Prezydent Republiki stoi na czele państwa 7.
Prezydent Republiki reprezentuje Państwo Litewskie i wykonuje wszystkie obowiązki nałożone na niego przez Konstytucję oraz ustawy.
Na Prezydenta Republiki może być wybrany obywatel Litwy z pochodzenia, który przez co najmniej ostatnie 3 mieszkał w Litwie, w dniu wyborów ukończył 40 lat i mógł być wybrany na członka Sejmu.
Prezydenta Republiki wybierają obywatele Republiki Litewskiej na lat 5, na podstawie powszechnego, równego i bezpośredniego prawa wyborczego i w tajnym głosowaniu.
Ta sama osoba nie może być wybrana na Prezydent Republiki na więcej niż dwie kolejne kadencje.
Jako kandydat na Prezydenta Republiki może być zarejestrowany obywatel Republiki Litewskiej, który spełnia warunki wymienione w art. 78 ust.1 i uzyskał co najmniej 20 000 podpisów wyborców.
Nie ogranicza się liczby kandydatów na urząd Prezydenta Republiki.
Wybory zwyczajne Prezydenta Republiki przeprowadzane są w ostatnią niedzielę na dwa miesiące przed upływem kadencji poprzedniego Prezydenta Republiki.
Za wybranego na urząd Prezydenta Republiki uważa się tego z kandydatów, który w pierwszej turze głosowania, przy udziale co najmniej połowy ogólnej liczby wyborców, otrzymał więcej niż połowę głosów wyborców uczestniczących w wyborach. Jeżeli w wyborach uczestniczyła mniej niż połowa ogólnej liczby wyborców, za wybranego uważa się kandydata, który otrzymał najwięcej głosów, ale nie mniej niż 1/3 głosów ogólnej liczby wyborców.
Jeżeli w pierwszej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej liczby głosów, po dwóch tygodniach przeprowadza się powtórne głosowanie z udziałem dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej głosów.
Jeżeli w pierwszej turze głosowania uczestniczyło nie więcej niż dwu kandydatów i żaden nie otrzymał wymaganej liczby głosów, zarządza się ponowne wybory.
Wybrany Prezydent Republiki obejmuje urząd następnego dnia rano po wygaśnięciu kadencji ustępującego Prezydenta Republiki i po złożeniu, w Wilnie, w obecności przedstawicieli Narodu --- członków Sejmu, przysięgi Narodowi, że będzie wierny Konstytucji Republiki Litewskiej oraz będzie sumiennie wykonywać obowiązki i postępować w jednakowo sprawiedliwy sposób wobec wszystkich.
Prezydent Republiki składa także przysięgę po ponownym wyborze.
Akt złożenia przysięgi przez Prezydenta Republiki podpisuje Prezydent Republiki oraz Przewodniczący Sądu Konstytucyjnego, a pod jego nieobecność, jeden z sędziów Sądu Konstytucyjnego.
Prezydent Republiki nie może być członkiem Sejmu, nie może piastować innego stanowiska ani otrzymywać innego wynagrodzenia, oprócz ustalonego dla Prezydenta Republiki oraz wynagrodzenia za działalność twórczą.
Osoba wybrana na Prezydenta Republiki musi zawiesić swoją działalność w partiach i organizacjach politycznych aż do rozpoczęcia nowej kampanii przed wyborami Prezydenta Republiki.
