Rozdział 2
PODSTAWOWE PRAWA I WOLNOŚCI
§ 11
Każdy obywatel, w stosunkach ze społeczeństwem 1) , ma prawo do:
1. wolności wypowiedz 2) i: wolności przekazywania wiadomości za pomocą słowa, pisma lub obrazu albo w inny sposób, jak również wyrażania myśli, poglądów i uczuć,
2. wolności informacji: wolności zdobywania i otrzymywania wiadomości oraz uczestniczenia w inny sposób w przekazie informacji,
3. wolności zgromadzeń: wolności organizowania i uczestniczenia w zgromadzeniach mających na celu wymianę informacji, wyrażania poglądów lub inny podobny cel bądź w celu przedstawienia dzieł sztuki,
4. wolności demonstracji: wolności organizowania i uczestniczenia w demonstracjach w miejscach publicznych,
5. wolności zrzeszania się: wolności zrzeszania się z innym
i osobami dla realizacji celów publicznych i grupowych,6. wolności wyznania: wolności wyznawania samemu lub z innymi osobami swojej religii.
Wspomniana tu wolność druku oraz odpowiadające jej treści wolności wypowiedzi - przekazywane za pośrednictwem radia, telewizji oraz innych podobnych form przekazu, filmów, wideogramów, świetlnych obrazów ruchomych oraz innych technicznych nośników przekazu - podlegają przepisom Aktu o Wolności Druku oraz Aktu o Wolności Wypowiedzi.
W Akcie o Wolności Druku zawarte są również przepisy dotyczące prawa do zapoznawania się z dokumentami publicznymi.
1. Treść znowelizowana, ostatnio, ustawą nr 1437 z 1998 r.
§ 21
Żaden obywatel, w stosunkach ze społeczeństwem, nie może być zmuszany do ujawnienia swoich poglądów politycznych, religijnych lub kulturalnych bądź do podobnego postępowania. Ponadto żaden obywatel nie może być zmuszany do uczestnictwa w zgromadzeniu mającym na celu kształtowanie opinii oraz w demonstracji, jak też do przynależności do organizacji politycznej, zw
iązku wyznaniowego lub innego stowarzyszenia, mających na celu ujawnianie przewidziane w zd.1 niniejszego paragrafu.1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 31
Zabronione jest umieszczanie obywatela, bez jego zgody, w jakimkolwiek spisie publiczn
ym, jedynie na podstawie jego poglądów politycznych.Każdy obywatel, w zakresie określonym bliżej innymi aktami prawnymi, jest chroniony przed naruszeniem jego integralności osobistej poprzez rejestrowanie o nim informacji w toku automatycznego przetwarzan
ia danych.1. Treść znowelizowana ustawą nr 1439 z 1988 r.
§ 41
Zabronione jest stosowanie kary śmierci.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 51
Każdy obywatel jest chroniony przed stosowaniem kar cielesnych. Ponadto jest on chroniony przed stosowaniem tortur lub oddziaływania medycznego 3) mających na celu wymuszenie lub zaniechanie zeznań.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 61
Każdy obywatel, w stosunkach ze społeczeństwem, jest chroniony przed naruszeniem nietykalności osobistej również w innych przypadkach niż określone w §§ 4 i 5. Ponadto jest on chroniony przed przeszukaniem osobistym, przeszukaniem mieszkania lub podobnym wtargnięciem oraz przed naruszeniem tajemnicy korespondencji, przed tajnym podsłuchem, rejestrowa
niem rozmów telefonicznych lub innych poufnych wiadomości.1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 71
Żadnego obywatela nie można wydalić poza granice kraju lub odmówić mu prawa powrotu do Królestwa.
Żadnego obywatela, który zamieszkuje lub zamieszkiwał na terenie Królestwa, nie można pozbawić obywatelstwa, chyba że nastąpi to za jego zgodą lub, jeżeli z powodu wstąpienia do służby publicznej, stał się obywatelem innego państwa. Z mocy odrębnych przepisów można przyjąć, że dzieci poniżej osiemn
astego roku życia przyjmują obywatelstwo rodziców lub jednego z nich. Ponadto można przyjąć zgodnie z porozumieniami z innymi państwami, że osoba będąca obywatelem innego państwa i stale tam zamieszkująca traci obywatelstwo szwedzkie w chwili ukończenia osiemnastu lat lub później.1. Treść znowelizowana ustawą nr 933 z 1979 r.
