Dział E
O WŁADZY SĄDOWNICZEJ
Rozdział pierwszy
FUNKCJONARIUSZE I PRACOWNICY SĄDOWNICTWA
Artykuł 87
1. Sprawiedliwość wymierzana jest przez
sądy28) składające się z sędziów
zwyczajnych29) , którzy cieszą się niezależnością
osobistą i zawodową.
2. W wypełnianiu swych funkcji sędziowie
podlegają wyłącznie Konstytucji i ustawom; w żadnym przypadku nie są zobowiązani
stosować się do postanowień prowadzących do naruszenia Konstytucji.
3. Sędziowie zwyczajni znajdują się
pod nadzorem sędziów wyższego szczebla, jak również Prokuratora Generalnego30)
i prokuratorów31) Sądu Kasacyjnego.
Nadzór nad prokuraturami sprawują radcy32)
Sądu Kasacyjnego i prokuratorzy wyższego szczebla. Zasady stosowania
powyższych przepisów reguluje ustawa.
Artykuł 88
1. Funkcjonariusze sądownictwa33)
są mianowani dożywotnio na mocy dekretu prezydenckiego, zgodnie z ustawą
określającą ich kwalifikacje oraz procedury ich wyboru.
2. Wynagrodzenie funkcjonariuszy sądownictwa
zależy od ich stanowiska. Zasady dotyczące ich wynagradzania, przyznawania
im odpowiedniego stopnia oraz ich ogólnego statusu regulują odrębne ustawy.
3. Ustawa może przewidywać dla funkcjonariuszy
sądownictwa, przed powołaniem ich na stanowisko sędziego zwyczajnego, okres
próbny nie przekraczający 3 lat,. W tym okresie mogą oni sprawować funkcje
sędziego zwyczajnego, zgodnie z postanowieniami ustawy.
4. Funkcjonariusze sądownictwa mogą
być odwoływani jedynie na mocy decyzji sądowej, która poprzedziła przestępstwo
karne lub ciężkie przewinienie dyscyplinarne, choroba, inwalidztwo lub
brak przygotowania zawodowego, stwierdzonymi zgodnie z przepisami ustawy
oraz art. 93 ust. 2 i 3.
5. Funkcjonariusze sądownictwa aż do
stanowiska sędziego Sądu Apelacyjnego lub prokuratora tegoż Sądu,
jak również wszystkie osoby zajmujące równorzędne stanowiska, muszą obowiązkowo
zrezygnować ze służby po ukończeniu 65 lat; wszyscy sędziowie zajmujący
stanowiska wyższe od wymienionych, jak również sędziowie zajmujący stanowiska
równorzędne z wymienionymi, muszą obowiązkowo zrezygnować ze służby po
ukończeniu 67 lat. Stosując w praktyce to postanowienie przyjmuje się,
że 30 czerwca roku, w którym należy przejść na emeryturę, jest w każdym
przypadku uznawany za datę osiągnięcia ustalonej granicy wieku.
6. Przeniesienie służbowe funkcjonariusz
sądownictwa jest zabronione; wyjątkowo przeniesienie jest dopuszczalne
przy obsadzaniu stanowisk prokuratorów Sądu Kasacyjnego, do połowy ogólnej
liczby tych stanowisk, a także stanowisk asesorów pierwszej instancji oraz
prokuratorów sądów pierwszej instancji. Przeniesienie jest dozwolone na
wniosek zainteresowanego, zgodnie z postanowieniami ustawy.
7. Przewodniczenie sądom i radom, przewidzianym
Konstytucją, w skład których wchodzą członkowie Rady Stanu i Sądu Kasacyjnego,
przysługuje temu spośród nich, który najdłużej piastuje swą godność.
Deklaracja wyjaśniająca
Precyzyjne rozumienie art. 88 zakłada, że bezpośrednie powołania na stanowiska radcy i rewidenta Izby Obrachunkowej jest dozwolone zgodnie z postanowieniami ustawy.
