Władzę sądowniczą powierza się sędziom; jest ona sprawowana przez Federalny Trybunał Konstytucyjny, przez przewidziane w niniejszej Ustawie Zasadniczej sądy federalne oraz przez sądy krajów związkowych.
(1) Federalny Trybunał Konstytucyjny orzeka:
l. o wykładni niniejszej Ustawy Zasadniczej w przypadku sporów o zakres praw i obowiązków najwyższych organów federalnych lub innych podmiotów, które na mocy niniejszej Ustawy Zasadniczej lub regulaminu jednego z najwyższych organów federalnych wyposażone zostały we własne prawa;
2. w przypadku różnicy zdań lub wątpliwości co do formalnej i materialnej zgodności prawa federalnego lub prawa krajów związkowych z niniejszą Ustawą Zasadniczą lub zgodności prawa krajów związkowych z prawem federalnym, na wniosek Rządu Federalnego, rządu kraju związkowego lub jednej trzeciej członków Bundestagu;
2a. w przypadku różnicy zdań, czy ustawa odpowiada przesłankom określonym w art. 72 ust. 2, na wniosek Bundesratu, rządu kraju związkowego lub parlamentu kraju związkowego;
3. w przypadku różnicy zdań co do praw i obowiązków Federacji i krajów związkowych, w szczególności w wykonywaniu prawa federalnego przez kraje i przy sprawowaniu nadzoru przez Federację;
4. w innych sporach o charakterze publicznoprawnym między Federacją a krajami związkowymi, między poszczególnymi krajami związkowymi lub w obrębie jednego kraju związkowego, jeżeli nie jest przewidziana inna droga sądowa;
4a. o skargach konstytucyjnych, które mogą być wniesione przez każdego, kto twierdzi, że doszło do naruszenia przez władze publiczne jednego z jego praw podstawowych lub praw określonych w art. 20 ust. 4, art. 33, 38, 101, 103 i 104;
4b. o skargach konstytucyjnych gmin lub związków gmin z powodu naruszenia przez ustawę prawa do samorządu według art. 28, w przypadku ustaw krajów związkowych, jednak tylko wtedy, gdy skarga nie może być wniesiona do krajowego trybunału konstytucyjnego;
5. w innych przypadkach przewidzianych w niniejszej Ustawie Zasadniczej.
(2) Federalny Trybunał Konstytucyjny orzeka ponadto na wniosek Bundesratu, rządu kraju związkowego lub parlamentu kraju związkowego, czy w przypadku art. 72 ust. 4 nie istnieje już konieczność regulacji na szczeblu federalnym zgodnie z art. 72 ust. 2, lub czy nie można by już było wydać prawa federalnego w przypadkach określonych w art. 125a ust. 2 zdanie 1. Stwierdzenie, że nie istnieje taka konieczność lub że prawo federalne nie mogłoby już być wydane zastępuje ustawę federalną określoną w art. 72 ust. 4 lub w art. 125a ust. 2 zdanie 2. Wniosek określony w zdaniu 1 dopuszczalny jest tylko wtedy, gdy projekt ustawy określony w art. 72 ust. 4 lub w art. 125a ust. 2 zdanie 2 został odrzucony przez Bundestag, lub gdy w ciągu jednego roku nie został on rozpatrzony i uchwalony, lub kiedy odpowiedni projekt ustawy odrzucony został przez Bundesrat.
(3) Federalny Trybunał Konstytucyjny zajmuje się ponadto innymi sprawami przekazanymi mu w drodze ustawy federalnej.
(1) W skład Federalnego Trybunału Konstytucyjnego wchodzą sędziowie federalni i inni członkowie. Członkowie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego wybierani są po połowie przez Bundestag i Bundesrat. Nie mogą oni być członkami Bundestagu, Bundesratu, Rządu Federalnego ani odpowiednich organów kraju związkowego.
(2) Ustawa federalna określa ustrój Federalnego Trybunału Konstytucyjnego i postępowanie przed nim oraz przypadki, w których jego orzeczenia mają moc ustawy. Może także przewidywać dla skargi konstytucyjnej przesłankę uprzedniego wyczerpania drogi prawnej i szczególne postępowanie w sprawie przyjmowania skarg.
