Dział E
O WŁADZY SĄDOWNICZEJ
Rozdział drugi
ORGANIZACJA I KOMPETENCJE SĄDÓW
Artykuł 93
1. Sądy dzielą się na sądy administracyjne,
cywilne i karne; ich organizację określają odrębne ustawy.
2. Posiedzenia wszystkich sądów są
jawne, o ile sąd nie podejmie decyzji, że jawność rozprawy może przynieść
ujmę dobrym obyczajom, lub jeżeli w danym przypadku istnieją szczególne
powody, aby chronić życie prywatne lub rodzinne stron.
3. Każda decyzja sądowa musi być odrębnie
i w sposób udokumentowany uzasadniona; jest ona ogłaszana na posiedzeniu
jawnym. Ustawa określa zasady zamieszczania w protokóle opinii odmiennej,
jak również warunki i termin jej podania do wiadomości.
4. Sądy są zobowiązane do niestosowania
ustaw sprzecznych z Konstytucją.
Artykuł 95
1. Rozstrzyganie sporów administracyjnych
należy do właściwości istniejących powszechnych sądów administracyjnych.
Spory, które nie zostały jeszcze przekazane tym sądom, powinny zostać obowiązkowo
przekazane do ich właściwości w ciągu 5 lat, licząc od dnia wejścia w życie
niniejszej Konstytucji. Okres ten może zostać prolongowany ustawowo.
2. Do momentu przekazania powszechnym
sądom administracyjnym wszystkich pozostałych sporów administracyjnych
bądź w całości, bądź poszczególnymi kategoriami, w dalszym ciągu podlegają
one właściwości sądów cywilnych, z wyjątkiem tych, dla których rozstrzygania,
na mocy odrębnych ustaw, powołano sądy administracyjne szczególne, i w
odniesieniu do których mają zastosowanie postanowienia art. 93 ustępy od
2 do 4.
3. Wszelkie sprawy prywatne, podobnie
jak i sprawy z zakresu sądownictwa niespornego określone ustawą, podlegają
właściwości sądów cywilnych.
4. Wszelkie inne kompetencje o charakterze
administracyjnym, przewidziane ustawą, mogą zostać powierzone sądom cywilnym
lub administracyjnym.
Deklaracja wyjaśniająca
Za powszechne sądy administracyjne uznawane są wyłącznie powszechne sądy skarbowe, które zostały powołane do życia dekretem - ustawą nr 3845/1958.
Artykuł 95
1. Do właściwości Rady Stanu generalnie
należy:
a) anulowanie tytułów egzekucyjnych
władz administracyjnych w związku ze skargami o przekroczenie uprawnień
lub o naruszenie prawa,
b) uchylanie decyzji sądów administracyjnych
ostatniej instancji z powodu przekroczenia uprawnień lub naruszenia prawa,
c) rozstrzyganie sporów administracyjnych,
podlegających jej kompetencji, zgodnie z postanowieniami Konstytucji i
ustaw,
d) opracowywanie wszystkich dekretów
o charakterze reglamentacyjnym.
2. W przypadku wypełniania kompetencji
określonych w pkt d) poprzedniego ustępu nie stosuje się postanowień art.
93 ust. 2 i 3.
3. Rozstrzyganie określonych kategorii
spraw dotyczących postępowania o unieważnienie aktu administracyjnego,
będących w kompetencji Rady Stanu, może zostać przekazane drogą ustawową
powszechnym sądom administracyjnym innej instancji, pod warunkiem jednak
pozostawienia Radzie Stanu uprawnienia do rozstrzygania ich w ostatniej
instancji.
4. Kompetencje Rady Stanu są określone
i wypełniane na podstawie przepisów odrębnej ustawy.
5. Administracja jest zobowiązana wypełniać
postanowienia o anulowaniu przyjęte przez Radę Stanu. Naruszenie tego obowiązku
jest równoznaczne z pociągnięciem do odpowiedzialności organu, który dopuścił
się takiego naruszenia, zgodnie z postanowieniami ustawy.
