Część trzecia
ORGANIZACJA I FUNKCJE PAŃSTWA

Dział E
O WŁADZY SĄDOWNICZEJ


Rozdział drugi
ORGANIZACJA I KOMPETENCJE SĄDÓW

Artykuł 93

1. Sądy dzielą się na sądy administracyjne, cywilne i karne; ich organizację określają odrębne ustawy.
2. Posiedzenia wszystkich sądów są jawne, o ile sąd nie podejmie decyzji, że jawność rozprawy może przynieść ujmę dobrym obyczajom, lub jeżeli w danym przypadku istnieją szczególne powody, aby chronić życie prywatne lub rodzinne stron.
3. Każda decyzja sądowa musi być odrębnie i w sposób udokumentowany uzasadniona; jest ona ogłaszana na posiedzeniu jawnym. Ustawa określa zasady zamieszczania w protokóle opinii odmiennej, jak również warunki i termin jej podania do wiadomości.
4. Sądy są zobowiązane do niestosowania ustaw sprzecznych z Konstytucją.

Artykuł 95

1. Rozstrzyganie sporów administracyjnych należy do właściwości istniejących powszechnych sądów administracyjnych. Spory, które nie zostały jeszcze przekazane tym sądom, powinny zostać obowiązkowo przekazane do ich właściwości w ciągu 5 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej Konstytucji. Okres ten może zostać prolongowany ustawowo.
2. Do momentu przekazania powszechnym sądom administracyjnym wszystkich pozostałych sporów administracyjnych bądź w całości, bądź poszczególnymi kategoriami, w dalszym ciągu podlegają one właściwości sądów cywilnych, z wyjątkiem tych, dla których rozstrzygania, na mocy odrębnych ustaw, powołano sądy administracyjne szczególne, i w odniesieniu do których mają zastosowanie postanowienia art. 93 ustępy od 2 do 4.
3. Wszelkie sprawy prywatne, podobnie jak i sprawy z zakresu sądownictwa niespornego określone ustawą, podlegają właściwości sądów cywilnych.
4. Wszelkie inne kompetencje o charakterze administracyjnym, przewidziane ustawą, mogą zostać powierzone sądom cywilnym lub administracyjnym.

Deklaracja wyjaśniająca

Za powszechne sądy administracyjne uznawane są wyłącznie powszechne sądy skarbowe, które zostały powołane do życia dekretem - ustawą nr 3845/1958.

Artykuł 95

1. Do właściwości Rady Stanu generalnie należy:
a) anulowanie tytułów egzekucyjnych władz administracyjnych w związku ze skargami o przekroczenie uprawnień lub o naruszenie prawa,
b) uchylanie decyzji sądów administracyjnych ostatniej instancji z powodu przekroczenia uprawnień lub naruszenia prawa,
c) rozstrzyganie sporów administracyjnych, podlegających jej kompetencji, zgodnie z postanowieniami Konstytucji i ustaw,
d) opracowywanie wszystkich dekretów o charakterze reglamentacyjnym.
2. W przypadku wypełniania kompetencji określonych w pkt d) poprzedniego ustępu nie stosuje się postanowień art. 93 ust. 2 i 3.
3. Rozstrzyganie określonych kategorii spraw dotyczących postępowania o unieważnienie aktu administracyjnego, będących w kompetencji Rady Stanu, może zostać przekazane drogą ustawową powszechnym sądom administracyjnym innej instancji, pod warunkiem jednak pozostawienia Radzie Stanu uprawnienia do rozstrzygania ich w ostatniej instancji.
4. Kompetencje Rady Stanu są określone i wypełniane na podstawie przepisów odrębnej ustawy.
5. Administracja jest zobowiązana wypełniać postanowienia o anulowaniu przyjęte przez Radę Stanu. Naruszenie tego obowiązku jest równoznaczne z pociągnięciem do odpowiedzialności organu, który dopuścił się takiego naruszenia, zgodnie z postanowieniami ustawy.