(1) W zakresie sądownictwa powszechnego, administracyjnego, finansowego, pracy i spraw socjalnych Federacja tworzy jako trybunały najwyższe: Trybunał Federalny, Federalny Sąd Administracyjny, Federalny Trybunał Obrachunkowy, Federalny Sąd Pracy i Federalny Sąd Socjalny.
(2) O powołaniu sędziów tych trybunałów decyduje właściwy dla danego zakresu spraw minister federalny wraz z komisją do spraw powoływania sędziów, składającą się z właściwych dla danego zakresu spraw ministrów krajowych i członków wybieranych w równej liczbie przez Bundestag.
(3) Dla zapewnienia jednolitości orzecznictwa tworzy się wspólny senat trybunałów wymienionych w ust.1. Szczegóły określa ustawa federalna.
(1) Federacja może powołać sąd federalny do spraw ochrony prawnej w zakresie działalności gospodarczej.
(2) Dla sił zbrojnych Federacja może powołać karne sądy wojskowe jako sądy federalne. Mogą one orzekać tylko w przypadkach stanu obrony oraz w stosunku do członków sił zbrojnych, wysłanych za granicę lub zaokrętowanych na okrętach wojennych. Szczegóły określa ustawa federalna. Sądy te należą do zakresu działalności federalnego ministra sprawiedliwości. Ich zawodowi sędziowie muszą posiadać kwalifikacje wymagane do piastowania urzędu sędziowskiego.
(3) Sądem najwyższym dla sądów wymienionych w ust. 1 i 2 jest Trybunał Federalny.
(4) Federacja może dla osób, które pozostają wobec niej w publicznoprawnym stosunku służbowym utworzyć federalne sądy rozstrzygające w postępowaniu dyscyplinarnym i zażaleniowym.
(5) Dla postępowania karnego w sprawach z następujących zakresów ustawa federalna za zgodą Bundesratu może przewidywać, że federalny wymiar sprawiedliwości sprawowany będzie przez sądy krajów związkowych:
1. ludobójstwo;
2. międzynarodowe zbrodnie przeciwko ludzkości;
3. zbrodnie wojenne;
4. inne działania, które mogą doprowadzić do zakłócenia pokojowego współistnienia narodów (art. 26 ust.1) i są podejmowane z tym zamiarem;
5. ochrona państwa.
Artykuł 97
(1) Sędziowie są niezawiśli i podlegają jedynie ustawie.
(2) Sędziowie zawodowi powołani planowo i na stałe mogą być wbrew swojej woli zwolnieni przed upływem kadencji, na stałe lub czasowo pozbawieni swego urzędu, przeniesieni w inne miejsce lub w stan spoczynku tylko na mocy orzeczenia sądowego i tylko z powodów przewidzianych w ustawie oraz z zachowaniem form ustawowych. Ustawodawstwo może określić granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie mianowani dożywotnio przechodzą w stan spoczynku. W przypadku zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych sędziowie mogą być przenoszeni do innych sądów lub zwalniani pod warunkiem zachowania pełnego uposażenia.
Artykuł 98
(1) Status prawny sędziów federalnych określa odrębna ustawa federalna.
(2) Jeżeli sędzia federalny w ramach urzędu lub poza nim dopuści się naruszenia zasad Ustawy Zasadniczej lub porządku konstytucyjnego kraju związkowego, Federalny Trybunał Konstytucyjny może na wniosek Bundestagu większością dwóch trzecich głosów zarządzić przeniesienie sędziego na inny urząd lub w stan spoczynku. W przypadku wykroczenia umyślnego może orzec o zwolnieniu.
(3) Status prawny sędziów w krajach związkowych określają odrębne ustawy krajowe, o ile art. 74 ust. 1 pkt 27 nie stanowi inaczej70 .
(4) Kraje związkowe mogą określić, że o mianowaniu sędziów krajowych decyduje krajowy minister sprawiedliwości wspólnie z Komisją do spraw powoływania sędziów.
