Każdemu przysługuje zdolność do posiadania praw.
(1) Każdy ma prawo do życia. Życie człowieka jest godne ochrony jeszcze przed narodzeniem.
(2) Nikt nie może być pozbawiony życia.
(3) Kara śmierci jest niedopuszczalna.
(4) Nie jest naruszeniem praw z niniejszego artykułu, jeśli pozbawienie życia nastąpi w związku z działaniem, które w myśl ustawy nie jest karalne.
(1) Poręcza się nietykalność osoby i jej prywatności. Ograniczenia dopuszczalne są jedynie w przypadkach określonych ustawą.
(2) Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
(1) Poręcza się wolność osobistą.
(2) Nikt nie może być ścigany ani pozbawiony wolności inaczej, jak tylko z przyczyn i w trybie określonym ustawą. Nikt nie może być pozbawiony wolności wyłącznie z powodu niezdolności do dotrzymania zobowiązania umownego.
(3) Obwinionego lub podejrzanego o czyn karalny można zatrzymać tylko w przypadkach określonych w ustawie. Osoba zatrzymana musi być niezwłocznie zaznajomiona z powodami zatrzymania, przesłuchana i najpóźniej w ciągu 24 godzin uwolniona lub przekazana sądowi. Osobę zatrzymaną sędzia musi przesłuchać i postanowić o jej uwięzieniu w ciągu 24 godzin od przekazania sądowi albo ją uwolnić.
(4) Aresztować obwinionego można tylko na podstawie pisemnego, uzasadnionego nakazu sędziego. Osoba aresztowana musi być w ciągu 24 godzin przekazana sądowi. Osobę aresztowaną sędzia musi przesłuchać i postanowić o jej uwięzieniu w ciągu 24 godzin od przekazania sądowi albo ją uwolnić.
(5) Nikt nie może być uwięziony, chyba że z przyczyn i na czas określony ustawą i na podstawie wyroku sądu.
(6) Ustawa określa, w jakich przypadkach osoba może być umieszczona lub przetrzymana w zakładzie opieki zdrowotnej bez swojej zgody. O takim zdarzeniu musi być w ciągu 24 godzin powiadomiony sąd, który w ciągu 7 dni postanowi o umieszczeniu.
(1) Nikt nie może być poddany przymusowym pracom lub służbom.
(2) Postanowienia ust. 1 nie odnoszą się do:
a) prac nakazywanych zgodnie z ustawą osobom, wobec których wykonywana jest kara pozbawienia wolności lub osobom, wobec których wykonywana jest inna kara zastępująca karę pozbawienia wolności.
b) służby wojskowej lub innej służby ustanowionej ustawą w zastępstwie obowiązkowej służby wojskowej,
c) służby, do której zobowiązuje ustawa w przypadku klęsk żywiołowych, katastrof lub innych niebezpiecznych zdarzeń, zagrażających życiu, zdrowiu lub znacznej wartości majątkowej,
d) czynności nakazanych ustawowo dla ochrony życia, zdrowia lub praw innych osób.
(1) Każdy ma prawo do poszanowania godności ludzkiej, czci osobistej, dobrej reputacji i ochrony imienia.
(2) Każdy ma prawo do ochrony przed nieuprawnioną ingerencją w jego życie prywatne i rodzinne.
(3) Każdy ma prawo do ochrony przed nieuprawnionym gromadzeniem, upowszechnianiem lub innym wykorzystywaniem informacji o swojej osobie.
(1) Każdy ma prawo do własności majątkowej. Prawo własności wszystkich właścicieli jest równe i jednakowo chronione przez ustawę. Poręcza się prawo dziedziczenia.
(2) Ustawa określi, jaki majątek niezbędny dla realizacji potrzeb całego społeczeństwa, rozwoju gospodarki narodowej i interesu publicznego może pozostawać w wyłącznym władaniu państwa, gmin lub określonych osób prawnych; ustawa może stanowić, że określone składniki majątkowe mogą być własnością wyłącznie obywateli lub osób prawnych posiadających stałe miejsce pobytu w Czeskiej i Słowackiej Republice Federacyjnej.