Artykuł 96

1. Do kompetencji powszechnych sądów karnych należy karanie przestępców i podejmowanie wszelkich środków przepisanych przez ustawy karne.
2. Ustawa może: a) powierzyć organom spełniającym funkcje policji rozpatrywanie wykroczeń karanych grzywną, b) powierzyć organom zapewniającym bezpieczeństwo wsi rozstrzyganie wykroczeń rolnych i sporów prywatnych.
W obu przypadkach przyjęte decyzje podlegają apelacji do odpowiedniego sądu powszechnego; wniesienie apelacji zawiesza wykonanie orzeczenia.
3. Odrębne ustawy regulują kwestie dotyczące sądów dla nieletnich. Dopuszcza się, aby postanowienia art. 93 ust. 2 i art. 97 nie były stosowane do tych sądów. Orzeczenie tych sądów mogą być wydawane przy drzwiach zamkniętych.
4. Odrębne ustawy określają:
a) kwestie dotyczące sądów wojskowych, armii lądowej, sądów marynarki wojennej i sądów lotnictwa wojskowego, które nie są uprawnione do rozpatrywania spraw osób cywilnych,
b) kwestie dotyczące sądów kaperskich.
5. Skład sądów wymienionych w pkt a) poprzedniego ustępu w większości stanowią członkowie organów sądowych sił zbrojnych, korzystający z gwarancji niezależności osobistej i zawodowej, przewidzianych w art. 87 ust. 1 niniejszej Konstytucji. Postanowienia art. 93 ustępy od 2 do 4 stosuje się do posiedzeń i orzeczeń tych sądów. Zasady stosowania postanowień niniejszego ustępu oraz datę ich wejścia w życie określa ustawa.

Artykuł 97

1. Zbrodnie i przestępstwa polityczne są sądzone przez sądy karne mieszane składające się, zgodnie z ustawą, z sędziów zwyczajnych i sędziów przysięgłych. Orzeczenia tych sądów podlegają procedurze odwoławczej, określonej przez ustawę.
2. Zbrodnie i przestępstwa polityczne, które do momentu wejścia w życie niniejszej Konstytucji były, na mocy aktów konstytucyjnych, rezolucji i odrębnych ustaw, przekazane do kompetencji Sądu Apelacyjnego, są dalej rozpatrywane przez ten Sąd, o ile ustawa nie przekaże ich do kompetencji sądów karnych mieszanych.
Ustawa może powierzyć rozpatrywanie innych przestępstw do kompetencji Sądu Apelacyjnego.
3. Przestępstwa popełnione przez prasę są rozpatrywane przez powszechne sądy karne, zgodnie z postanowieniami ustawy.

Artykuł 98

1. Do kompetencji Izby Obrachunkowej należy:
a) kontrola wydatków państwa oraz wspólnot lokalnych i innych osób prawnych prawa publicznego, które są poddane tej kontroli na mocy odrębnych ustaw,
b) przedstawianie Izbie Deputowanych raportów dotyczących wydatków w danym roku obrachunkowym i bilansu państwa,
c) opiniowanie ustaw o rentach oraz uznawanie służby jako dającej prawo do renty zgodnie z art. 73 ust. 2, jak i w każdym innym przypadku przewidzianym ustawą,
d) kontrola rozliczeń sporządzonych prze urzędników szczebla centralnego i lokalnego oraz osób prawnych prawa publicznego, wymienionych w pkt a),
e) orzekanie w sporach związanych z przyznawaniem rent i generalnie kontroli rozliczeń,
f) rozstrzyganie sporów dotyczących odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych, cywilnych i wojskowych, jak również urzędników wspólnot lokalnych w związku ze szkodami, które spowodowali umyślnie lub przez ostrożność na niekorzyść państwa, wspólnot lokalnych bądź osób prawnych.
2. Kompetencje Izby Obrachunkowej wyżej wymienione są regulowane i wykonywanie na podstawie odrębnych postanowień ustawy. Postanowienia art. 93 ust. 2 i 3 nie mają zastosowania w przypadkach wymienionych w punktach od a) do d) poprzedniego ustępu.
3. Orzeczenia Izby Obrachunkowej w sprawach określonych w ust. 1 niniejszego artykułu nie podlegają kontroli Rady Stanu.

