Strony Traktatu Północnoatlantyckiego, podpisanego w Waszyngtonie dnia 4 kwietnia 1949
roku,
biorąc pod uwagę, że na ich terytoriach, na podstawie Traktatu Północnoatlantyckiego mogą
być ustanowione, na mocy odrębnych porozumień, międzynarodowe dowództwa wojskowe;
pragnąc określić status tych dowództw i ich personelu na obszarze obowiązywania Traktatu
Północnoatlantyckiego;
uzgodniły niniejszy Protokół do Umowy, podpisanej w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r.,
dotyczącej statusu ich sił zbrojnych.
ARTYKUŁ 1
W niniejszym Protokole wyrażenie:
a) "Umowa" oznacza Umowę podpisaną w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r. przez strony
Traktatu Północnoatlantyckiego, dotyczącą statusu ich sił zbrojnych;
b) "Naczelne Dowództwo" oznacza Naczelne Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych NATO
w Europie, kwaterę Naczelnego Dowódcy Połączonych Sił Zbrojnych NATO na Atlantyku oraz
każde równorzędne międzynarodowe dowództwo wojskowe, ustanowione na mocy
Traktatu
Północnoatlantyckiego;
c) "dowództwo sojusznicze" oznacza każde naczelne dowództwo oraz każde międzynarodowe
dowództwo wojskowe, ustanowione na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego, które jest
bezpośrednio podporządkowane Naczelnemu Dowództwu;
d) "Rada Północnoatlantycka" oznacza Radę ustanowioną na mocy artykułu 9 Traktatu
Północnoatlantyckiego lub którykolwiek z jej organów pomocniczych, upoważnionych do
działania w jej imieniu.
ARTYKUŁ 2
Z zastrzeżeniem postanowień niniejszego Protokołu, Umowę stosuje się do dowództw
sojuszniczych na terytorium państwa-strony niniejszego Protokołu na obszarze obowiązywania
Traktatu Północnoatlantyckiego oraz do wojskowego i cywilnego personelu takich Dowództw
oraz członków ich rodzin, zgodnie z definicjami zawartymi w punktach a, b, i c ust. 1 artykułu 3
niniejszego Protokołu, gdy personel ten znajduje się na określonym wyżej terytorium w związku
z pełnieniem obowiązków służbowych lub, w przypadku członków rodzin, w związku
z pełnieniem obowiązków służbowych przez ich małżonka lub rodzica.
ARTYKUŁ 3
1. Do celów stosowania Umowy w odniesieniu do dowództwa sojuszniczego wyrażenia "siły
zbrojne", "personel cywilny" oraz "członek rodziny", każdorazowo, kiedy występują
w Umowie, mają znaczenie określone poniżej:
a) "siły zbrojne" oznacza personel przy dowództwie sojuszniczym, należący do lądowych,
morskich lub powietrznych sił zbrojnych którejkolwiek ze stron Traktatu
Północnoatlantyckiego;
b) "personel cywilny" oznacza pracowników cywilnych nie będących osobami o statusie
bezpaństwowca ani też obywatelami jakiegokolwiek państwa, które nie jest stroną Traktatu, nie
będących także obywatelami bądź osobami zamieszkałymi na stałe w państwie przyjmującym,
oraz którzy (I) pracują dla dowództwa sojuszniczego i są zatrudnieni przez siły zbrojne strony
Traktatu, lub (II), zgodnie z decyzją Rady Północnoatlantyckiej, mieszczą się w kategorii
personelu cywilnego zatrudnionego w dowództwie sojuszniczym;
c) "członek rodziny" oznacza współmałżonka członka sił zbrojnych lub personelu cywilnego,
zgodnie z definicją zawartą w punktach a i b niniejszego ustępu, albo dziecko takiego członka
znajdujące się pod jego lub jej opieką.
2. Dowództwo sojusznicze jest uważane do celów artykułu II; ust. 2 artykułu V; ust. 10 artykułu
VII; ust. 2, 3, 4, 7 i 8 artykułu IX oraz artykułu XIII Umowy za siły zbrojne.