(5) Kraje związkowe mogą w stosunku do sędziów krajowych wydawać przepisy odpowiadające ust. 2. Nie narusza to obowiązującego krajowego prawa konstytucyjnego. Oskarżenie przeciwko sędziemu rozpatrywane jest przez Federalny Trybunał Konstytucyjny.
Ustawa kraju związkowego może powierzyć Federalnemu Trybunałowi Konstytucyjnemu rozpoznawanie sporów konstytucyjnych w granicach jednego kraju, a wymienionym w art. 95 ust. 1 sądom najwyższym rozpoznawanie w najwyższej instancji takich spraw, w których chodzi o stosowanie prawa kraju związkowego.
Artykuł 100
(1) Jeżeli zdaniem sądu ustawa, od której ważności zależy wydanie orzeczenia, jest sprzeczna z konstytucją, postępowanie należy zawiesić i uzyskać orzeczenie właściwego dla rozstrzygania sporów konstytucyjnych sądu kraju związkowego w przypadkach, w których chodzi o naruszenia konstytucji jednego z krajów bądź orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w przypadkach naruszenia Ustawy Zasadniczej. To ostatnie dotyczy także naruszenia niniejszej Ustawy Zasadniczej przez prawo kraju związkowego lub niezgodności ustawy krajowej z ustawą federalną.
(2) Jeżeli w sporze prawnym zachodzi wątpliwość, czy jakiś przepis prawa międzynarodowego jest częścią prawa federalnego oraz czy tworzy on bezpośrednio prawa i obowiązki dla jednostki (art. 25), sąd jest zobowiązany uzyskać orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
(3) Jeżeli sąd konstytucyjny kraju związkowego zamierza przy wykładni Ustawy Zasadniczej odstąpić od orzeczenia Federalnego Trybunału Konstytucyjnego lub sądu konstytucyjnego innego kraju związkowego musi uzyskać orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego72 .
Artykuł 101
(1) Sądy wyjątkowe są niedopuszczalne. Nikogo nie można pozbawić jego ustawowego sędziego.
(2) Sądy dla poszczególnych rodzajów spraw mogą być tworzone tylko w drodze ustawy.
Artykuł 102
Znosi się karę śmierci.
Artykuł 103
(1) Każdemu przysługuje prawo do wysłuchania przez sąd.
(2) Czyn podlega karze tylko wtedy, gdy jego karalność była określona ustawowo przed jego popełnieniem.
(3) Nikt nie może być ukarany na podstawie powszechnych ustaw karnych więcej niż jeden raz za ten sam czyn.
Artykuł 104
(1) Ograniczenie wolności osobistej może nastąpić jedynie na podstawie formalnej ustawy i jedynie przy zachowaniu przewidzianych w niej norm. Nad zatrzymanymi osobami nie wolno znęcać się ani psychicznie, ani fizycznie.
(2) O dopuszczalności i czasie trwania pozbawienia wolności decyduje wyłącznie sędzia. W każdym przypadku pozbawienia wolności niewynikającym z zarządzenia sędziego należy niezwłocznie uzyskać orzeczenie sądowe. Policji nie wolno na podstawie własnej władzy przetrzymywać nikogo w areszcie dłużej niż do końca dnia po ujęciu. Szczegóły określa ustawa.
(3) Każdy zatrzymany tymczasowo na skutek podejrzenia o popełnienie czynu karalnego powinien najpóźniej w dzień po zatrzymaniu zostać doprowadzony przed sędziego, który zobowiązany jest poinformować go o przyczynie zatrzymania, przesłuchać go i umożliwić mu przedstawienie zastrzeżeń. Sędzia jest zobowiązany albo do bezzwłocznego wydania pisemnego nakazu aresztowania z uzasadnieniem, albo do zarządzenia zwolnienia.
(4) O każdym orzeczeniu sędziego dotyczącym zarządzenia lub przedłużenia pozbawienia wolności, należy niezwłocznie zawiadomić członka rodziny zatrzymanego lub inną zaufaną mu osobę.