Konstytucja Finlandii Rozdział 5

Rozdział 5
Prezydent Republiki i Rada Państwa

§ 54
Wybory Prezydenta Republiki

Prezydent Republiki jest wyłaniany w wyborach bezpośrednich na okres sześciu lat. Prezydentem może być rodowity obywatel finlandzki. Ta sama osoba może być wybrana na prezydenta nie więcej niż na dwie kolejne kadencje.
Kandydat, który w wyborach uzyska ponad połowę oddanych głosów, zostaje wybrany na Prezydenta Republiki. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska większości oddanych głosów, przeprowadzane są nowe wybory z udziałem dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Na prezydenta wybrany zostaje wówczas ten kandydat, który w nowych wyborach otrzyma większość głosów. Jeżeli zgłoszony zostaje tylko jeden kandydat, zostaje on/ona uznany za prezydenta bez przeprowadzania wyborów.
Prawo zgłoszenia kandydata w wyborach prezydenckich przysługuje każdej zarejestrowanej partii, z której listy wyborczej w ostatnich wyborach parlamentarnych wybrany został przynajmniej jeden deputowany lub grupa dwudziestu tysięcy obywateli uprawnionych do głosowania. Przepisy dotyczące terminu wyborów i szczegółowego trybu przeprowadzania wyborów prezydenta określa ustawa.

§ 55
Kadencja prezydenta

Prezydent Republiki obejmuje urząd w pierwszy dzień kolejnego miesiąca po wyborach.
Kadencja prezydenta zostaje zakończona, gdy urząd obejmuje prezydent wybrany w kolejnych wyborach.
Jeżeli prezydent umrze lub Rada Państwa stwierdzi, że prezydent jest niezdolny do sprawowania swojego urzędu, nowy prezydent powinien zostać wybrany w możliwie najkrótszym czasie.

§ 56
Uroczyste ślubowanie

Obejmując urząd, prezydent składa przed parlamentem następujące uroczyste ślubowanie:
“Ja, (pełne nazwisko) wybrany przez naród Finlandii na urząd Prezydenta Republiki Finlandii, przyrzekam niniejszym, że sprawując urząd prezydenta, będę lojalnie i wiernie przestrzegał Konstytucji i ustaw Republiki i ze wszystkich moich sił będę pracował dla dobra narodu Finlandii”.

§ 57
Obowiązki prezydenta

Prezydent Republiki wypełnia obowiązki określone w niniejszej Konstytucji lub przewidziane w innych ustawach.

§ 58
Podejmowanie decyzji przez prezydenta

Prezydent Republiki podejmuje decyzje w Radzie Państwa na podstawie projektu decyzji przedłożonej przez Radę Państwa.
Jeżeli prezydent nie podejmie decyzji zgodnie z projektem Rady Państwa, sprawa zostaje zwrócona Radzie Państwa do ponownego przygotowania. Jeżeli sprawa dotyczy wniesienia lub wycofania projektu ustawy, decyzja podejmowana jest odtąd na podstawie nowego projektu Rady Państwa.
Niezależnie od postanowienia ust.1, prezydent w następujących sprawach podejmuje decyzję bez przedłożonego przez Radę Państwa projektu:
1) powołania Rady Państwa i jej członków, jak również przyjęcia dymisji Rady Państwa lub jej członka,
2) zarządzenia przedterminowych wyborów do parlamentu,
3) prawa łaski i innych spraw szczegółowo określonych w ustawie, dotyczących poszczególnych osób lub spraw, które ze swej natury nie wymagają rozpatrzenia na plenarnym posiedzeniu Rady Państwa, jak również
4) spraw, o których mowa w ustawie o samorządzie Wysp Alandzkich, innych niż dotyczące finansów Wysp Alandzkich.
Projekt decyzji przedkładany jest prezydentowi przez ministra właściwego w sprawie. Jednak projekt decyzji dotyczący zmiany składu Rady Państwa, a odnoszący się do składu całej Rady Państwa, przedstawiany jest przez właściwego sprawozdawcę Rady Państwa.
Prezydent decyduje w sprawach dowodzenia Siłami Zbrojnymi we współpracy z właściwym ministrem i zgodnie ze szczegółowymi przepisami zawartymi w ustawie. Prezydent, w trybie przewidzianym w ustawach, podejmuje decyzje co do mianowania na stanowiska w Siłach Zbrojnych i w sprawach dotyczących Kancelarii Prezydenta Republiki.

§ 59
Zastępstwo prezydenta

Jeżeli Prezydent Republiki nie może sprawować urzędu, jego obowiązki przejmuje premier lub, jeżeli również premier nie może sprawować urzędu, minister piastujący funkcję zastępcy premiera.

§ 60
Rada Państwa

Rada Państwa składa się z premiera i odpowiedniej liczby ministrów. Ministrami mogą być obywatele finlandzcy znani z uczciwości i kompetentni.
Ministrowie ponoszą odpowiedzialność przed parlamentem za swoje czynności urzędowe. Każdy minister biorący udział w rozpatrzeniu sprawy na posiedzeniu Rady Państwa jest odpowiedzialny za podjętą decyzję, chyba że on/ona zgłosi odrębne zdanie do protokołu.