ARTYKUŁ 4
Prawa i obowiązki, które Umowa przyznaje lub nakłada na państwo wysyłające lub jego władze
w odniesieniu do jego sił zbrojnych, personelu cywilnego lub też członków ich rodzin, są
przyznawane w odniesieniu do dowództwa sojuszniczego, członków jego personelu i ich rodzin,
wobec których, zgodnie z artykułem 2 niniejszego Protokołu, stosuje się Umowę, właściwego
dowództwa sojuszniczego i władz odpowiedzialnych wobec niego, z wyjątkiem następujących
przypadków:
a) prawo do wykonywania jurysdykcji karnej i dyscyplinarnej przyznane organom wojskowym
państwa wysyłającego na mocy artykułu VII Umowy jest przekazane organom wojskowym
państwa, o ile takie można ustalić, którego prawu wojskowemu podlega zainteresowana osoba;
b) obowiązki nałożone na państwo wysyłające lub jego organy na mocy artykułu II; ust. 4
artykułu III; ust. 5a i 6a artykułu VII; ust. 9 i 10 artykułu VIII i artykułu XIII Umowy odnoszą
się zarówno do dowództwa sojuszniczego jak i do każdego państwa, którego sił zbrojnych lub
jakiegokolwiek członka lub pracownika tych sił zbrojnych lub członka jego rodziny to dotyczy;
c) dla celów ust. 2a i 5 artykułu III i artykułu XIV Umowy, w przypadku członków sił zbrojnych
i członków ich rodzin, państwo wysyłające będzie państwem, do którego sił zbrojnych należy
dany członek personelu, a w przypadku członków personelu cywilnego i członków ich rodzin,
państwem - o ile takie można ustalić - przez którego siły zbrojne dany członek personelu jest
zatrudniony;
d) obowiązki nałożone na państwo wysyłające na mocy ust. 6 i 7 artykułu VIII Umowy odnoszą
się do państwa, do którego sił zbrojnych należy osoba, której działanie lub zaniechanie
spowodowało wystąpienie roszczenia lub, w przypadku pracownika personelu cywilnego, do
państwa przez którego siły zbrojne jest on zatrudniony, lub, jeżeli nie ma takiego państwa, do
dowództwa sojuszniczego, którego pracownikiem jest dana osoba.
Zarówno państwo - jeżeli takowe jest - do którego odnoszą się obowiązki wymienione
w niniejszym ustępie, jak i zainteresowane dowództwo sojusznicze będą miały uprawnienia
państwa wysyłającego w związku z wyznaczeniem arbitra zgodnie z ust. 8 artykułu VIII.
ARTYKUŁ 5
Każdy członek dowództwa sojuszniczego posiada osobistą kartę identyfikacyjną wydaną przez
dowództwo, zawierającą imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, narodowość, rangę, stopień
lub numer (jeśli istnieje), fotografię i okres ważności. Karta taka musi być okazywana na
żądanie.
ARTYKUŁ 6
1. Obowiązek zrzeczenia się roszczeń nałożony na umawiające się strony na mocy artykułu VIII
Umowy odnosi się zarówno do dowództwa sojuszniczego, jak również do każdej strony
niniejszego Protokołu.
2. Do celów ust. 1 i 2 artykułu VIII Umowy:
a) własność dowództwa sojuszniczego lub strony niniejszego Protokołu, użytkowana przez
dowództwo sojusznicze, będzie uważana za własność umawiającej się strony, użytkowaną przez
jej siły zbrojne;
b) szkoda spowodowana przez członka sił zbrojnych lub personelu cywilnego, określonego
zgodnie z ust. 1 artykułu 3 niniejszego Protokołu, lub przez każdego innego pracownika
dowództwa sojuszniczego będzie uważana za szkodę spowodowaną przez członka lub
pracownika sił zbrojnych umawiającej się strony;
c) definicja pojęcia "posiadane przez umawiającą się stronę", określona w ust. 3 artykułu VIII,
odnosi się również do dowództwa sojuszniczego.
3. Roszczenia, do których odnosi się ust. 5 artykułu VIII Umowy będą obejmować roszczenia
(inne niż roszczenia wynikające z kontraktów oraz roszczenia, do których odnosi się ust. 6 lub 7
wspomnianego artykułu), wynikające z działania lub zaniechania każdego pracownika
dowództwa sojuszniczego lub wynikające z każdego innego działania, zaniechania lub
zdarzenia, za które dowództwo sojusznicze jest prawnie odpowiedzialne i które spowoduje
powstanie szkody na terytorium państwa przyjmującego wobec stron trzecich, innych niż strony
niniejszego Protokołu.
ARTYKUŁ 7
1. Zwolnienie z opodatkowania, przyznane zgodnie z artykułem X Umowy członkom sił
zbrojnych lub personelu cywilnego w odniesieniu do ich wynagrodzeń i dodatków, stosuje się
w odniesieniu do członków personelu dowództwa sojuszniczego rozumianego zgodnie
z definicją zawartą w ust. 1 a i b (I) artykułu 3 niniejszego Protokołu, do wynagrodzeń
i należności płaconych im - jako takiemu personelowi - przez siły zbrojne, do których należą,
lub też przez które są zatrudnieni. Ustęp ten nie zwalnia takiego członka lub pracownika
z opodatkowania nałożonego przez państwo, którego jest on obywatelem.