Artykuł 96
1. Do kompetencji powszechnych sądów
karnych należy karanie przestępców i podejmowanie wszelkich środków przepisanych
przez ustawy karne.
2. Ustawa może: a) powierzyć organom
spełniającym funkcje policji rozpatrywanie wykroczeń karanych grzywną,
b) powierzyć organom zapewniającym bezpieczeństwo wsi rozstrzyganie wykroczeń
rolnych i sporów prywatnych.
W obu przypadkach przyjęte decyzje
podlegają apelacji do odpowiedniego sądu powszechnego; wniesienie apelacji
zawiesza wykonanie orzeczenia.
3. Odrębne ustawy regulują kwestie
dotyczące sądów dla nieletnich. Dopuszcza się, aby postanowienia art. 93
ust. 2 i art. 97 nie były stosowane do tych sądów. Orzeczenie tych sądów
mogą być wydawane przy drzwiach zamkniętych.
4. Odrębne ustawy określają:
a) kwestie dotyczące sądów wojskowych,
armii lądowej, sądów marynarki wojennej i sądów lotnictwa wojskowego, które
nie są uprawnione do rozpatrywania spraw osób cywilnych,
b) kwestie dotyczące sądów kaperskich.
5. Skład sądów wymienionych w pkt a)
poprzedniego ustępu w większości stanowią członkowie organów sądowych sił
zbrojnych, korzystający z gwarancji niezależności osobistej i zawodowej,
przewidzianych w art. 87 ust. 1 niniejszej Konstytucji. Postanowienia art.
93 ustępy od 2 do 4 stosuje się do posiedzeń i orzeczeń tych sądów. Zasady
stosowania postanowień niniejszego ustępu oraz datę ich wejścia w życie
określa ustawa.
Artykuł 97
1. Zbrodnie i przestępstwa polityczne
są sądzone przez sądy karne mieszane składające się, zgodnie z ustawą,
z sędziów zwyczajnych i sędziów przysięgłych. Orzeczenia tych sądów podlegają
procedurze odwoławczej, określonej przez ustawę.
2. Zbrodnie i przestępstwa polityczne,
które do momentu wejścia w życie niniejszej Konstytucji były, na mocy aktów
konstytucyjnych, rezolucji i odrębnych ustaw, przekazane do kompetencji
Sądu Apelacyjnego, są dalej rozpatrywane przez ten Sąd, o ile ustawa nie
przekaże ich do kompetencji sądów karnych mieszanych.
Ustawa może powierzyć rozpatrywanie
innych przestępstw do kompetencji Sądu Apelacyjnego.
3. Przestępstwa popełnione przez prasę
są rozpatrywane przez powszechne sądy karne, zgodnie z postanowieniami
ustawy.
Artykuł 98
1. Do kompetencji Izby Obrachunkowej
należy:
a) kontrola wydatków państwa oraz wspólnot
lokalnych i innych osób prawnych prawa publicznego, które są poddane tej
kontroli na mocy odrębnych ustaw,
b) przedstawianie Izbie Deputowanych
raportów dotyczących wydatków w danym roku obrachunkowym i bilansu państwa,
c) opiniowanie ustaw o rentach oraz
uznawanie służby jako dającej prawo do renty zgodnie z art. 73 ust. 2,
jak i w każdym innym przypadku przewidzianym ustawą,
d) kontrola rozliczeń sporządzonych
prze urzędników szczebla centralnego i lokalnego oraz osób prawnych prawa
publicznego, wymienionych w pkt a),
e) orzekanie w sporach związanych z
przyznawaniem rent i generalnie kontroli rozliczeń,
f) rozstrzyganie sporów dotyczących
odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych, cywilnych i wojskowych,
jak również urzędników wspólnot lokalnych w związku ze szkodami, które
spowodowali umyślnie lub przez ostrożność na niekorzyść państwa, wspólnot
lokalnych bądź osób prawnych.
