Rozdział 1
Podstawy ustroju państwowego

§  1

Cała władza publiczna Szwecji pochodzi od ludu.

Ustrój szwedzki oparty jest na swobodzie wypowiadania opinii oraz na powszechnym i równym prawie wyborczym. Realizowany jest poprzez przedstawicielski i parlamentarny system rządów oraz samorząd gmin. Władza publiczna wykonywana jest w ramach określonych ustawami.^[1]

§  2

Władza publiczna^[2] wykonywana jest z poszanowaniem równości wszystkich ludzi oraz wolności i godności osoby ludzkiej.

Nadrzędnym celem działalności publicznej jest zapewnienie każdemu obywatelowi dobrobytu osobistego, ekonomicznego oraz kulturalnego. W szczególności, obowiązkiem władzy publicznej jest zapewnienie wszystkim obywatelom możliwości realizacji prawa do pracy, mieszkania i wykształcenia, a także zapewnienie opieki socjalnej i zdrowotnej oraz bezpieczeństwa.

Powinnością instytucji publicznych jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju, aby środowisko naturalne mogło służyć obecnym i przyszłym pokoleniom.

Powinnością instytucji publicznych jest wspieranie idei demokracji jako wytycznych we wszystkich sferach społeczeństwa przy jednoczesnej ochronie prawa jednostki do życia prywatnego i rodzinnego.

Instytucje publiczne winny wspierać zasadę równości we wszelkich sferach życia społecznego, umożliwiać czynny w nim udział oraz dbać o poszanowanie praw dzieci. Instytucje publiczne przeciwdziałają dyskryminacji obywateli z powodu płci, koloru skóry, pochodzenia narodowego lub etnicznego, przynależności językowej lub wyznaniowej, niepełnosprawności, orientacji seksualnej, wieku lub innej cechy jednostek.

Wspiera się Samów i inne mniejszości etniczne, językowe lub wyznaniowe w ich dążeniu do zachowania i rozwoju własnej kultury i wspólnoty.

§  3

Akt o formie Rządu, Akt o sukcesji, Akt o wolności druku i Akt o wolności wypowiedzi stanowią prawa fundamentalne królestwa.

§  4

Riksdag jest przedstawicielem ludu.

Riksdag uchwala ustawy, decyduje o podatkach państwowych oraz podejmuje decyzje o wykorzystaniu środków państwowych. Riksdag sprawuje nadzór nad rządem i administracją Królestwa.

§  5

Król lub Królowa, zasiadając zgodnie z Aktem o sukcesji na tronie Szwecji, jest Głową Państwa w Królestwie.

§  6

Rząd kieruje królestwem. Za swoją działalność jest odpowiedzialny przed Riksdagiem.

§  7

Państwo dzieli się na jednostki samorządu terytorialnego^[3] szczebla lokalnego i regionalnego.

§  8

Wymiar sprawiedliwości sprawują sądy, a administracja publiczna należy do państwowych i gminnych władz publicznych.

§  9

Sądy, organy władzy oraz inne podmioty wykonujące zadania w zakresie administracji publicznej, powinny w swojej działalności kierować się zasadą równości wszystkich wobec prawa, oraz rzeczowością i bezstronnością.

§  10

Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej. Szwecja uczestniczy też we współpracy międzynarodowej w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych i Rady Europy oraz innych przedsięwzięciach organizacji międzynarodowych.

Rozdział 2
Podstawowe prawa i wolności

Wolność wypowiedzi

§  1

Każdemu obywatelowi gwarantuje się następujące prawa i wolności w stosunkach z instytucjami publicznymi:

1... wolność wypowiedzi: wolność przekazywania wiadomości za pomocą słowa, pisma lub obrazu albo w inny sposób, jak również wyrażania myśli, poglądów i uczuć,

2... wolność informacji: wolność zdobywania i otrzymywania wiadomości oraz uczestniczenia w inny sposób w przekazie informacji,

3... wolność zgromadzeń: wolność organizowania i uczestniczenia w zgromadzeniach, mających na celu wymianę informacji, wyrażania poglądów lub inny podobny cel bądź w celu przedstawienia dzieł sztuki,

4... wolność demonstracji: wolność organizowania i uczestniczenia w demonstracjach w miejscach publicznych,

5... wolność zrzeszania się: wolność zrzeszenia się z innymi osobami dla realizacji celów publicznych lub prywatnych, oraz

6... wolność wyznania: wolność wyznawania samemu lub z wspólnie z innymi swojej religii.