§ 81
Każdy obywatel, w stosunkach ze społeczeństwem, jest chroniony przed pozbawieniem wolności osobistej. Ponadto zapewnia mu się prawo do zmiany miejsca pobytu w granicach Króles
twa i opuszczenia go.1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 91
W przypadku pozbawienia obywatela wolności osobistej przez organ inny niż sąd w związku z popełnieniem przestępstwa lub podejrzeniem o jego popełnienie, sprawa powinna być bez zbędnej zwłoki rozpoznana przez sąd. Powyższe nie dotyczy przeniesienia do Królestwa wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w innym kraju.
W przypadku naruszenia nietykalności osobistej obywatela z innego powodu niż określony w ust.1, sprawa powinna być również rozpoznana przez sąd bez zbędnej zwłoki. Rozpoznanie przez sąd jest równoważne z rozpoznaniem przez komisję, o ile jej skład jest określony ustawowo, a jej przewodniczący jest lub był sędzią.
Rozpoznanie spraw przewidziane w ust.1 i 2 należy do właściwości sądów powszechnych, o ile nie zostało przekazane do właściwości odpowiednich władz.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 933 z 1979 r.
§ 101
Nie można wymierzyć kary za czyn, który w momencie jego popełnienia nie był zagrożony karą. Nie można również wymierzyć kary surowszej niż była przewidziana w momencie popełnienia czynu. Zasady dotyczące kary stosuje się do odszkodowania i zadośćuczynienia za czyn przestępczy.
Podatek lub opłata państwowa nie mogą zostać pobrane w większym wymiarze niż wynika to z przepisów, które obowiązywały w czasie zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wymiaru. W uzasadnionych wypadkach Riksdag może nałożyć obowiązek uiszczenia podatku lub opłaty państwowej wstecz, bez przekroczenia terminu wniesienia projektu ustawy
przez komisję parlamentarną lub Rząd do Riksdagu. Z wniesieniem projektu ustawy równoważne jest pisemne zawiadomienie Riksdagu przez Rząd o przygotowywaniu takiego projektu. Riksdag może ponadto odstąpić od zasady wyrażonej w zd.1 niniejszego ustępu, o ile dojdzie do wniosku, że istnieją uzasadnione przyczyny związane z wojną, zagrożeniem wojennym lub poważnym kryzysem ekonomicznym.1. Treść znowelizowana ustawą nr 933 z 1979 r.
§ 111
Zabronione jest tworzenie sądu dla osądzenia czynów już popełnionych lub rozstrzygnięcia zaistniałych wcześniej sporów.
Postępowanie przed sądem jest jawne.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 121
Prawa i wolności przewidziane w § 1 pkt 15, w § 6 i § 8 oraz w § 11 ust.2 mogą być ustawowo ograniczone w zakresie określonym w §§ 13-16. Z mocy ustawy mogą one być ograniczone w drodze odmiennego uregulowania w przypadkach przewidzianych w rozdz. 8 § 7 ust.1 pkt 7 i § 10. W ten sam sposób mogą być ograniczone wolność zgromadzeń i wolność demonstracji w przypadkac
h przewidzianych w § 14 ust. 1 zd. 2.Ograniczenia przewidziane w ust.1 mogą być wprowadzone dla osiągnięcia celów stawianych przed społeczeństwem demokratycznym. Ograniczenie nie może wykraczać poza potrzebę ani rozciągać się tak dalece, że stanowiłoby zagrożenie dla wolności kształtowania poglądów jako podstawy ustroju. Ograniczenia nie mogą być wprowadzone wyłącznie na podstawie poglądów politycznych, religijnych, kulturalnych lub innych podobnych.
Projekt ustawy przewidzianej w ust. 1 lub zmiany ustawy
bądź uchylenia takiej ustawy, o ile nie zostanie odrzucony przez Riksdag, powinien, na wniosek co najmniej dziesięciu deputowanych, odczekać co najmniej dwanaście miesięcy od momentu pierwszego przedstawienia projektu przez komisję parlamentarną. Riksdag może uchwalić ustawę bez ograniczeń czasowych, o ile będzie za nią głosować pięć siódmych deputowanych.Postanowień ust. 3 nie stosuje się do projektów ustaw mających na celu przedłużenie obowiązywania ustawy na czas nie dłuższy niż dwa lata. Nie stosuje się go również do projektów ustaw dotyczących jedynie:
1. zakazu ujawnienia okoliczności, o których ktoś dowiedział się pełniąc służbę publiczną lub wykonując obowiązki służbowe, a które należy utrzymywać w tajemnicy ze względu na interes wymieniony w rozdz. 2 § 2 Aktu o Wolności Druku,
2. przeszukania mieszkania lub podobnego wtargnięcia,
3. kary pozbawienia wolności będącej następstwem popełnienia określonego czynu.
