2.
WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE I
POLITYCZNE
Artykuł 21
Każda istota ludzka ma prawo do życia.
W Republice Chorwacji nie istnieje kara śmierci.
Artykuł 22
Wolność i osobowość człowieka są nienaruszalne.
Nikogo nie wolno pozbawić wolności ani ograniczyć jego wolności, z wyjątkiem sytuacji przewidzianych ustawą i na podstawie orzeczenia sądu.
Artykuł 23
Nikogo nie można poddawać maltretowaniu w jakiejkolwiek formie ani też, wbrew jego woli, eksperymentom medycznym lub naukowym.
Zakazuje się ustanawiania pracy przymusowej oraz obowiązku pracy.
Artykuł 24
Nikt nie może być aresztowany albo zatrzymany bez pisemnego nakazu wydanego przez sąd na podstawie ustawy. Nakaz ten musi być aresztowanemu odczytany i doręczony w momencie pozbawiania go wolności.
Policja może dokonać zatrzymania bez nakazu sądowego, jeśli co do zatrzymanej osoby istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła poważne przestępstwo określone ustawą. Osoba zatrzymana musi być natychmiast, i w sposób dla niej zrozumiały, poinformowana o przyczynach zatrzymania i o przysługujących jej prawach przewidzianych ustawą.
Każdy aresztowany lub zatrzymany ma prawo zwrócić się do sądu, który bezzwłocznie orzeka o zgodności z prawem pozbawienia wolności.
Artykuł 25
Każdy aresztowany i skazany jest traktowany w sposób humanitarny, szanujący jego godność.
Każdy zatrzymany i oskarżony o przestępstwo ma prawo, w jak najkrótszym terminie określonym ustawą, stanąć przed sądem i w ustawowym terminie zostać skazanym albo uniewinnionym.
Tymczasowo aresztowany może zostać zwolniony za kaucją i odpowiadać z wolnej stopy.
Każdy, kto został bezprawnie pozbawiony wolności albo bezprawnie skazany, ma prawo do odszkodowania i publicznego przeproszenia, zgodnie z ustawą.
Artykuł 26
Wszyscy obywatele Republiki Chorwacji i cudzoziemcy są równi przed sądami oraz organami państwowymi i innymi organami sprawującymi władzę publiczną.
Artykuł 27
Adwokatura jako samodzielna i niezależna służba zapewnia każdemu pomoc prawną, zgodnie z ustawą.
Artykuł 28
Każdego uważa się za niewinnego i nikogo nie wolno uważać za winnego przestępstwa, dopóki sąd prawomocnym wyrokiem nie stwierdzi jego winy.
Artykuł 29[1]
Każdy ma prawo do tego, aby ustanowiony ustawą niezawisły i bezstronny sąd rzetelnie i w rozsądnym terminie wydał orzeczenie o jego prawach i obowiązkach albo o podejrzeniu lub oskarżeniu o przestępstwo.
W przypadku podejrzenia lub oskarżenia o przestępstwo podejrzanemu, obwinionemu lub oskarżonemu przysługuje prawo do:
- poinformowania go w jak najkrótszym terminie szczegółowo i w języku, który rozumie, o charakterze i przyczynach wniesionego przeciw niemu oskarżenia oraz o obciążających go dowodach;
- odpowiedniego czasu i możliwości przygotowania obrony;
- obrońcy i nieskrępowanych z nim kontaktów, o czym powinien być poinformowany;
- obrony prowadzonej osobiście albo przy pomocy wybranego przez siebie obrońcy, a jeżeli nie dysponuje środkami dla zaangażowania obrońcy, do uzyskania bezpłatnego obrońcy na warunkach określonych w ustawie;
- osobistej obecności na procesie sądowym, o ile jest on dostępny dla sądu;
- zadawania albo zlecenia zadawania pytań świadkom oskarżenia oraz domagania się zapewnienia obecności świadków obrony i możliwości zadawania im pytań na takich samych warunkach jak świadkom oskarżenia;
- bezpłatnej pomocy tłumacza, jeśli nie rozumie języka, którego używa się w sądzie, albo nie mówi w tym języku.
Podejrzanego, obwinionego i oskarżonego nie wolno zmuszać, aby przyznał się do winy.
