Konstytucja Rumunii                  Tytuł III. Władze publiczne

Rozdział   I
PARLAMENT

Dział   1
Organizacja i funkcjonowanie

Artykuł   58
ROLA I STRUKTURA

    (1) Parlament jest najwyższym organem przedstawicielskim ludu rumuńskiego i jedyną władzą ustawodawczą kraju.
    (2) Parlament składa się z Izby Deputowanych i Senatu.

Artykuł   59
WYBÓR IZB

    (1) Izba Deputowanych i Senat są wybierane w drodze głosowania powszechnego, równego, bezpośredniego, tajnego i wolnego, zgodnie z ustawą wyborczą.
    (2) Organizacje zrzeszające obywateli należących do mniejszości narodowych, nie osiągające w wyborach liczby głosów pozwalających na ich reprezentację w Parlamencie, mają prawo, każda do jednego mandatu deputowanego, na warunkach określonych ustawą wyborczą. Obywatele danej mniejszości narodowej mogą być reprezentowani przez jedną organizację.
    (3) Liczbę deputowanych i senatorów określa ustawa wyborcza, proporcjonalnie do liczby ludności kraju.

Artykuł   60
KADENCJA

    (1) Izba Deputowanych i Senat są wybierane na czteroletnią kadencję, która może zostać przedłużona ustawą organiczną w przypadku wojny lub katastrofy.
    (2) Wybory do Izby Deputowanych i Senatu odbywają się najpóźniej w ciągu 3 miesięcy od upływu kadencji lub rozwiązania Parlamentu.
    (3) Nowo wybrany Parlament zbiera się, po zwołaniu go przez Prezydenta Rumunii, najpóźniej w ciągu 20 dni od wyborów.
    (4) Kadencja izb trwa 1   do legalnego zebrania się nowego Parlamentu. W tym okresie nie mogą być dokonywane zmiany Konstytucji i nie mogą być uchwalane, zmieniane lub uchylane ustawy organiczne.
    (5) Postępowanie nad projektami ustaw 2   lub wnioskami ustawodawczymi 3   wniesionymi do porządku dziennego poprzedniego Parlamentu jest kontynuowane przez nowy Parlament.

Artykuł   61
ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA

    (1) Organizacja i funkcjonowanie izb ustalane są w ich regulaminach. Środki finansowe izb są określane w budżetach przez nie zatwierdzanych.
    (2) Każda izba wybiera swoje Prezydium 4 . Przewodniczący Izby Deputowanych oraz przewodniczący Senatu wybierani są na okres trwania kadencji izb. Pozostali członkowie Prezydiów izb wybierani są na początku każdej sesji. Członkowie Prezydiów izb mogą być odwoływani przed upływem okresu, na który zostali wybrani.
    (3) Deputowani i senatorowie mogą organizować się w grupy parlamentarne, stosownie do regulaminów izb.
    (4) Izby ustanawiają stałe komisje i mogą powoływać również komisje śledcze lub inne komisje nadzwyczajne. Izby mogą powoływać komisje wspólne.
    (5) Prezydia oraz komisje parlamentarne konstytuowane są stosownie do politycznej konfiguracji każdej z izb.

Artykuł   62
WSPÓLNE POSIEDZENIA

    (1) Izba Deputowanych i Senat obradują na posiedzeniach oddzielnych i wspólnych. Na posiedzeniach wspólnych obrady są prowadzone zgodnie z regulaminem uchwalonym głosami większości deputowanych i senatorów.
    (2) Izby zbierają się na wspólnych posiedzeniach dla:
    a) przyjęcia orędzia Prezydenta Rumunii;
    b) zatwierdzenia budżetu państwa oraz budżetu państwowych ubezpieczeń społecznych;
    c) ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji;
    d) ogłoszenia stanu wojny;
    e) zawieszenia lub zakończenia działań wojennych;
    f) rozpatrzenia sprawozdań Naczelnej Rady Obrony Kraju i Izby Obrachunkowej;
    g) mianowania, na wniosek Prezydenta Rumunii, dyrektora Rumuńskiej Służby Informacyjnej oraz przeprowadzenia kontroli działalności tej Służby;
    h) wykonywania innych kompetencji, które w myśl Konstytucji lub regulaminu są realizowane na wspólnych posiedzeniach.

Artykuł   63
SESJE

    (1) Izba Deputowanych i Senat zbierają się na dwóch sesjach zwyczajnych w ciągu roku. Pierwsza sesja rozpoczyna się w lutym i nie może trwać dłużej niż do końca czerwca. Druga sesja rozpoczyna się we wrześniu i nie może trwać dłużej niż do końca grudnia.
    (2) Izba Deputowanych i Senat zbierają się na sesjach nadzwyczajnych, na wniosek Prezydenta Rumunii, Prezydium każdej izby lub na wniosek co najmniej jednej trzeciej deputowanych bądź senatorów.
    (3) Izby zwoływane są przez ich przewodniczących.

