Część trzecia
ORGANIZACJA I FUNKCJE PAŃSTWA

Dział E
O WŁADZY SĄDOWNICZEJ


Rozdział pierwszy
FUNKCJONARIUSZE I PRACOWNICY SĄDOWNICTWA

Artykuł 87

1. Sprawiedliwość wymierzana jest przez sądy28)  składające się z sędziów zwyczajnych29) , którzy cieszą się niezależnością osobistą i zawodową.
2. W wypełnianiu swych funkcji sędziowie podlegają wyłącznie Konstytucji i ustawom; w żadnym przypadku nie są zobowiązani stosować się do postanowień prowadzących do naruszenia Konstytucji.
3. Sędziowie zwyczajni znajdują się pod nadzorem sędziów wyższego szczebla, jak również Prokuratora Generalnego30)  i prokuratorów31)  Sądu Kasacyjnego. Nadzór nad prokuraturami sprawują radcy32)  Sądu Kasacyjnego i prokuratorzy  wyższego szczebla. Zasady stosowania powyższych przepisów reguluje ustawa.

Artykuł 88

1. Funkcjonariusze sądownictwa33)  są mianowani dożywotnio na mocy dekretu prezydenckiego, zgodnie z ustawą określającą ich kwalifikacje oraz procedury ich wyboru.
2. Wynagrodzenie funkcjonariuszy sądownictwa zależy od ich stanowiska. Zasady dotyczące ich wynagradzania, przyznawania im odpowiedniego stopnia oraz ich ogólnego statusu regulują odrębne ustawy.
3. Ustawa może przewidywać dla funkcjonariuszy sądownictwa, przed powołaniem ich na stanowisko sędziego zwyczajnego, okres próbny nie przekraczający 3 lat,. W tym okresie mogą oni sprawować funkcje sędziego zwyczajnego, zgodnie z postanowieniami ustawy.
4. Funkcjonariusze sądownictwa mogą być odwoływani jedynie na mocy decyzji sądowej, która poprzedziła przestępstwo karne lub ciężkie przewinienie dyscyplinarne, choroba, inwalidztwo lub brak przygotowania zawodowego, stwierdzonymi zgodnie z przepisami ustawy oraz art. 93 ust. 2 i 3.
5. Funkcjonariusze sądownictwa aż do stanowiska  sędziego Sądu Apelacyjnego lub prokuratora tegoż Sądu, jak również wszystkie osoby zajmujące równorzędne stanowiska, muszą obowiązkowo zrezygnować ze służby po ukończeniu 65 lat; wszyscy sędziowie zajmujący stanowiska wyższe od wymienionych, jak również sędziowie zajmujący stanowiska równorzędne z wymienionymi, muszą obowiązkowo zrezygnować ze służby po ukończeniu 67 lat. Stosując w praktyce to postanowienie przyjmuje się, że 30 czerwca roku, w którym należy przejść na emeryturę, jest w każdym przypadku uznawany za datę osiągnięcia ustalonej granicy wieku.
6. Przeniesienie służbowe funkcjonariusz sądownictwa jest zabronione; wyjątkowo przeniesienie jest dopuszczalne przy obsadzaniu stanowisk prokuratorów Sądu Kasacyjnego, do połowy ogólnej liczby tych stanowisk, a także stanowisk asesorów pierwszej instancji oraz prokuratorów sądów pierwszej instancji. Przeniesienie jest dozwolone na wniosek zainteresowanego, zgodnie z postanowieniami ustawy.
7. Przewodniczenie sądom i radom, przewidzianym Konstytucją, w skład których wchodzą członkowie Rady Stanu i Sądu Kasacyjnego, przysługuje temu spośród nich, który najdłużej piastuje swą godność.

Deklaracja wyjaśniająca

Precyzyjne rozumienie art. 88 zakłada, że bezpośrednie powołania na stanowiska radcy i rewidenta Izby Obrachunkowej jest dozwolone zgodnie z postanowieniami ustawy.