Dowody uzyskane w sposób sprzeczny z prawem nie mogą być wykorzystane w postępowaniu sądowym.
Postępowanie karne może zostać wszczęte tylko przed sądem na wniosek upoważnionego oskarżyciela.
Artykuł 30
Wyrok skazujący za ciężkie i szczególnie niegodne przestępstwo może, zgodnie z ustawą, skutkować utratą nabytych uprawnień lub utratą na czas określony zdolności nabycia praw niezbędnych do wykonywania określonej działalności, jeżeli wymaga tego ochrona porządku prawnego.
Artykuł 31
Nikt nie może być ukarany za czyn, który przed popełnieniem nie był uznany za przestępstwo przez ustawę albo przez prawo międzynarodowe, nie może też być orzeczona kara, która nie była przewidziana ustawą. Jeśli po popełnieniu przestępstwa zacznie obowiązywać ustawa przewidująca łagodniejszy wymiar kary, orzeka się karę łagodniejszą.
Nikt nie może być ponownie sądzony ani skazany w postępowaniu karnym za przestępstwo, jeśli prawomocnym wyrokiem został już za to przestępstwo skazany lub uniewinniony przez sąd, zgodnie z ustawą[2].
Tylko w drodze ustawy, zgodnie z Konstytucją i umową
międzynarodową, można określić przypadki i powody wznowienia postępowania, o
którym mowa w ust. 2 niniejszego artykułu18.
Artykuł 32
Każdy, kto legalnie przebywa na terytorium Republiki Chorwacji, ma prawo do swobodnego poruszania się i swobodnego wyboru miejsca pobytu.
Każdy obywatel Republiki Chorwacji ma prawo w każdym czasie opuścić terytorium państwa i osiedlić się na stałe lub tymczasowo za granicą bądź też powrócić do ojczyzny w każdym czasie.
Prawo do swobodnego przemieszczania się na obszarze Republiki Chorwacji, prawo przybycia do niej i prawo jej opuszczenia, może być wyjątkowo ograniczone ustawą, jeżeli jest to konieczne dla ochrony porządku prawnego albo zdrowia, praw i wolności innych osób.
Artykuł 33
Obywatel państwa obcego i osoba nieposiadająca żadnego obywatelstwa mogą otrzymać azyl w Republice Chorwacji, chyba że są ścigane za popełnienie przestępstwa niemającego politycznego charakteru albo za działalność sprzeczną z podstawowymi zasadami prawa międzynarodowego.
Cudzoziemiec, który legalnie przebywa na terytorium Republiki Chorwacji, nie może zostać wydalony ani wydany innemu państwu, chyba że następuje to w wykonaniu postanowienia zapadłego w zgodzie z umową międzynarodową i ustawą.
Artykuł 34
Mieszkanie jest nienaruszalne.
Przeszukanie mieszkania albo innego pomieszczenia może nastąpić tylko na podstawie nakazu sądowego wydanego w formie pisemnej, zawierającego uzasadnienie i opartego na podstawie ustawowej.
Mieszkaniec ma prawo, osobiście lub za pośrednictwem swojego przedstawiciela, być obecny przy przeszukaniu mieszkania albo innego pomieszczenia, obowiązkowo w obecności dwóch świadków.
Przy dochowaniu warunków określonych ustawą, organ porządku publicznego może bez nakazu sądowego lub bez zgody właściciela mieszkania albo lokatora wkroczyć do mieszkania lub innego pomieszczenia i dokonać przeszukania bez obecności świadków, jeśli jest to niezbędne dla wykonania nakazu aresztowania bądź dla schwytania sprawcy przestępstwa lub też dla usunięcia poważnego zagrożenia życia i zdrowia ludzi albo uniknięcia zniszczenia znacznego majątku.
Przeszukanie w celu znalezienia lub zabezpieczenia dowodów, co do których istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo, że znajdują się w mieszkaniu sprawcy czynu karalnego, może być przeprowadzone tylko w obecności świadków.
Artykuł 35
Każdemu gwarantuje się poszanowanie i ochronę prawną jego życia osobistego i rodzinnego, jego godności, reputacji i honoru.
Artykuł 36
Gwarantuje się i uznaje za nienaruszalne wolność i tajność korespondencji, jak również wszelkich innych form komunikowania się.