Komisja Konstytucyjna decyduje zgodnie z potrzebami Riksdagu, czy ust. 3 ma zastosowanie do projektów poszczególnych ustaw.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 1443 z 1988 r.
§ 131
Wolność wypowiedzi i wolność informacji mogą być ograniczone ze względu na bezpieczeństwo Królestwa, zaopatrzenie ludności, porządek publiczny i bezpieczeństwo, godność osobistą, życie prywatne lub zapobieganie i ściganie przestępstw. Wolność wypowiedzi może być również ograniczona w odniesieniu do działalności gospodarczej. W innych przypadkach ograniczenie wolności wypowiedzi oraz wolności informacji może nastąpić jedynie ze szczególnie ważnych powodów.
Przy określaniu ograniczeń, które mogą być wprowadzone na mocy postanowienia ust. 1, uwzględnić należy zachowanie szerokiej wolności wypowiedzi i wolności informacji o zagadnieniach politycznych, religijnych, zawodo
wych, naukowych i kulturalnych.Za ograniczenie wolności wypowiedzi i wolności informacji nie uważa się regulacji, które, bez względu na treść wypowiedzi, określają szczegółowo sposób rozpowszechniania i otrzymywania wiadomości.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 141
Wolność zgromadzeń i wolność demonstracji mogą być ograniczone ze względu na porządek i bezpieczeństwo zgromadzenia lub demonstracji, albo ze względu na ruch pojazdów mechanicznych. Z powodów innych wolności te mogą być ograniczone ze względu na bezpieczeństwo Królestwa lub panującą zarazę.
Wolność stowarzyszeń może być ograniczona, o ile mają one charakter militarny lub podobny bądź zmierzają do prześladowania grupy ludności z powodu rasy, koloru skóry lub pochodzenia etnic
znego.1. Treść znowelizowana ustawą nr 1443 z 1988 r.
§ 151
Żadna ustawa ani inny akt prawny nie mogą prowadzić do dyskryminacji obywatela ze względu na jego przynależność do mniejszości z powodu rasy, koloru skóry lub pochodzenia etnicznego.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 161
Żadna ustawa ani inny akt prawny nie mogą prowadzić do dyskryminacji obywatela z powodu płci, o ile przepis nie zmierza do stworzenia równości między mężczyznami i kobietami bądź nie dotyczy obowiązku służby wojskowej lub innej służby przymusowej.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 171
Związki zawodowe, pracodawcy oraz związki pracodawców mają prawo stosować związkowe środki nacisk, 4), o ile nic innego nie wynika z ustawy lub porozumienia branż
owego.1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 181
Gwarantuje się własność każdego z obywateli; nikt nie może zostać pozbawiony swej własności na rzecz władzy publicznej lub na rzecz innej osoby w drodze wywłaszczenia lub innego rozporządzenia, ani nie może zostać poddany ograniczeniom korzystania z gruntu bądź budynku, chyba że zostanie to podyktowane względami wyższej użyteczności dla ważnego interesu publicznego.
Każdy obywatel, który został wywłaszczony ze swojej nieruchomości, powinien otrzymać odszkodowanie na zasadach określonych w ustawie. Odszkodowanie winno być wypłacone również w przypadkach, gdy publiczne użytkowanie gruntu lub budynku miało miejsce w czasie zajęcia całości lub znacznej części gruntu na potrzeby obronne, bądź gdy
uszkodzenie nieruchomości nastąpiło wskutek przeznaczenia jej w całości lub w części na tego typu cele. Odszkodowanie winno zostać ustalane na zasadach określonych w ustawie.Wszystkim gwarantuje się prawo dostępu do przyrody zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym, niezależnie od tego, co zostało postanowione powyżej.