Artykuł 89

1. Zabrania się funkcjonariuszom sądownictwa świadczenia jakiejkolwiek innej płatnej działalności, jak również wykonywania jakiegokolwiek innego zawodu.
2. Wyjątkowo dopuszcza się wybór funkcjonariuszy sądownictwa na członków Akademii. profesorów lub docentów szkoły wyższej, jak również dopuszcza się ich udział w szczególnych sądach administracyjnych oraz radach lub komisjach, wyłączając z tego rady administracyjne przedsiębiorstw publicznych i spółek handlowych.
3. Jednocześnie zezwala się na powierzenie funkcjonariuszom sądownictwa funkcji administracyjnych, sprawowanych bądź równocześnie z ich funkcją podstawową, bądź wyłącznie na czas określony, z godnie z postanowieniami ustawy.
4. Zabrania się sędziom sprawowania funkcji członka Rządu.
5. Utworzenie związku sędziów jest dozwolone, zgodnie z postanowieniami ustawy.
 
 

Artykuł 90

1. Awansowanie, powoływanie, przenoszenie, delegowanie i zmiana stanowiska funkcjonariuszy sądownictwa odbywa się na mocy dekretu prezydenckiego, wydanego po uprzedniej decyzji Wyższej Rady Sądownictwa. W skład Rady wchodzi przewodniczący właściwego sądu najwyższego oraz członkowie tego sądu, wybrani drogą losowania spośród osób sprawujących swe funkcje co najmniej dwa lata, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie. W skład Wyższej Rady Sądownictwa Izby Cywilnej i Karnej wchodzi także prokurator generalny Sądu Kasacyjnego, prokurator generalny Izby Obrachunkowej, komisarz generalny Rządu przy tej Izbie.
2. W celu rozpatrzenia sprawy awansowania na stanowiska radcy, radcy Sądu Kasacyjnego, zastępcy prokuratora generalnego przy Sądzie Kasacyjnym, przewodniczącego Sądu Apelacyjnego, prokuratora generalnego Sądu Apelacyjnego, starszego radcy Izby Obrachunkowej, skład Rady przewidzianej w ust. 1 zostaje rozszerzony zgodnie z postanowieniami ustawy. Postanowienie ostatniego zdania ust. 1 stosowane jest analogicznie.
3. Jeżeli minister sprawiedliwości nie akceptuje decyzji Wyższej Rady Sądownictwa, może on przekazać kwestię będącą przedmiotem oceny na plenarne posiedzenie właściwego sądu najwyższego, zgodnie z postanowieniami ustawy. Prawo odwołania się do zgromadzenia plenarnego ma także zainteresowany sędzia na warunkach określonych ustawą.
4. Decyzje zgromadzenia plenarnego odnośnie przekazanych spraw, jak i decyzje Wyższej Rady Sądownictwa nie przekazane zgromadzeniu plenarnemu są dla ministra obowiązujące.
5. Awansowanie na stanowisko przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady Stanu, Sądu Kasacyjnego i Izby Obrachunkowej odbywa się na mocy dekretu prezydenckiego na wniosek Rady Ministrów i po dokonaniu wyboru spośród członków odpowiedniego sądu najwyższego na zasadach określonych w ustawie.
 Awansowanie na stanowisko prokuratora generalnego Sądu Kasacyjnego odbywa się także na mocy dekretu prezydenckiego po dokonaniu wyboru spośród członków Sądu Kasacyjnego oraz zastępców prokuratora generalnego tego Sądu.
6. Decyzje lub akty przyjęte zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu nie mogą być przedmiotem odwołania do Rady Stanu.