2. Pracownicy dowództwa sojuszniczego, według kategorii uzgodnionych przez Radę
Północnoatlantycką, będą zwolnieni z opodatkowania wynagrodzeń i dodatków płaconych im
przez dowództwo sojusznicze, jako jego pracownikom. Każda strona niniejszego Protokołu
może jednakże zawrzeć porozumienie z dowództwem sojuszniczym, na mocy którego strona
taka będzie zatrudniać i wyznaczać wszystkich swoich obywateli do dowództwa sojuszniczego
(z wyjątkiem, jeżeli takie jest życzenie strony, obywateli, którzy nie posiadają prawa do stałego
pobytu na jej terytorium); którzy mają służyć jako personel dowództwa sojuszniczego oraz
będzie płacić wynagrodzenia i dodatki tym osobom ze swoich własnych środków w zakresie
przezeń ustalonym. Powyższe wynagrodzenia i należności mogą być opodatkowane przez
zainteresowaną stronę, lecz będą zwolnione z opodatkowania przez każdą inną stronę. Jeżeli
którakolwiek ze stron niniejszego Protokołu zawrze takie porozumienie lub dokona jego
zmiany, lub go wypowie, to strony niniejszego Protokołu nie będą dłużej związane
postanowieniami pierwszego zdania niniejszego ustępu, zobowiązującymi do zwolnienia
z opodatkowania wynagrodzenia i dodatków płaconych swoim obywatelom.
ARTYKUŁ 8
1. W celu ułatwienia ustanowienia, budowy, utrzymania i działania dowództwa sojuszniczego,
dowództwo takie w interesie wspólnej obrony oraz dla jego oficjalnej i wyłącznej korzyści
będzie zwolnione - tak dalece, jak to jest możliwe - z opłat celnych i podatków mających
wpływ na jego wydatki. Każda strona niniejszego Protokołu przystąpi do negocjacji z każdym
dowództwem sojuszniczym działającym na jej terytorium, w celu zawarcia porozumienia
wprowadzającego w życie niniejsze postanowienia.
2. Dowództwo sojusznicze posiada, na tych samych warunkach, takie same prawa, jakie na
mocy artykułu XI Umowy zostały przyznane siłom zbrojnym.
3. Postanowienia ust. 5 i 6 artykułu XI Umowy nie dotyczą obywateli państwa przyjmującego,
chyba że tacy obywatele należą do sił zbrojnych strony niniejszego Protokołu innej niż państwo
przyjmujące.
4. Wyrażenie "opłaty celne i podatki" w niniejszym artykule nie odnosi się do opłat za
korzystanie z płatnych usług.
ARTYKUŁ 9
O ile Rada Północnoatlantycka nie zadecyduje inaczej:
a. Każdy majątek nabyty z międzynarodowych środków, znajdujących się w budżecie
inwestycyjnym dowództwa sojuszniczego i niepotrzebny dłużej dowództwu, zgodnie
z rozwiązaniami przyjętymi przez Radę Północnoatlantycką może zostać zbyty, a dochody
zostaną podzielone między strony Traktatu Północnoatlantyckiego lub przekazane na ich rzecz
proporcjonalnie do ich udziałów w kosztach inwestycyjnych dowództwa. Państwo przyjmujące
ma prawo pierwokupu wszelkich nieruchomości sprzedawanych w ten sposób i znajdujących się
na jego terytorium, o ile nie oferuje warunków mniej dogodnych od przedstawionych przez
jakąkolwiek stronę trzecią.
b. Wszelkie grunty, budynki lub stałe instalacje, przekazane do użytku dowództwu
sojuszniczemu przez państwo przyjmujące bez obciążania dowództwa opłatą (inną niż
nominalna) oraz nie będące dłużej potrzebne dowództwu, zostaną zwrócone państwu
przyjmującemu, a każdy wzrost albo spadek wartości majątku przekazanego przez państwo
przyjmujące, wynikający z jego użytkowania przez dowództwo, zostanie ustalony przez Radę
Północnoatlantycką (z uwzględnieniem wszystkich odnośnych przepisów prawa państwa
przyjmującego) i podzielony lub przekazany na rzecz albo obciąży strony Traktatu
Północnoatlantyckiego, proporcjonalnie do ich udziałów w kosztach inwestycyjnych
dowództwa.
ARTYKUŁ 10
Każde naczelne dowództwo posiada osobowość prawną; ma ono zdolność do zawierania
kontraktów, nabywania i zbywania własności. Państwo przyjmujące może jednakże dokonać
specjalnych ustaleń z Naczelnym Dowództwem lub każdym podległym mu dowództwem
sojuszniczym, działającym w imieniu Naczelnego Dowództwa.