§ 61
Powoływanie Rady Państwa

Parlament wybiera premiera, którego następnie Prezydent Republiki mianuje na urząd. Pozostali ministrowie mianowani są przez prezydenta zgodnie z propozycją premiera.
Przed wyborem premiera kluby parlamentarne prowadzą rozmowy o programie rządu i składzie Rady Państwa. Na podstawie rezultatów tych rozmów i po wysłuchaniu przewodniczącego parlamentu, prezydent informuje o nominacji kandydata na premiera. Jeżeli nominowany kandydat uzyska w jawnym głosowaniu ponad połowę oddanych głosów, zostaje wybrany na premiera.
Jeżeli nominowany kandydat nie uzyska wymaganej większości, w podobnym trybie nominowany zostaje drugi kandydat. Jeżeli również nowy kandydat nie uzyska ponad połowy oddanych głosów, wybór premiera dokonywany jest przez parlament w jawnym głosowaniu. Wybrany w tym przypadku zostaje ten, kto otrzyma największą liczbę głosów.
Kiedy powoływana jest Rada Państwa lub znacząco zmieniony zostaje jej skład, parlament powinien obradować na sesji.

§ 62
Exposé programowe rządu

Rada Państwa niezwłocznie przedstawia swój program parlamentowi w formie exposé. Podobną procedurę stosuje się w sytuacji, gdy znacząco zmieniony zostaje skład Rady Państwa.

§ 63
Interesy osobiste ministrów

Członek Rady Państwa w trakcie pełnienia obowiązków ministra nie może zajmować innego stanowiska publicznego ani sprawować innych funkcji, które mogłyby niekorzystnie wpływać na wykonywanie obowiązków ministra lub podważać zaufanie do jego działalności, jako członka Rady Państwa.
Każdy minister, po mianowaniu na stanowisko, powinien niezwłocznie złożyć przeznaczone dla parlamentu oświadczenie o swojej działalności gospodarczej, udziałach i innych aktywach mających znaczącą wartość, a także o obowiązkach nie należących do obowiązków służbowych ministra i innych zobowiązaniach, które mogą mieć znaczenie dla oceny jego działalności, jako członka Rady Państwa.

§ 64
Dymisja Rady Państwa lub ministra

Prezydent Republiki dymisjonuje Radę Państwa lub danego ministra na ich prośbę. Prezydent może również zdymisjonować ministra na wniosek premiera.
Prezydent w każdym razie dymisjonuje Radę Państwa lub ministra nawet bez ich uprzedniej prośby, jeżeli Rada Państwa lub minister przestali cieszyć się zaufaniem parlamentu.
Jeżeli minister zostanie wybrany na Prezydenta Republiki lub na przewodniczącego parlamentu uznaje się, że rezygnuje ze stanowiska ministra z dniem wyboru.

§ 65
Obowiązki Rady Państwa

Rada Państwa wykonuje obowiązki przewidziane szczegółowo w niniejszej Konstytucji oraz inne obowiązki w zakresie rządzenia i administrowania, które zgodnie z ustawą lub innymi przepisami zostały nałożone na Radę Państwa lub ministra bądź nie zostały przypisane do kompetencji Prezydenta Republiki lub innego organu władzy.
Rada Państwa wciela w życie decyzje prezydenta.

§ 66
Obowiązki premiera

Premier kieruje działalnością Rady Państwa oraz nadzoruje przygotowanie i rozpatrywanie spraw należących do kompetencji Rady Państwa. Premier przewodniczy posiedzeniom plenarnym Rady Państwa.
Jeżeli premier nie może wykonywać swoich obowiązków, jego obowiązki przejmuje minister mianowany wicepremierem lub, jeżeli on również nie może wykonywać obowiązków, minister najstarszy stażem.

§ 67
Podejmowanie decyzji w Radzie Państwa

W sprawach należących do kompetencji Rady Państwa decyzje podejmowane są na posiedzeniach plenarnych Rady Państwa lub w ministerstwie, w którego gestii pozostaje sprawa. Na posiedzeniach plenarnych podejmowane są decyzje w sprawach perspektywicznych i zasadniczej wagi oraz w innych sprawach, których znaczenie tego wymaga. Szczegółowe przepisy dotyczące trybu podejmowania decyzji w Radzie Państwa określone są w ustawie.
Sprawy rozpatrywane w Radzie Państwa przygotowywane są we właściwym ministerstwie. W Radzie Państwa mogą być tworzone komisje ministrów dla przygotowania spraw.
Posiedzenia plenarne Rady Państwa są ważne przy obecności pięciu członków.

§ 68
Ministerstwa

Radzie Państwa podlega odpowiednia liczba ministerstw. Każde ministerstwo we właściwym dla niego zakresie odpowiada za przygotowanie spraw do rozpatrzenia przez Radę Państwa i za właściwe funkcjonowanie administracji.
Na czele ministerstwa stoi minister.
Maksymalną liczbę ministerstw i ogólne podstawy ich tworzenia określa ustawa. Przepisy dotyczące zakresu działania ministerstw i podział kompetencji między nimi, jak również inne formy organizacji Rady Państwa określone są przez ustawy lub zarządzenia Rady Państwa.

§ 69
Kanclerz Sprawiedliwości w Radzie Państwa

Przy Radzie Państwa działa Kanclerz Sprawiedliwości oraz Wicekanclerz Sprawiedliwości, którzy są powoływani przez Prezydenta Republiki i wyróżniają się szeroką wiedzą prawniczą. Prezydent Republiki powołuje ponadto na okres nie przekraczający pięciu lat zastępcę Wicekanclerza Sprawiedliwości, który przejmuje obowiązki Wicekanclerza, jeżeli ten nie może ich wykonywać.
Przepisy dotyczące Kanclerza Sprawiedliwości stosuje się w odpowiednim zakresie do Wicekanclerza i jego zastępcy.