Artykuł   64
AKTY PRAWNE I KWORUM

    Izba Deputowanych i Senat uchwalają ustawy, uchwały oraz wnioski w obecności większości ich członków.

Artykuł   65
JAWNOŚĆ POSIEDZEŃ

    (1) Posiedzenia obu izb są jawne.
    (2) Izby mogą postanowić o tajności niektórych posiedzeń.

Dział   2
Status deputowanych i senatorów

Artykuł   66
MANDAT PRZEDSTAWICIELSKI

    (1) W sprawowaniu mandatu deputowani i senatorowie pozostają w służbie narodu.
    (2) Jakikolwiek mandat imperatywny jest nieważny.

Artykuł   67
MANDAT DEPUTOWANYCH I SENATORÓW

    (1) Deputowani i senatorowie rozpoczynają sprawowanie mandatu w dniu legalnego zebrania się izby, której są członkami, pod warunkiem uznania ważności ich mandatu.
    (2) Mandat deputowanego lub senatora wygasa w dniu legalnego zebrania się nowo wybranych izb bądź w przypadku złożenia rezygnacji, utraty praw wyborczych, niepołączalności lub śmierci.

Artykuł   68
NIEPOŁĄCZALNOŚĆ

    (1) Nikt nie może być jednocześnie deputowanym i senatorem.
    (2) Mandat deputowanego lub senatora jest niepołączalny z pełnieniem jakiejkolwiek funkcji we władzach publicznych, z wyjątkiem funkcji członka Rządu.
    (3) Inne przypadki niepołączalności określa ustawa organiczna.

Artykuł   69
IMMUNITET PARLAMENTARNY

    (1) Deputowany lub senator nie może zostać zatrzymany, aresztowany, poddany rewizji lub pociągnięty do odpowiedzialności karnej bądź za wykroczenia, bez zgody izby, której jest członkiem, po wysłuchaniu go przez izbę. Właściwość sądzenia w takich przypadkach należy do Sądu Najwyższego.
    (2) Deputowany lub senator może zostać zatrzymany i poddany rewizji w razie schwytania go na gorącym uczynku. O zatrzymaniu i poddaniu rewizji Minister Sprawiedliwości informuje niezwłocznie przewodniczącego izby. Jeżeli izba stwierdzi brak podstaw do zatrzymania, zarządza się natychmiastowe uchylenie tego środka zapobiegawczego.

Artykuł   70
OCHRONA WYPOWIEDZI

    Deputowani i senatorowie nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za głosowania oraz za opinie polityczne wyrażone w ramach sprawowania mandatu.

Artykuł   71
WYNAGRODZENIE ORAZ INNE UPRAWNIENIA

    Deputowani i senatorowie otrzymują wynagrodzenie miesięczne. Wysokość tego wynagrodzenia oraz pozostałe uprawnienia określa ustawa.

Dział   3
Postępowanie ustawodawcze

Artykuł   72
KATEGORIE USTAW

    (1) Parlament uchwala ustawy konstytucyjne, ustawy organiczne oraz ustawy zwykłe.
    (2) Ustawy konstytucyjne dokonują zmiany Konstytucji.
    (3) W drodze ustaw organicznych regulowane są:
    a) system wyborczy;
    b) organizacja i funkcjonowanie partii politycznych;
    c) organizacja i przeprowadzenie referendum;
    d) organizacja Rządu i Najwyższej Rady Obrony Kraju;
    e) warunki stanu oblężenia i stanu nadzwyczajnego;
    f) przestępstwa, kary oraz warunki wykonywania kar;
    g) ogłaszanie amnestii oraz zbiorowego ułaskawienia;
    h) organizacja i funkcjonowanie Najwyższej Rady Sądownictwa, instytucji sądowniczych, Prokuratury, Izby Obrachunkowej;
    i) status urzędników publicznych;
    j) postępowanie w sporach administracyjnych;
    k) ogólne zasady prawa własności oraz spadkobrania;
    l) ogólne zasady dotyczące stosunków pracy, związków zawodowych i opieki społecznej;
    m) ogólna organizacja nauczania;
    n) ogólne zasady dotyczące wyznań religijnych;
    o) organizacja administracji lokalnej, podziału terytorialnego oraz ogólne zasady dotyczące samorządów lokalnych;
    p) sposób ustanawiania wydzielonych stref ekonomicznych;
    r) pozostałe dziedziny, dla których w Konstytucji przewidywane jest uchwalenie ustaw organicznych.