Artykuł 89
1. Zabrania się funkcjonariuszom sądownictwa
świadczenia jakiejkolwiek innej płatnej działalności, jak również wykonywania
jakiegokolwiek innego zawodu.
2. Wyjątkowo dopuszcza się wybór funkcjonariuszy
sądownictwa na członków Akademii. profesorów lub docentów szkoły wyższej,
jak również dopuszcza się ich udział w szczególnych sądach administracyjnych
oraz radach lub komisjach, wyłączając z tego rady administracyjne przedsiębiorstw
publicznych i spółek handlowych.
3. Jednocześnie zezwala się na powierzenie
funkcjonariuszom sądownictwa funkcji administracyjnych, sprawowanych bądź
równocześnie z ich funkcją podstawową, bądź wyłącznie na czas określony,
z godnie z postanowieniami ustawy.
4. Zabrania się sędziom sprawowania
funkcji członka Rządu.
5. Utworzenie związku sędziów jest
dozwolone, zgodnie z postanowieniami ustawy.
Artykuł 90
1. Awansowanie, powoływanie, przenoszenie,
delegowanie i zmiana stanowiska funkcjonariuszy sądownictwa odbywa się
na mocy dekretu prezydenckiego, wydanego po uprzedniej decyzji Wyższej
Rady Sądownictwa. W skład Rady wchodzi przewodniczący właściwego sądu najwyższego
oraz członkowie tego sądu, wybrani drogą losowania spośród osób sprawujących
swe funkcje co najmniej dwa lata, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie.
W skład Wyższej Rady Sądownictwa Izby Cywilnej i Karnej wchodzi także prokurator
generalny Sądu Kasacyjnego, prokurator generalny Izby Obrachunkowej, komisarz
generalny Rządu przy tej Izbie.
2. W celu rozpatrzenia sprawy awansowania
na stanowiska radcy, radcy Sądu Kasacyjnego, zastępcy prokuratora generalnego
przy Sądzie Kasacyjnym, przewodniczącego Sądu Apelacyjnego, prokuratora
generalnego Sądu Apelacyjnego, starszego radcy Izby Obrachunkowej, skład
Rady przewidzianej w ust. 1 zostaje rozszerzony zgodnie z postanowieniami
ustawy. Postanowienie ostatniego zdania ust. 1 stosowane jest analogicznie.
3. Jeżeli minister sprawiedliwości
nie akceptuje decyzji Wyższej Rady Sądownictwa, może on przekazać kwestię
będącą przedmiotem oceny na plenarne posiedzenie właściwego sądu najwyższego,
zgodnie z postanowieniami ustawy. Prawo odwołania się do zgromadzenia plenarnego
ma także zainteresowany sędzia na warunkach określonych ustawą.
4. Decyzje zgromadzenia plenarnego
odnośnie przekazanych spraw, jak i decyzje Wyższej Rady Sądownictwa nie
przekazane zgromadzeniu plenarnemu są dla ministra obowiązujące.
5. Awansowanie na stanowisko przewodniczącego
i wiceprzewodniczącego Rady Stanu, Sądu Kasacyjnego i Izby Obrachunkowej
odbywa się na mocy dekretu prezydenckiego na wniosek Rady Ministrów i po
dokonaniu wyboru spośród członków odpowiedniego sądu najwyższego na zasadach
określonych w ustawie.
Awansowanie na stanowisko prokuratora
generalnego Sądu Kasacyjnego odbywa się także na mocy dekretu prezydenckiego
po dokonaniu wyboru spośród członków Sądu Kasacyjnego oraz zastępców prokuratora
generalnego tego Sądu.
6. Decyzje lub akty przyjęte zgodnie
z postanowieniami niniejszego artykułu nie mogą być przedmiotem odwołania
do Rady Stanu.