2. Kompetencje Izby Obrachunkowej wyżej
wymienione są regulowane i wykonywanie na podstawie odrębnych postanowień
ustawy. Postanowienia art. 93 ust. 2 i 3 nie mają zastosowania w przypadkach
wymienionych w punktach od a) do d) poprzedniego ustępu.
3. Orzeczenia Izby Obrachunkowej w
sprawach określonych w ust. 1 niniejszego artykułu nie podlegają kontroli
Rady Stanu.
Artykuł 99
1. Rozpatrywanie zarzutów36)
przeciwko funkcjonariuszom sądownictwa należy do kompetencji Sądu Specjalnego37),
w skład którego wchodzą: przewodniczący Rady Stanu jako przewodniczący
oraz jako członkowie, wyznaczeni drogą losowania: jeden radca stanu, jeden
sędzia Sądu Kasacyjnego, jeden starszy radca Izby Obrachunkowej, dwaj profesorowie
zwyczajni z wydziału prawa oraz dwaj adwokaci reprezentujący Wyższą Radę
Dyscyplinarną Adwokatury38) .
2. Członek Sądu Specjalnego, reprezentujący
dział sądownictwa, do którego należy funkcjonariusz postawiony przed sądem,
jest wyłączony ze składu orzekającego. Jeżeli rozpatrywana jest sprawa
członka Rady Stanu lub sędziego albo prokuratora powszechnego sądu administracyjnego,
składowi Sądu Specjalnego przewodniczy przewodniczący Sądu Kasacyjnego.
3. Wniesienie oskarżenia nie wymaga
niczyjej zgody.
Artykuł 100
1. Powołuje się Wyższy Sąd Specjalny39)
o następującym zakresie uprawnień:
a) orzekanie w kwestii odwołań przewidzianych
w art. 58,
b) kontrola prawomocności wyników referendum
przeprowadzonego na podstawie art. 44 ust. 2,
c) rozpatrywanie spraw dotyczących
niepołączalności stanowisk lub pozbawienia deputowanego mandatu, zgodnie
z art. 55 ust. 2 i art. 57,
d) rozstrzyganie konfliktów między
sądami i władzami administracyjnymi lub między Radą Stanu i powszechnymi
sądami administracyjnymi z jednej strony, sądami cywilnymi i karnymi z
drugiej strony oraz sporów między Izbą Obrachunkową i innymi sądami,
e) rozstrzyganie sporów w zakresie
niezgodności ustaw z Konstytucją co do ich istoty, jak i interpretacji
zawartych w nich postanowień, w przypadku sprzecznych stanowisk Rady Stanu,
Sądu Kasacyjnego lub Izby Obrachunkowej,
f) rozstrzyganie sporów dotyczących
określenia normy prawa międzynarodowego jako powszechniej uznawanej, zgodnie
z art. 28 ust. 1.
2. Sąd, o którym mowa w poprzednim
ustępie składa się z przewodniczących Rady Stanu, Sądu Kasacyjnego i Izby
Obrachunkowej oraz 4 radców stanu i 4 sędziów Sądu Kasacyjnego, wyznaczonych
na członków drogą losowania na 2 lata. Przewodniczącym tego Sądu jest przewodniczący
Rady Stanu lub przewodniczący Sądu Kasacyjnego, w zależności od starszeństwa
w pełnieniu funkcji.
W przypadkach , o których mowa w pkt
d) i pkt f) poprzedniego ustępu, w skład Sądu wchodzą także 2 profesorowie
zwyczajni wydziału prawa, wyznaczeni drogą losowania.
3. Organizacja i funkcjonowanie Sądu,
zasady powoływania, zastępstwa i uczestnictwa jego członków, jak również
zasady przyjętej w nim procedury są określone odrębną ustawą.
4. Orzeczenia Sądu są ostateczne.
Postanowienia ustawy uznane za niezgodne
z Konstytucja przestaje obowiązywać w momencie ogłoszenia orzeczenia Sądu
lub od dnia w nim orzeczonego.