Prezydent Republiki:
1)rozstrzyga ważniejsze problemy polityki zagranicznej i wraz z Rządem ją prowadzi;
2)podpisuje umowy międzynarodowe Republiki Litewskiej i przedkłada je Sejmowi do ratyfikacji;
3)na wniosek Rządu mianuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych Republiki Litewskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych; przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw, nadaje najwyższe stopnie dyplomatyczne i tytuły specjalne;
4)za zgodą Sejmu mianuje Prezesa Rady Ministrów, powierza mu misję sformułowania Rządu i zatwierdza jego skład;
5)za zgodą Sejmu odwołuje Prezesa Rady Ministrów;
6)po wyborze nowego Sejmu przyjmuje dymisję Rządu i powierza mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego Rządu;
7)przyjmuje dymisję Rządu i w razie potrzeby powierza mu dalsze pełnienie obowiązków lub, do czasu powołania nowego Rządu, powierza jednemu z ministrów pełnienie obowiązków Prezesa Rady Ministrów; przyjmuje dymisję poszczególnych ministrów i może zlecić im pełnienie obowiązków do czasu powołania ich następców;
8)w razie dymisji Rządu, nie później niż w ciągu 15 dni, przedstawia Sejmowi kandydaturę Prezesa Rady Ministrów;
9)na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje i odwołuje ministrów;
10)w ustalonym trybie powołuje i odwołuje wymienionych w ustawie urzędników państwowych;
11)przedstawia Sejmowi kandydatury sędziów Sądu Najwyższego, a po ich powołaniu przedstawia Sejmowi spośród nich kandydaturę przewodniczącego Sądu Najwyższego; powołuje sędziów Sądu Apelacyjnego i spośród nich powołuje za zgodą Sejmu przewodniczącego Sądu Apelacyjnego; powołuje sędziów i przewodniczących sądów apigardowych i apilinkowych 8 , przenosi ich siedziby; w przypadkach przewidzianych w ustawie przedstawia Sejmowi wnioski o zwolnienie sędziów;za zgodą Sejmu powołuje i odwołuje Prokuratora Generalnego Republiki Litewskiej. 9
12)przedstawia Sejmowi kandydatury trzech sędziów Sądu Konstytucyjnego, a po powołaniu wszystkich sędziów Sądu Konstytucyjnego przedstawia Sejmowi spośród nich kandydaturę Przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego;
13)przedstawia Sejmowi kandydatury na stanowisko Kontrolera Państwowego i prezesa Zarządu Banku Litwy; może przedłożyć Sejmowi wniosek o wyrażenie im wotum nieufności;
14)za zgodą Sejmu mianuje i zwalnia dowódcę wojska i szefa służby bezpieczeństwa;
15)nadaje najwyższe stopnie wojskowe;
16)w razie zbrojnej napaści, zagrożenia suwerenności państwa lub integralności jego terytorium, podejmuje decyzje w sprawach obrony przed zbrojną agresją, wprowadzenia stanu wojennego oraz ogłoszenia mobilizacji, a podjęte decyzje przedkłada do zatwierdzenia Sejmowi na najbliższym posiedzeniu;
17)w trybie i w przypadkach przewidzianych przez ustawę wprowadza stan wyjątkowy a podjętą decyzję przedkłada do zatwierdzenia Sejmowi na najbliższym posiedzeniu;
18)przedstawia Sejmowi doroczne orędzie o stanie Litwy oraz o wewnętrznej i zagranicznej polityce Republiki Litewskiej;
19)w przypadkach przewidzianych w Konstytucji zwołuje nadzwyczajną sesję Sejmu;
20)zarządza wybory zwyczajne do Sejmu, a w przypadkach przewidzianych w art. 58 ust. 2 Konstytucji --- wybory przedterminowe do Sejmu;
21)w trybie przewidzianym przez ustawę nadaje obywatelstwo Republiki Litewskiej;
22)przyznaje nagrody państwowe;
23)stosuje prawo łaski wobec skazanych;
24)podpisuje i zarządza publikacje ustaw uchwalonych przez Sejm lub zwraca je Sejmowi w trybie określonym w art. 71 Konstytucji.
Prezydent Republiki działając w ramach przyznanych mu kompetencji wydaje zarządzenia 10. Warunkiem wejscia w życie zarządzeń Prezydenta Republiki w sprawach wymienionych w art. 84 pkt 3, 15, 17 i 21 Konstytucji wymagana jest ich kontrasygnata przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra. Ponoszą oni odpowiedzialność za kontrasygnowane akty.
