmniej jeden sędzia, to także pozostali członkowie tych władz kolegialnych nie są przy wykonywaniu swojego urzędu związani wytycznymi.
(3) O ile ustawy nie stanowią inaczej, wszystkie organy, którym powierzono administrację federalną, krajową lub gminną, jak również organy innych osób prawa publicznego są zobowiązane do zachowania milczenia co do wszystkich okoliczności poznanych w swojej działalności urzędowej, których zachowanie w tajemnicy leży w interesie zachowania spokoju publicznego, porządku i bezpieczeństwa, ogólnej obrony kraju, stosunków międzynarodowych, w gospodarczym interesie osoby prawnej prawa publicznego, przygotowaniu rozstrzygnięcia albo jest pożądane w usprawiedliwionym interesie stron (milczenie urzędowe). Milczenie urzędowe nie obowiązuje funkcjonariuszy powołanych przez powszechne organy przedstawicielskie wobec tych organów, jeśli wyraźnie zażądają one tego rodzaju informacji.
(4) Wszystkie organy, którym powierzono administrację federalną, krajową lub gminną, jak również organy innych osób prawa publicznego winny udzielać informacji ze swojego zakresu działania, o ile ustawowy obowiązek zachowania milczenia urzędowego nie stoi na przeszkodzie; przedstawicielstwa zawodowe są zobowiązane do udzielania informacji tylko wobec osób do nich należących i tylko o tyle, o ile nie przeszkadza to prawidłowemu wykonywaniu ich ustawowych funkcji. Bliższe regulacje odnośnie do organów federacji, jak również samorządu regulowanego przez ustawodawstwo federalne, są sprawą federacji, zaś odnośnie do organów krajów i gmin, jak również samorządu regulowanego przez ustawodawstwo krajowe, są sprawą należącą do właściwości federacji, jeśli chodzi o ustawodawstwo o zasadach, natomiast w zakresie ustawodawstwa wykonawczego i wykonawstwa są sprawą należącą do właściwości krajów.
Artykuł 21
(1) Do krajów należy ustawodawstwo i wykonawstwo w sprawach stosunków służbowych osób zatrudnionych przez kraje, gminy i związki gmin, łącznie z regulacją umów służbowych i przedstawicielstwa, o ile ust. 2 i art. 14 ust. 2 i ust. 3 lit. d) oraz ust. 5 lit. c), a także w art. 14a ust. 2 lit. e) i ust. 3 lit. b) nie stanowią inaczej. Sprawy sporów ze stosunków służbowych rozstrzygają sądy.
(2) Do krajów należy ustawodawstwo i wykonawstwo w sprawach ochrony pracowniczej osób zatrudnionych przez kraje (ust.1) i w sprawach przedstawicielstwa tych osób, o ile osoby te nie są zatrudnione w przedsiębiorstwach. O ile według zd. 1 sprawy te nie należą do właściwości krajów, to należą do właściwości federacji.
(3) O ile w niniejszej ustawie nie postanowiono inaczej, zwierzchnictwo służbowe wobec osób zatrudnionych przez federację wykonują najwyższe organy federacji. Zwierzchnictwo służbowe wobec zatrudnionych przez kraje wykonują najwyższe organy krajów, o ile ustawa niniejsza przewiduje określone wyjątki odnośnie do osób zatrudnionych przez federację, to konstytucja krajowa może stanowić, że zwierzchnictwo służbowe wobec osób zatrudnionych przez kraje jest wykonywane przez analogiczne organy.
(4) Możliwość przenoszenia osób zatrudnionych w służbie publicznej pomiędzy służbą dla federacji, krajów, gmin i związków gmin pozostaje w każdym czasie otwarta. Niedopuszczalne są przepisy ustawowe, według których naliczenie czasu służby następuje zależnie od tego, czy zatrudnienie miało miejsce w służbie federacji, kraju, gminy czy związku gmin. Aby umożliwić osiągnięcie równorzędnego rozwoju prawa stosunków służbowych, prawa przedstawicielstwa i ochrony pracowników federacji, krajów, gmin i związków gmin, federacja i kraje winny się wzajemnie informować o tych sprawach.
(5) Ustawa może przewidywać, że:
1. urzędnicy wykonujący określone funkcje kierownicze lub w przypadkach, gdy jest to potrzebne z uwagi na charakter służby, mianowani są na czas określony;
2. po upływie terminu albo w razie zmiany organizacji władz lub zmiany hierarchii służbowej przez ustawę nie jest wymagana nowa nominacja;
3. o ile kompetencja do nominowania została przeniesiona zgodnie z art. 66 ust. 1, przeniesienie lub zmiana zakresu zadań nie wymaga nowej nominacji.
(6) W przypadkach wskazanych w ust. 5 nie przysługuje roszczenie o równorzędne stanowisko.
Artykuł 22
Wszystkie organy federacji, krajów i gmin są zobowiązane do wzajemnej pomocy w ramach swojego konstytucyjnego zakresu działania.
Artykuł 23
(1) Federacja, kraje, powiaty i gminy oraz pozostałe korporacje i instytucje prawa publicznego odpowiadają za szkody, które zostal y wyrządzone przez osoby działające jako ich organy przy wykonywaniu ustaw przez zawinione działania sprzeczne z prawem.
(2) Osoby, które działają jako organy podmiotów wymienionych w ust. 1, są odpowiedzialne wobec tych podmiotów za szkody, które naprawił ten podmiot, o ile można przypisać im zamiar lub rażącą lekkomyślność.
(3) Osoby, które działają jako organy któregoś z podmiotów wymienionych w ust. 1, odpowiadają wobec tych podmiotów za szkody, które bezpośrednio spowodowały przy wykonywaniu ustaw przez sprzeczne z prawem zachowania.
(4) Ustawa federalna określi bliższe postanowienia do ust. 1-3.
(5) Ustawa federalna może również stanowić, w jakim zakresie w dziedzinie poczty i telekomunikacji obowiązują przepisy szczególne odbiegające od zasad określonych w ustępach 1-3.