Artykuł 99

1. Rozpatrywanie zarzutów36)  przeciwko funkcjonariuszom sądownictwa należy do kompetencji Sądu Specjalnego37), w skład którego wchodzą: przewodniczący Rady Stanu jako przewodniczący oraz jako członkowie, wyznaczeni drogą losowania: jeden radca stanu, jeden sędzia Sądu Kasacyjnego, jeden starszy radca Izby Obrachunkowej, dwaj profesorowie zwyczajni z wydziału prawa oraz dwaj adwokaci reprezentujący Wyższą Radę Dyscyplinarną Adwokatury38) .
2. Członek Sądu Specjalnego, reprezentujący dział sądownictwa, do którego należy funkcjonariusz postawiony przed sądem, jest wyłączony ze składu orzekającego. Jeżeli rozpatrywana jest sprawa członka Rady Stanu lub sędziego albo prokuratora powszechnego sądu administracyjnego, składowi Sądu Specjalnego przewodniczy przewodniczący Sądu Kasacyjnego.
3. Wniesienie oskarżenia nie wymaga niczyjej zgody.

Artykuł 100

1. Powołuje się Wyższy Sąd Specjalny39)  o następującym zakresie uprawnień:
a) orzekanie w kwestii odwołań przewidzianych w art. 58,
b) kontrola prawomocności wyników referendum przeprowadzonego na podstawie art. 44 ust. 2,
c) rozpatrywanie spraw dotyczących niepołączalności stanowisk lub pozbawienia deputowanego mandatu, zgodnie z art. 55 ust. 2 i art. 57,
d) rozstrzyganie konfliktów między sądami i władzami administracyjnymi lub między Radą Stanu i powszechnymi sądami administracyjnymi z jednej strony, sądami cywilnymi i karnymi z drugiej strony oraz sporów między Izbą Obrachunkową i innymi sądami,
e) rozstrzyganie sporów w zakresie niezgodności ustaw z Konstytucją co do ich istoty, jak i interpretacji zawartych w nich postanowień, w przypadku sprzecznych stanowisk Rady Stanu, Sądu Kasacyjnego lub Izby Obrachunkowej,
f) rozstrzyganie sporów dotyczących określenia normy prawa międzynarodowego jako powszechniej uznawanej, zgodnie z art. 28 ust. 1.
2. Sąd, o którym mowa w poprzednim ustępie składa się z przewodniczących Rady Stanu, Sądu Kasacyjnego i Izby Obrachunkowej oraz 4 radców stanu i 4 sędziów Sądu Kasacyjnego, wyznaczonych na członków drogą losowania na 2 lata. Przewodniczącym tego Sądu jest przewodniczący Rady Stanu lub przewodniczący Sądu Kasacyjnego, w  zależności od starszeństwa w pełnieniu funkcji.
W przypadkach , o których mowa w pkt d) i pkt f) poprzedniego ustępu, w skład Sądu wchodzą także 2 profesorowie zwyczajni wydziału prawa, wyznaczeni  drogą losowania.
3. Organizacja i funkcjonowanie Sądu, zasady powoływania, zastępstwa i uczestnictwa jego członków, jak również zasady przyjętej w nim procedury są określone odrębną ustawą.
4. Orzeczenia Sądu są ostateczne.
Postanowienia ustawy uznane za niezgodne z Konstytucja przestaje obowiązywać w momencie ogłoszenia orzeczenia Sądu lub od dnia w nim orzeczonego.


36)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „les prises a partie”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „mistral suitsl”.
37)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „un Tribunal spécial”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „a special tribunal”, w tekście niem.: „ein Sondergericht”.
38)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „Coneil Supérieur Disciplinaire des Avocats”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „the Supreme Disciplinary Council for barristers”, w tekście niem.: „der Obersten Disziplinarrat für Rechsanwälte”.
39)W tekście franc. stanowiącym podstawę przekładu: „une Cour Spéciale Supérieure”, w cytowanych tłumaczeniach ang.: „a Special Highest Court”, w tekście niem.: „ein Oberster Sondergerichtshof”.