ARTYKUŁ 11
1. Z zastrzeżeniem postanowień artykułu VIII Umowy Naczelne Dowództwo może być stroną
postępowania prawnego jako powód lub pozwany. Jednakże państwo przyjmujące i Naczelne
Dowództwo, lub każde podległe mu i upoważnione przez niego dowództwo sojusznicze, może
zgodzić się na to, aby państwo przyjmujące działało w imieniu Naczelnego Dowództwa
w każdym postępowaniu prawnym, w którym dowództwo jest stroną, przed sądem państwa
przyjmującego.
2. Żadne środki egzekucyjne lub środki podjęte w celu zajęcia jego własności i środków
finansowych nie zostaną powzięte wobec żadnego dowództwa sojuszniczego, z wyjątkiem
realizacji celów, o których mowa w ust. 6a artykułu VII oraz w artykule XIII Umowy.
ARTYKUŁ 12
1. W celu umożliwienia posługiwania się własnym międzynarodowym budżetem dowództwo
sojusznicze może posiadać każdego rodzaju walutę i prowadzić konta bankowe w każdej
walucie.
2. Strony niniejszego Protokołu, na wniosek dowództwa sojuszniczego, ułatwią przesyłanie
funduszy takiego dowództwa z jednego państwa do drugiego i zamianę każdej waluty
posiadanej przez dowództwo sojusznicze na każdą inną walutę, jeśli jest to konieczne do
wykonania wymogów każdego dowództwa sojuszniczego.
ARTYKUŁ 13
Archiwa i inne oficjalne dokumenty dowództwa sojuszniczego, przechowywane
w pomieszczeniach wykorzystywanych przez to dowództwo lub będące w posiadaniu
jakiegokolwiek stosownie upoważnionego członka dowództwa, są nienaruszalne, chyba że
dowództwo uchyli ten immunitet. Dowództwo będzie określać, na wniosek państwa
przyjmującego i w obecności przedstawiciela tego państwa, charakter tych dokumentów celem
potwierdzenia, że chronione są one immunitetem, zgodnie z postanowieniami niniejszego
artykułu.
ARTYKUŁ 14
1. Całość lub część niniejszego Protokołu lub Umowy może mieć zastosowanie zgodnie
z decyzją Rady Północnoatlantyckiej, do każdego międzynarodowego dowództwa wojskowego
lub organizacji (nie objętych definicją zawartą w ust. b i c artykułu 1 niniejszego Protokołu) ,
które zostały ustanowione zgodnie z postanowieniami Traktatu Północnoatlantyckiego.
2. Z chwilą powstania Europejskiej Wspólnoty Obronnej, niniejszy Protokół może mieć
zastosowanie do członków personelu Europejskich Sił Obronnych przy dowództwie
sojuszniczym oraz do członków ich rodzin w czasie i w trybie określonym przez Radę
Północnoatlantycką.
ARTYKUŁ 15
Wszelkie spory między stronami niniejszego Protokołu lub między jakąkolwiek stroną
a jakimkolwiek dowództwem sojuszniczym, związane z interpretacją i stosowaniem niniejszego
Protokołu, będą rozstrzygane w drodze negocjacji pomiędzy stronami sporu, bez odwoływania
się do jakiejkolwiek zewnętrznej jurysdykcji. O ile postanowienia niniejszego Protokołu lub
Umowy wyraźnie nie stanowią inaczej, spory, które nie mogą być rozstrzygnięte w drodze
bezpośrednich negocjacji, powinny być przedstawione Radzie Północnoatlantyckiej.
ARTYKUŁ 16
1. Artykuły XV i XVII do XX Umowy mają zastosowanie do niniejszego Protokołu tak, jak
gdyby były one jego integralną częścią, ale też w taki sposób, aby Protokół mógł być zmieniany,
zawieszany, ratyfikowany, rozszerzany, aby można było doń przystępować lub go
wypowiedzieć - zgodnie z wymienionymi wyżej postanowieniami, niezależnie od Umowy.
2. Niniejszy Protokół może być uzupełniany przez porozumienia dwustronne między państwem
przyjmującym a Naczelnym Dowództwem. Organy państwa przyjmującego i Naczelne
Dowództwo mogą zgodzić się na nadanie środkami administracyjnymi mocy obowiązującej,
przed ratyfikacją, każdemu z postanowień niniejszego Protokołu lub Porozumienia stosowanych
przez nie.
Na dowód tego, niżej podpisani pełnomocnicy podpisali niniejszy Protokół.
Sporządzono w Paryżu, dnia 28 sierpnia 1952 r., w językach angielskim i francuskim, przy
czym obydwa teksty są jednakowo autentyczne, w jednym egzemplarzu, który zostanie złożony
w archiwach rządu Stanów Zjednoczonych Ameryki. Rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki
przekaże wszystkim sygnatariuszom i państwom przystępującym uwierzytelnione kopie
niniejszego Protokołu.