Artykuł 91
1. Władzę dyscyplinarną w odniesieniu
do funkcjonariuszy sądownictwa od stanowiska radcy stanu Sądu Kasacyjnego
bądź zastępcy prokuratora generalnego tegoż Sądu oraz w odniesieniu do
funkcjonariuszy zajmujących stanowiska równorzędne lub wyższe od wymienionych,
sprawuje Wyższa Rada Dyscyplinarna34) ,
zgodnie z postanowieniami ustawy.
Postępowanie dyscyplinarne jest wszczynane
przez ministra sprawiedliwości.
2. W skład Wyższej Rady Dyscyplinarnej
wchodzą: przewodniczący Rady Stanu jako przewodniczący, dwaj wiceprzewodniczący
lub dwaj radcy stanu, dwaj przewodniczący lub dwaj starsi radcy Sądu Kasacyjnego,
dwaj wiceprzewodniczący lub dwaj starsi radcy Izby Obrachunkowej oraz dwaj
profesorowie zwyczajni prawa, będący pracownikami wydziału prawa. Członkowie
Rady są wybierani drogą losowania spośród kandydatów, którzy co najmniej
3 lata sprawują swe funkcje w wymienionych sądach bądź na wydziale prawa;
członkowie reprezentujący sąd, którego członek, zastępca lub komisarz został
wezwany przed Radę i poddany postępowaniu dyscyplinarnemu są wyłączeni
z udziału w tym postępowaniu. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne prowadzone
jest przeciwko członkowi Rady Stanu, przewodnictwo Wyższej Rady Dyscyplinarnej
sprawuje przewodniczący Sądu Kasacyjnego.
3. Władza dyscyplinarna w odniesieniu
do innych funkcjonariuszy sądownictwa sprawowana jest w pierwszej i drugiej
instancji przez rady, składające się z sędziów zwyczajnych, wybranych drogą
losowania zgodnie z postanowieniami ustawy. Postępowanie dyscyplinarne
może być także wszczynane przez Ministra Sprawiedliwości.
4. Decyzje dyscyplinarne przyjęte zgodnie
z postanowieniami niniejszego artykułu nie mogą być przedmiotem odwołania
się do Rady Stanu.
Artykuł 92
1. Pracownicy kancelarii sądowych wszystkich
typów sądów i prokuratur są urzędnikami nieusuwalnymi. Mogą oni być odwołani
jedynie na mocy orzeczenia sądowego, będącego skutkiem skazania w procesie
karnym lub decyzji rady sądowej35) , podjętej
w związku z poważnymi wykroczeniami dyscyplinarnymi lub w związku z chorobą,
inwalidztwem bądź brakiem kwalifikacji zawodowych, stwierdzonymi w sposób
przewidziany postanowieniami ustawy.
2. Kwalifikacje, które muszą posiadać
pracownicy kancelarii wszystkich typów sądów i prokuratur, jak również
ich ogólny status określa ustawa.
3. Awansowanie, powoływanie, przenoszenie.
delegowanie i zmiana stanowiska pracowników sądów może mieć miejsce po
podjęciu odpowiedniej decyzji przez radę sądową; władza dyscyplinarna w
odniesieniu do nich jest sprawowana przez sędziów, prokuratorów lub komisarzy
będących ich zwierzchnikami w hierarchii służbowej, jak również przez rady
sądowe, zgodnie z postanowieniami ustawy.
Odwołania od decyzji dotyczących awansowania
oraz od decyzji dyscyplinarnych jest dopuszczalne w terminie określonym
przepisami ustawy.
4. Notariusze, urzędnicy hipoteczni
i prowadzący rejestry oraz dyrektorzy biur katastralnych są nieodwoływalni,
dopóki istnieją te służby i stanowiska. Postanowienia poprzedniego ustępu
stosuje się do nich analogicznie.
5. Notariusze, urzędnicy hipoteczni
i prowadzący rejestry nie będący pracownikami najemnymi, obowiązkowo powinni
zakończyć swą służbę po ukończeniu 75 lat, wszyscy pozostali odchodzą ze
służby po osiągnięciu granicy wieku określonego ustawą.