Artykuł   73
INICJATYWA USTAWODAWCZA

    (1) Inicjatywa ustawodawcza przysługuje Rządowi, deputowanym, senatorom, jak też co najmniej 250 tys. obywateli uprawnionych do głosowania. Obywatele, korzystający z przysługującego im prawa inicjatywy ustawodawczej, powinni pochodzić z co najmniej jednej czwartej województw kraju, a w każdym z tych województw lub w mieście wydzielonym Bukareszcie, powinno zostać zarejestrowanych co najmniej 10 tys. podpisów popierających taką inicjatywę.
    (2) Przedmiotu obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej nie mogą stanowić sprawy fiskalne, sprawy o charakterze międzynarodowym, amnestia oraz ułaskawienie.
    (3) Rząd realizuje inicjatywę ustawodawczą wnosząc projekt ustawy do jednej z izb.
    (4) Deputowani, senatorowie oraz obywatele korzystający z prawa inicjatywy ustawodawczej mogą przedkładać wnioski ustawodawcze tylko w formie wymaganej dla projektów ustaw.
    (5) Wnioski ustawodawcze przedkładane są do zatwierdzenia najpierw izbie, której zostały zgłoszone.

Artykuł   74
UCHWALANIE USTAW I PODEJMOWANIE UCHWAŁ

    (1) Ustawy organiczne oraz uchwały w sprawie regulaminów izb przyjmowane są głosami większości członków każdej izby.
    (2) Ustawy zwykłe oraz inne uchwały przyjmowane są głosami większości obecnych członków każdej izby.
    (3) Na wniosek rządu lub z własnej inicjatywy, Parlament może uchwalać projekty ustaw lub wnioski ustawodawcze w trybie pilnym, określonym w regulaminie każdej z izb.

Artykuł   75
PRZESYŁANIE PROJEKTÓW USTAW Z JEDNEJ IZBY DO DRUGIEJ

    Projekty ustaw lub wnioski ustawodawcze uchwalone przez jedną z izb są przekazywane do pozostałej izby Parlamentu. Jeżeli ta ostatnia odrzuci projekt ustawy, zostaje on zwrócony izbie, która go uchwaliła do ponownego rozpatrzenia. Ponowne odrzucenie projektu jest ostateczne.

Artykuł   76
MEDIACJA

    (1) Jeżeli jedna z izb przyjmuje projekt ustawy lub wniosek ustawodawczy w innej redakcji niż uchwalona wcześniej przez pozostałą izbę, przewodniczący izb inicjują procedurę mediacyjną toczoną w komisji, złożonej z jednakowej liczby przedstawicieli izb.
    (2) Jeżeli komisja nie może dojść do uzgodnienia stanowiska lub jeżeli jedna z izb nie zatwierdzi sprawozdania komisji mediacyjnej, różniące się teksty zostają poddane pod obrady Izby Deputowanych i Senatu na wspólnym posiedzeniu, na którym ostateczny tekst zostaje przyjęty głosami większości określonej w art. 74 ust. (1) lub (2).

Artykuł   77
PROMULGACJA USTAWY

    (1) Ustawa zostaje przekazana w celu jej promulgacji Prezydentowi Rumunii. Promulgacja ustawy następuje w terminie nie przekraczającym 20 dni od daty jej otrzymania.
    (2) Przed promulgacją Prezydent może zażądać od Parlamentu, jednorazowo, ponownego rozpatrzenia ustawy.
    (3) Jeżeli Prezydent zażądał ponownego rozpatrzenia ustawy lub jeżeli zwrócono się o zbadanie jej zgodności z Konstytucją, promulgacja ustawy następuje w terminie 10 dni od otrzymania ponownie uchwalonej ustawy albo od otrzymania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, potwierdzającego zgodność tej ustawy z Konstytucją.

Artykuł   78
WEJŚCIE USTAWY W ŻYCIE

    Ustawa zostaje opublikowana w Monitorul Oficial al României i wchodzi w życie z dniem jej opublikowania lub w dniu przez nią określonym.

Artykuł   79
RADA LEGISLACYJNA

    (1) Rada Legislacyjna jest specjalistycznym organem doradczym Parlamentu, opiniującym projekty aktów normatywnych pod kątem systematyzowania, ujednolicania i koordynacji całego ustawodawstwa. Rada prowadzi urzędowy rejestr ustawodawstwa Rumunii.
    (2) Tworzenie, organizację i funkcjonowanie Rady Legislacyjnej określa ustawa organiczna.
    1 W oryginale: "se prelungeste", dosłownie: jest przedłużana.
    2 W oryginale: "proiectele de legi".
    3 W oryginale: "propunerile legislative".
    4 W oryginale: "birou permanent", dosłownie: stałe biuro.