(3) Własność zobowiązuje. Nie może być wykorzystana dla umniejszenia praw innych osób albo niezgodnie z chronionymi przez ustawę interesami ogólnymi. Jej wykonywanie nie może szkodzić zdrowiu ludzkiemu, przyrodzie i środowisku naturalnemu, ponad miarę określoną w ustawie.
(4) Wywłaszczenie lub przymusowe ograniczenie prawa własności jest dopuszczalne tylko w interesie publicznym, na podstawie ustawy i za odszkodowaniem.
(5) Podatki i opłaty można ustanawiać tylko na podstawie ustawy.
(1) Mieszkanie jest nietykalne. Nie można do niego wejść bez zgody tego, kto w nim mieszka.
(2) Rewizja domowa jest dopuszczalna jedynie w związku z postępowaniem karnym i tylko na podstawie pisemnego, uzasadnionego nakazu sędziego. Sposób przeprowadzenia rewizji domowej określa ustawa.
(3) Inne naruszenie nietykalności mieszkania może być ustawowo dozwolone tylko, jeśli jest to w demokratycznym społeczeństwie niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia, dla ochrony praw i wolności innych osób lub dla zażegnania poważnego zagrożenia bezpieczeństwa publicznego i porządku. Jeśli mieszkanie wykorzystywane jest także do prowadzenia przedsiębiorstwa lub innej działalności gospodarczej, ograniczenie nietykalności mieszkania może być dopuszczone przez ustawę, gdy jest to niezbędne do wykonania zadań administracji publicznej.
Nikt nie może naruszyć tajemnicy korespondencji ani tajemnicy innych dokumentów i papierów, czy to przechowywanych w miejscach prywatnych, czy przesyłanych pocztą lub w inny sposób, z wyjątkiem przypadków i na zasadach określonych w ustawie. Tak samo poręcza się tajemnice tekstów przekazywanych przez telefon, telegraf lub inne podobne urządzenia.
(1) Poręcza się wolność przemieszczania się i pobytu.
(2) Każdy, kto w sposób zgodny z prawem zatrzymał się na terytorium Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, ma prawo swobodnie je opuścić.
(3) Powyższe wolności mogą podlegać ograniczeniom określonym przez ustawę, jeśli jest to nieuniknione dla bezpieczeństwa państwa, utrzymania porządku publicznego, ochrony zdrowia lub ochrony praw i wolności innych osób, a na wyznaczonych terenach także dla ochrony przyrody.
(4) Każdy obywatel ma prawo swobodnego wjazdu na terytorium Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej. Obywatel nie może być zmuszony do opuszczenia kraju.
(5) Cudzoziemiec może być wydalony tylko w przypadkach określonych w ustawie.
(1) Poręcza się wolność poglądów, sumienia i wyznania. Każdy ma prawo do zmiany wyznania lub wiary albo do niewyznawania żadnej religii.
(2) Poręcza się wolność badań naukowych i twórczości artystycznej.
(3) Nikt nie może być zmuszony do wykonywania służby wojskowej, jeśli jest to niezgodne z jego sumieniem lub z jego wyznaniem religijnym. Szczegóły określa ustawa.
(1) Każdy ma prawo do swobodnego uzewnętrzniania swojej religii lub wiary, indywidualnie lub wspólnie z innymi, prywatnie lub publicznie, poprzez modlitwy, nauczanie, uczestniczenie w praktykach religijnych i obrzędach.
(2) Kościół i związki wyznaniowe zarządzają swoimi sprawami, zwłaszcza powołują swoje organy, powołują swoich duchownych oraz tworzą zakonne i inne kościelne instytucje, niezawisłe od organów państwowych.