1. Treść znowelizowana, ostatnio, ustawą nr 1468 z 1994 r.
§ 191
Pisarze, artyści i fotograficy mają prawo do swoich dzieł na zasadach określonych ustawowo.
1. Treść znowelizowana ustawą nr 871 z 1976 r.
§ 201
Ograniczenia w prawie do prowadzenia działalności gospodarczej lub do wykonywania zawodu mogą zostać wprowadzone dla ochrony ważnego interesu publicznego i w żadnym wypadku wyłącznie w celu ekonomicznej ochrony określonych osób lub przedsiębiorstw.
Szczególne prawo stosowania środków uzdrawiających 5) określi ustawa.
1. Treść znowelizowana, ostatnio, ustawą nr 1468 z 1994 r.
§ 211
Każde dziecko, które podlega powszechnemu obowiązkowi szkolnemu, ma prawo do bezpłatnego podstawowego kształcenia się w szkole powszechnej. Władze publiczne zapewniają też dostęp do nauki na poziomie wyższym.
1. Treść znowelizowana, ostatnio, ustawą nr 1468 z 1994 r.
§ 221
Cudzoziemiec na terytorium Królestwa zrównany jest z obywatelem szwedzkim:
1. w ochronie przed przymusem uczestnictwa w zgromadzeniach mających na celu kształtowanie opinii, w demonstracjach oraz przed przymusem przynależności do związku wyznaniowego lub innego stowarzyszenia (§ 2 zd.2),
2. w ochronie przed naruszeniem jego integ
ralności osobistej w toku automatycznego przetwarzania danych (§ 3 ust.2),3. w ochronie przed stosowaniem kary śmierci, kar cielesnych, tortur oraz oddziaływania medycznego, mających na celu wymuszenie lub zaniechanie zeznań (§§ 4 i 5),
4. w prawie do sądowego rozpatrzenia pozbawienia wolności w związku z popełnieniem przestępstwa lub podejrzeniem o jego popełnienie (§ 9 ust.1 i 3),
5. w ochronie przed stosowaniem prawa wstecz oraz przed nakładaniem wstecznie podatków i opłat państwowych (§ 10),
6. w ochr
onie przed tworzeniem sądów dla określonych spraw (§ 11 ust.1),7. w ochronie przed dyskryminacją z powodu rasy, koloru skóry lub pochodzenia etnicznego bądź z powodu płci (§§ 15 i 16),
8. w prawie do stosowania związkowych środków nacisku (§ 17),
9. w pr
awie do otrzymania odszkodowania przy wywłaszczeniu lub ograniczeniu korzystania z gruntów lub budynków (§ 18),10. w prawie do nauki (§ 21).
O ile nic innego nie wynika z przepisów ustaw, cudzoziemiec na terytorium Królestwa jest również zrównany z obyw
atelem szwedzkim:1. w wolności wypowiedzi, informacji, zgromadzeń, demonstracji, zrzeszania się i wyznania (§ 1),
2. w ochronie przed przymusem ujawnienia swoich poglądów (§ 2 zd.1),
3. w ochronie przed naruszeniem nietykalności osobistej w innych przypadkach niż przewidziane w §§ 4 i 5, przed przeszukaniem osobistym i mieszkania oraz podobnym wtargnięciem i przed naruszeniem tajemnicy korespondencji (§ 6),
4. w ochronie przed pozbawieniem wolności osobistej (§ 8 zd. 1),
5. w prawie do sądowego rozpatrzenia pozbawienia wolności z przyczyn innych niż popełnienie przestępstwa lub podejrzenia o jego popełnienie (§ 9 ust. 2 i 3),
6. w prawie do jawności postępowania sądowego (§ 11 ust.2),
7. w ochronie przed ograniczeniami z powodu poglądów (§ 12 ust. 2 zd.
3),8. w prawie pisarzy, artystów i fotografików do swoich dzieł (§ 19).
9. w prawie do prowadzenia działalności gospodarczej lub do wykonywania zawodu (§ 20).
Do przepisów szczegółowych, przewidzianych ust.2, stosuje się § 12 ust.3, ust.4 zd.1 oraz ust.
5.1. Treść znowelizowana, ostatnio, ustawą nr 1468 z 1994 r.
§ 231
Nie może wejść w życie żadna ustawa ani inny akt prawny sprzeczny ze zobowiązaniami Szwecji wynikającymi z Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
1.
Paragraf dodany ustawą nr 1468 z 1994 r.