Przepisy Aktu o wolności druku oraz Aktu o wolności wypowiedzi mają zastosowanie do wolności prasy i wypowiedzi przekazywanych za pośrednictwem radia, telewizji oraz innych podobnych form przekazu, filmów, wideogramów, świetlnych obrazów ruchomych oraz innych technicznych nośników przekazu.

Przepisy o prawie do zapoznawania się z dokumentami publicznymi zawiera Akt o wolności druku.

§  2

Nikt, w swoich relacjach z instytucjami publicznymi, nie może być zmuszany do ujawnienia swoich poglądów politycznych, religijnych i kulturalnych, ani pozostających z nimi w związku. Ponadto nikt też nie może być zmuszany do uczestnictwa w zgromadzeniu mającym na celu kształtowanie opinii oraz w demonstracji, jak też do przynależności do organizacji politycznej, związku wyznaniowego lub innego stowarzyszenia, mających na celu ujawnianie poglądów określonych w zdaniu 1 niniejszego paragrafu.

§  3

Zabronione jest umieszczanie obywatela Szwecji, bez jego zgody, w jakimkolwiek spisie publicznym, jedynie na podstawie jego poglądów politycznych.

Nienaruszalność integralności osobistej oraz wolność przemieszczania się

§  4

Zabronione jest stosowanie kary śmierci.

§  5

Każdy obywatel podlega ochronie przed stosowaniem kar cielesnych. Ponadto jest on chroniony przed stosowaniem tortur lub oddziaływaniem medycznym mających na celu wymuszenie lub zaniechanie zeznań.

§  6

Każdy obywatel w relacjach z instytucjami publicznymi podlega ochronie przed naruszeniem nietykalności osobistej również w innych przypadkach niż określone w §§  4 i 5. Podlega także ochronie przed przeszukaniem osobistym, przeszukaniem mieszkania lub podobnym naruszeniem prywatności oraz przed naruszeniem tajemnicy korespondencji, przed tajnym podsłuchem, rejestrowaniem rozmów telefonicznych lub innych poufnych wiadomości.

Poza przypadkami opisanymi wyżej, każdy obywatel w stosunkach z instytucjami publicznymi jest chroniony przed naruszeniem jego prywatności poprzez monitorowanie lub badanie jego sytuacji osobistej, o ile nie wyraził na to zgody.

§  7

Żadnego obywatela Szwecji nie można wydalić poza granice kraju lub odmówić mu prawa powrotu do Królestwa.

Żadnego obywatela, który zamieszkuje lub zamieszkiwał na terenie Królestwa, nie można pozbawić obywatelstwa szwedzkiego. Zaleca się, aby dzieci poniżej osiemnastego roku życia przyjmowały obywatelstwo rodziców lub jednego z nich.

§  8

Każdy obywatel, w stosunkach z instytucjami publicznymi, podlega ochronie przed pozbawieniem go wolności osobistej. Zapewnia mu się także prawo do zmiany miejsca pobytu w granicach Królestwa i opuszczenia go.

Pewność prawa

§  9

W przypadku pozbawienia obywatela wolności osobistej przez organ inny niż sąd w związku z popełnieniem przestępstwa lub podejrzeniem o jego popełnienie, sprawa powinna być bez zbędnej zwłoki rozpoznana przez sąd. Powyższe nie dotyczy jednak przekazania Królestwu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w innym kraju.

W przypadku pozbawienia obywatela wolności osobistej z innych powodów niż określone w ustępie pierwszym, jego sprawa, bez zbędnej zwłoki, również podlega rozpoznaniu przez sąd.

Rozpoznanie przez sąd jest równoważne z rozpoznaniem przez komisję, o ile jej skład został określony ustawą, a jej przewodniczącym jest sędzia zawodowy lub były sędzia zawodowy.

Rozpoznanie spraw przewidziane w ust. 1 lub 2 należy do właściwości sądów powszechnych, o ile nie zostało przekazane do właściwości odpowiednich organów.