Artykuł 91

1. Władzę dyscyplinarną w odniesieniu do funkcjonariuszy sądownictwa od stanowiska radcy stanu Sądu Kasacyjnego bądź zastępcy prokuratora generalnego tegoż Sądu oraz w odniesieniu do funkcjonariuszy zajmujących stanowiska równorzędne lub wyższe od wymienionych, sprawuje Wyższa Rada Dyscyplinarna34) , zgodnie z postanowieniami ustawy.
Postępowanie dyscyplinarne jest wszczynane przez ministra sprawiedliwości.
2. W skład Wyższej Rady Dyscyplinarnej wchodzą: przewodniczący Rady Stanu jako przewodniczący, dwaj wiceprzewodniczący lub dwaj radcy stanu, dwaj przewodniczący lub dwaj starsi radcy Sądu Kasacyjnego, dwaj wiceprzewodniczący lub dwaj starsi radcy Izby Obrachunkowej oraz dwaj profesorowie zwyczajni prawa, będący pracownikami wydziału prawa. Członkowie Rady są wybierani drogą losowania spośród kandydatów, którzy co najmniej 3 lata sprawują swe funkcje w wymienionych sądach bądź na wydziale prawa; członkowie reprezentujący sąd, którego członek, zastępca lub komisarz został wezwany przed Radę i poddany postępowaniu dyscyplinarnemu są wyłączeni z udziału w tym postępowaniu. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne prowadzone jest przeciwko członkowi Rady Stanu, przewodnictwo Wyższej Rady Dyscyplinarnej sprawuje przewodniczący Sądu Kasacyjnego.
3. Władza dyscyplinarna w odniesieniu do innych funkcjonariuszy sądownictwa sprawowana jest w pierwszej i drugiej instancji przez rady, składające się z sędziów zwyczajnych, wybranych drogą losowania zgodnie z postanowieniami ustawy. Postępowanie dyscyplinarne może być także wszczynane przez Ministra Sprawiedliwości.
4. Decyzje dyscyplinarne przyjęte zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu nie mogą być przedmiotem odwołania się do Rady Stanu.

Artykuł 92

1. Pracownicy kancelarii sądowych wszystkich typów sądów i prokuratur są urzędnikami nieusuwalnymi. Mogą oni być odwołani jedynie na mocy orzeczenia sądowego, będącego skutkiem skazania w procesie karnym lub decyzji rady sądowej35) , podjętej w związku z poważnymi wykroczeniami dyscyplinarnymi lub w związku z chorobą, inwalidztwem bądź brakiem kwalifikacji zawodowych, stwierdzonymi w sposób przewidziany postanowieniami ustawy.
2. Kwalifikacje, które muszą posiadać pracownicy kancelarii wszystkich typów sądów i prokuratur, jak również ich ogólny status określa ustawa.
3. Awansowanie, powoływanie, przenoszenie. delegowanie i zmiana stanowiska pracowników sądów może mieć miejsce po podjęciu odpowiedniej decyzji przez radę sądową; władza dyscyplinarna w odniesieniu do nich jest sprawowana przez sędziów, prokuratorów lub komisarzy będących ich zwierzchnikami w hierarchii służbowej, jak również przez rady sądowe, zgodnie z postanowieniami ustawy.
Odwołania od decyzji dotyczących awansowania oraz od decyzji dyscyplinarnych jest dopuszczalne w terminie określonym przepisami ustawy.
4. Notariusze, urzędnicy hipoteczni i prowadzący rejestry oraz dyrektorzy biur katastralnych są nieodwoływalni, dopóki istnieją te służby i stanowiska. Postanowienia poprzedniego ustępu stosuje się do nich analogicznie.
5. Notariusze, urzędnicy hipoteczni i prowadzący rejestry nie będący pracownikami najemnymi, obowiązkowo powinni zakończyć swą służbę po ukończeniu 75 lat, wszyscy pozostali odchodzą ze służby po osiągnięciu granicy wieku określonego ustawą.


28)W jęz. franc. termin „tribunal” oznacza zarówno sąd, jak i trubunał.
29)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „de juges ordinaires”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „rgular juges”, w tekście niem.: „ordentlichen Richtern”.
30)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „Procureur  général”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „the Public Prosecutor”, w tekście niem.: „Staatsanwalt”.
31)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „Avocats généraux”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „Deputy Prosecutor”, w tekście niem.: „stellvertretenden  Staatsanwälten”.
32)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „conseillels á la Court de cassation”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „Supreme Court judges”, w tekście niem.: „Richtern am Aeropag”.
33)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „les Magistrats”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „judicial functionaries ”, w tekście niem.: „die richterlichen Amtsträger”.
34)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „Coseil Disciplinaire Supérieur”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „Supreme Disciplinary Council”, w tekście niem.: „obersten Disziplinarrat”.
35)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „Conseil judiciaire”.