Osoba Prezydenta Republiki jest nietykalna. W okresie wykonywania swych obowiązków nie może on być aresztowany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub administracyjnej.
Prezydent Republiki może zostać przedterminowo usubięty z urzędu tylko w wypadku poważnego naruszenia Konstytucji, złamania przysięgi lub wyjścia na jaw popełnienia przestępstwa. O usunięciu z urzędu Prezydenta Republiki rozstrzyga Sejm w procedurze impeachmentu.
W razie zarządzenia przez Prezydenta Republiki, w przypadkach przewidzianych w art. 58 ust. 2 Konstytucji, przedterminowych wyborów do Sejmu, nowo wybrany Sejm może w ciągu 30 dni od dnia pierwszego posiedzenia, większością 3/5 głosów ogólnej liczby członków Sejmu, zarządzić przedterminowe wybory Prezydenta Republiki.
Zgłoszenie swej kandydatury przez urzędującego Prezydenta Republiki podlega bezzwłocznej rejestracji.
Jeżeli do dnia przeprowadzenia przedterminowych wyborów upłynęły więcej niż trzy lata pierwszej kadencji, ponowny wybór Prezydenta Republiki uważa się za wybór na drugą kadencję. Jeżeli wybory zostały przeprowadzone przed upływem 3 lat, wybór uważa się za dokonany na pozostały czas pierwszej kadencji, a nie traktuje się go jako wybór na drugą kadencję.
Jeżeli przedterminowe wybory Prezydenta Republiki zostają przeprowadzone podczas jego drugiej kadencji, urzędujący Prezydent Republiki może być wybrany tylko na pozostały czas kadencji.
Kompetencje Prezydenta Republiki wygasają wskutek:
1)upływu kadencji, na którą został wybrany;
2)przeprowadzenia przedterminowych wyborów Prezydenta Republiki;
3)złożenia dymisji;
4)śmierci;
5)pozbawienia go urzędu przez Sejm w procedurze impeachmentu;
6)podjęcia przez Sejm uchwały, większością 3/5 głosów ogólnej liczby członków Sejmu na wniosek Sądu Konstytucyjnego, stwierdzającej, że stan zdrowia Prezydenta Republiki nie pozwala mu na pełnienie obowiązków.
W razie śmierci Prezydenta Republiki, złożenia przez niego dymisji, pozbawienia go urzędu w wyniku przeprowadzonej przez Sejm procedury impeachmentu lub uznania przez Sejm, że stan zdrowia Prezydenta Republiki nie pozwala mu na wykonywanie obowiązków, obowiązki Prezydenta Republiki przejmuje czasowo Przewodniczący Sejmu. W takim przypadku Przewodniczący Sejmu traci swe kompetencje w Sejmie i kierowanie pracami Sejmu przejmuje czasowo jego zastępca. W wymienionych przypadkach Sejm, nie później niż w ciągu 10 dni, jest obowiązany do zarządzenia wyborów Prezydenta Republiki, które muszą być przeprowadzone nie później niż w ciągu 2 miesięcy. Jeżeli Sejm nie może się zebrać dla zarządzenia wyborów Prezydenta Republiki, decyzję o zarządzeniu wyborów podejmuje Rząd.
Prezydenta Republiki, który nie może wykonywać swoich obowiązków z powodu czasowego pobytu zagranicą lub choroby, zastępuje Przewodniczący Sejmu.
Przewodniczący Sejmu czasowo zastępujący Prezydenta Republiki nie może zarządzić przedterminowych wyborów do Sejmu ani dymisjonować lub mianować ministrów bez zgody Sejmu. W tym okresie Sejm nie może rozpatrywać wniosku o wyrażenie Przewodniczącemu Sejmu wotum nieufności.
Powierzenie pełnienia obowiązków Prezydenta Republiki w innych przypadkach bądź innym osobom, lub instytucjom nie jest możliwe.
Prezydentowi Republiki przysługuje rezydencja. Sposób finansowania Prezydenta Republiki i jego rezydencji określa ustawa.
Rozdział następny