Ustawą można wprowadzić tylko ograniczenia konieczne dla ochrony bezpieczeństwa państwa albo dla umożliwienia przeprowadzenia postępowania karnego.
Artykuł 37
Każdemu gwarantuje się bezpieczeństwo i tajność danych osobowych. Gromadzenie, opracowywanie i wykorzystywanie danych osobowych bez zgody zainteresowanego jest dopuszczalne tylko na warunkach określonych ustawą.
Ustawa określa ochronę danych oraz sprawowanie nadzoru nad działalnością systemów informatycznych w państwie.
Zakazuje się wykorzystywania danych osobowych niezgodnie z celem, dla którego zostały zgromadzone.
Artykuł 38
Gwarantuje się wolność poglądów i ich wyrażania.
Wolność wyrażania poglądów obejmuje w szczególności wolność prasy i innych środków przekazu informacji, wolność słowa, wolność wystąpień publicznych i wolność zakładania wszelkich instytucji publicznego komunikowania się.
Cenzura jest zakazana. Dziennikarze mają prawo do swobodnego informowania oraz swobodnego dostępu do informacji.
Każdemu, czyje prawa konstytucyjne i ustawowe zostały naruszone na skutek publikacji, gwarantuje się prawo do sprostowania.
Artykuł 39
Zakazane i podlegające karze jest wzywanie do wojny albo podżeganie do niej w jakiejkolwiek formie, wzywanie albo podżeganie do użycia przemocy, do nienawiści narodowej, rasowej lub religijnej albo do wszelkiej innej nietolerancji.
Artykuł 40
Gwarantuje się wolność sumienia i wyznania oraz swobodnego, publicznego wyznawania religii albo innych przekonań.
Artykuł 41
Wszystkie wspólnoty religijne są równe wobec prawa i oddzielone od państwa.
Wspólnoty religijne mogą, zgodnie z ustawą, publicznie sprawować obrzędy religijne, zakładać szkoły, zakłady nauczania oraz inne placówki, powoływać instytucje socjalne i charytatywne oraz nimi zarządzać, zaś w swojej działalności korzystają z ochrony i pomocy państwa.
Artykuł 42
Wszystkim przyznaje się prawo do publicznego
gromadzenia się i do pokojowego protestu, zgodnie z ustawą[3].
Artykuł 43
Wszystkim gwarantuje się wolność zrzeszania się w celu obrony ich interesów lub dla realizacji ich praw socjalnych, gospodarczych, politycznych, narodowych, kulturalnych albo też innych celów lub przekonań. W tym celu każdy może swobodnie tworzyć związki zawodowe i inne zrzeszenia, wstępować do nich i występować, zgodnie z ustawą.
Korzystanie z tej wolności jest ograniczone zakazem zagrażania przemocą demokratycznemu porządkowi konstytucyjnemu albo niepodległości, jedności i integralności terytorialnej Republiki Chorwacji.
Artykuł 44
Każdemu obywatelowi Republiki Chorwacji przysługuje, na takich samych warunkach, prawo uczestniczenia w życiu publicznym oraz prawo dostępu do służby publicznej.
Artykuł 45
Wszyscy obywatele Republiki Chorwacji, którzy ukończyli 18 lat, posiadają, zgodnie z ustawą, powszechne i równe prawa wyborcze. Prawa wyborcze realizowane są przez bezpośrednie wybory i tajne głosowanie.
W wyborach do Chorwackiego Saboru oraz w wyborach Prezydenta Republiki zapewnia się korzystanie z praw wyborczych również tym obywatelom, którzy w czasie wyborów znajdują się poza granicami Republiki Chorwacji poprzez umożliwienie im głosowania w państwach pobytu albo w inny sposób określony w ustawie.
Artykuł 46
Każdy ma prawo składać petycje i skargi oraz przedkładać wnioski organom państwowym i innym organom publicznym oraz uzyskiwać na nie odpowiedzi.
Artykuł 47
Obowiązek służby wojskowej oraz obrona Republiki Chorwacji są powinnością wszystkich zdolnych do tego obywateli.
Dopuszcza się argumenty sumienia wobec tych osób, które z powodów swoich zasad religijnych albo moralnych nie są gotowe do spełnienia obowiązku wojskowego w Siłach Zbrojnych. Osoby takie są obowiązane spełnić inne powinności określone ustawą.