Rozdział IX ⁵¹⁾
SAMORZĄDY LOKALNE

(1) Obszar Republiki Węgierskiej dzieli się na stolicę, województwa, miasta i gminy.

(2) Stolica jest podzielona na dzielnice. W miastach można tworzyć dzielnice.

§ 42

Społeczności wyborców w gminie, mieście, stolicy i jej dzielnicach oraz w województwie przysługuje prawo do samorządności lokalnej. Samorządność lokalna jest to samodzielne, demokratyczne prowadzenie lokalnych spraw publicznych dotyczących społeczności wyborców, jak również sprawowanie lokalnej władzy publicznej w interesie ludności.

§ 43

(1) Podstawowe prawa samorządów lokalnych (§ 44/A) są równe. Obowiązki samorządów mogą być zróżnicowane.

(2) Prawa i obowiązki samorządów lokalnych określa ustawa. Zgodne z prawem wykonywanie kompetencji samorządu podlega ochronie sądowej, w obronie swych praw samorząd może występować do Trybunału Konstytucyjnego.

§ 44

(1) Wyborcy realizują samorządność lokalną za pośrednictwem wybranego przez siebie organu przedstawicielskiego,⁵²⁾jak również w drodze referendum lokalnego.⁵³⁾

(2) Wybory członków organu przedstawicielskiego oraz burmistrza, z wyjątkiem wyborów uzupełniających, należy przeprowadzić w miesiącu październiku roku czwartego od wyborów poprzednich.⁵⁴⁾

(3) Kadencja organu przedstawicielskiego trwa do dnia powszechnych wyborów samorządowych. W przypadku nie odbycia się wyborów z powodu braku kandydatów, kadencję organu przedstawicielskiego przedłuża się do dnia wyborów uzupełniających. Kadencja burmistrza trwa do chwili wyboru nowego burmistrza⁵⁵⁾.

(4) Organ przedstawicielski może przed upływem swej kadencji - zgodnie z warunkami określonymi w ustawie o samorządach lokalnych - postanowić o swym rozwiązaniu. W przypadku rozwiązania się organu przedstawicielskiego lub jego rozwiązania przez Zgromadzenie Krajowe (art. 19 ust. (3) pkt 1) ustaje również kadencja burmistrza.⁵⁶⁾

§ 44/A

(1) Lokalny organ przedstawicielski:

a) w sprawach samorządowych samodzielnie normuje i zarządza; jego rozstrzygnięcia mogą być kontrolowane wyłącznie z punktu widzenia legalności,

b) w stosunku do własności samorządowej realizuje prawa przysługujące właścicielowi, samodzielnie gospodaruje przychodami samorządu, może podejmować działalność gospodarczą na własną odpowiedzialność,

c) jest uprawniony do własnych przychodów potrzebnych na realizację określonych w ustawie, zadań samorządu, jak również uczestniczy proporcjonalnie do zadań w pomocy państwa,

d) w ramach ustawy ustala rodzaje i wysokość podatków lokalnych,

e) w ramach ustawy samodzielnie ustala swoją organizację i regulamin,

f) może ustanawiać godła samorządowe oraz lokalne odznaczenia i tytuły honorowe,

g) w sprawach publicznych, które dotyczą społeczności lokalnej, może występować z wnioskami do organów uprawnionych do wydania rozstrzygnięcia,

h) może swobodnie zrzeszać się z innymi lokalnymi organami przedstawicielskimi, w celu reprezentowania interesów tworzyć samorządowe związki interesów, w zakresie swych zadań może współpracować z samorządami lokalnymi innych państw, jak również może być członkiem międzynarodowych organizacji samorządowych.

(2) W zakresie swych zadań lokalny organ przedstawicielski może wydawać zarządzenia, które nie mogą być sprzeczne z przepisami prawnymi wyższego rzędu.

§ 44/B

(1) Przewodniczącym lokalnego organu przedstawicielskiego jest burmistrz. Organ przedstawicielski może powoływać komisje oraz tworzy swój urząd.

(2) Oprócz zadań samorządowych burmistrz może wyjątkowo wypełniać takie zadania i kompetencje z dziedziny administracji państwowej, jakie wynikają z ustawy lub rozporządzenia Rządu, wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego.

(3) Ustawa lub rozporządzenie Rządu może ustanawiać zadania i kompetencje urzędowe z dziedziny administracji państwowej, obowiązujące notariusza⁵⁷⁾, a wyjątkowo również kierownika administracyjnego urzędu organu przedstawicielskiego.

§ 44/C

Do przyjęcia ustawy o samorządach lokalnych wymagane są głosy dwóch trzecich obecnych deputowanych do Zgromadzenia Krajowego. Ustawa przyjęta taką samą większością głosów może ograniczyć podstawowe prawa samorządów.