(3) Ustawa określa zasady nauczania religii w szkołach państwowych.
(4) Wykonywanie tych praw może być ograniczone w sposób określony w ustawie, jeśli jest to w społeczeństwie demokratycznym niezbędne dla ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku, zdrowia i obyczajności albo praw i wolności innych osób.
(1) Poręcza się wolność wypowiedzi i prawo do informacji.
(2) Każdy ma prawo do wyrażania swoich poglądów w słowie, piśmie, druku, obrazie lub w inny sposób, jak również do poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania idei i informacji, bez względu na granice państwowe.
(3) Cenzura jest niedopuszczalna.
(4) Wolność wypowiedzi oraz prawo do poszukiwania i rozpowszechniania informacji mogą być ograniczone jedynie przez ustawę, jeśli jest to w demokratycznym społeczeństwie niezbędne dla ochrony praw i wolności innych osób, bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, ochrony zdrowia publicznego i obyczajności.
(5) Organy państwowe i organy samorządu terytorialnego są obowiązane do udzielania w stosowny sposób informacji o swej działalności. Warunki i sposób wykonania określa ustawa.
(1) Poręcza się prawo do petycji w sprawach publicznego lub innego społecznego interesu. Każdy ma prawo, indywidualnie lub wspólnie z innymi, zwracać się do organów państwowych i organów samorządu terytorialnego z żądaniami, wnioskami i skargami.
(2) Petycje nie mogą naruszać niezawisłości sądu.
(3) W drodze petycji nie można wzywać do naruszenia podstawowych praw i wolności poręczonych w niniejszej Karcie.
(1) Poręcza się prawo do pokojowego gromadzenia się.
(2) Prawo to może podlegać przewidzianemu w ustawie ograniczeniu w stosunku do zgromadzeń w miejscach publicznych, jeśli zachodzi konieczność podjęcia czynności niezbędnych w demokratycznym społeczeństwie dla ochrony praw i wolności innych osób, ochrony porządku publicznego, zdrowia, obyczajności, majątku lub ze względu na bezpieczeństwo państwa. Zgromadzenie nie może być jednak uzależnione od zezwolenia organu administracji publicznej.
(1) Poręcza się prawo wolności zrzeszania się. Każdy ma prawo zrzeszać się wraz z innymi w związkach, stowarzyszeniach i innych zrzeszeniach.
(2) Obywatele mają także prawo zakładać partie polityczne i ruchy polityczne oraz zrzeszać się w nich.
(3) Wykonywanie tych praw może podlegać ograniczeniu przewidzianemu w ustawie, jeśli jest to w demokratycznym społeczeństwie niezbędne dla bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, zapobiegania czynom karalnym lub dla ochrony praw i wolności innych osób.
(4) Partie polityczne i ruchy polityczne jak również inne zrzeszenia są oddzielone od państwa.
(1) Obywatele mają prawo do udziału w zarządzaniu sprawami publicznymi bezpośrednio albo poprzez wolne wybory swoich przedstawicieli.
(2) Wybory muszą odbywać się w terminach nieprzekraczających czasu trwania kadencji określonego w ustawie.
(3) Prawo wyborcze jest powszechne i równe, wykonywane w głosowaniu tajnym. Warunki wykonywania prawa wyborczego określa ustawa.
(4) Obywatele mają na równych zasadach dostęp do stanowisk wybieralnych i do innych funkcji publicznych.
Ustawowa regulacja wszystkich politycznych praw i wolności oraz jej wykładnia i stosowanie muszą umożliwiać i ochraniać swobodną konkurencję sił politycznych w demokratycznym społeczeństwie.
Obywatele mają prawo do oporu wobec każdego, kto odrzucałby demokratyczny porządek praw człowieka i wolności podstawowych, przyjęty w Karcie, jeśli działalność organów konstytucyjnych i skuteczne zastosowanie środków ustawowych okażą się uniemożliwione.
Rozdział następny