§  10

Nie można wymierzyć kary za czyn, który w momencie jego popełnienia nie był zagrożony karą. Nie można również wymierzyć kary surowszej niż była przewidziana w momencie popełnienia czynu. Zasady dotyczące kary stosuje się do odszkodowania i zadośćuczynienia za czyn przestępczy.

Podatek lub opłata państwowa nie mogą zostać pobrane w większym wymiarze niż wynika to z przepisów obowiązujących w momencie zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wymiaru. W uzasadnionych wypadkach Riksdag może nałożyć obowiązek uiszczenia podatku lub opłaty państwowej wstecz, bez przekroczenia terminu wniesienia projektu ustawy przez komisję parlamentarną lub Rząd do Riksdagu. Z wniesieniem projektu ustawy równoważne jest pisemne zawiadomienie Riksdagu przez Rząd o przygotowywaniu takiego projektu. Riksdag może ponadto odstąpić od zasady wyrażonej w zdaniu 1 niniejszego ustępu, o ile dojdzie do wniosku, że istnieją uzasadnione przyczyny związane z wojną, zagrożeniem wojennym lub poważnym kryzysem ekonomicznym.

§  11

Zabronione jest tworzenie sądu dla osądzenia konkretnych przypadków czynów już popełnionych lub rozstrzygnięcia zaistniałych wcześniej sporów.

Procesy sądowe winny być prowadzone sprawiedliwe i w rozsądnym okresie czasu. Postępowanie przed sądem jest jawne.

Ochrona
przed dyskryminacją

§  12

Żadna ustawa ani inny akt normatywny nie mogą prowadzić do dyskryminacji obywatela ze względu na jego przynależność do mniejszości z powodu rasy, koloru skóry lub pochodzenia etnicznego, lub z innych względów, bądź z powodu orientacji seksualnej.

§  13

Żadna ustawa ani inny akt normatywny nie mogą prowadzić do dyskryminacji obywatela z powodu płci, chyba że przepis dotyczy promowania równości między mężczyznami i kobietami, bądź obowiązku służby wojskowej lub innych odpowiednich obowiązków służbowych.

Akcje protestacyjne

§  14

Związki zawodowe, pracodawcy oraz związki pracodawców mają prawo podejmować akcje protestacyjne, chyba że nie przewiduje tego ustawa lub porozumienie branżowe.

Ochrona mienia
i prawo użytkowania publicznego

§  15

Każdemu gwarantuje się prawo własności i nikt nie może zostać pozbawiony swej własności na rzecz instytucji publicznych lub na rzecz podmiotu prywatnego w drodze wywłaszczenia lub innego postanowienia, ani nie może zostać poddany ograniczeniom korzystania z gruntu bądź budynku, chyba że zostanie to podyktowane względami wyższej użyteczności i ważnym interesem publicznym.

Każdy obywatel wywłaszczony ze swojej nieruchomości, winien otrzymać pełne odszkodowanie na zasadach określonych w ustawie. Pełne odszkodowanie winno być również wypłacone, jeżeli publiczne użytkowanie gruntu lub budynku powoduje znaczne utrudnienie w korzystaniu ze swoich praw przez właściciela, lub jeżeli publiczne użytkowanie gruntu lub budynku prowadzi do powstania szkód, które w istotny sposób obniżają ich wartość. Odszkodowanie winno zostać ustalane zgodnie z zasadami przewidzianymi ustawą.

W przypadku ograniczenia prawa do użytkowania gruntu lub budynku na mocy decyzji właściwego urzędu, jeżeli podyktowane zostało ono względami bezpieczeństwa lub ochrony zdrowia i środowiska, odszkodowanie winno zostać ustalane na zasadach określonych we właściwych ustawach.

Wszystkim gwarantuje się prawo dostępu do środowiska naturalnego, niezależnie od tego, co zostało postanowione w powyższych przepisach.

Prawa autorskie

§  16

Pisarze, artyści i fotografowie mają prawo do swoich dzieł na zasadach określonych ustawą.

Swoboda prowadzenia
działalności gospodarczej

§  17

Ograniczenia w prawie do prowadzenia działalności gospodarczej lub do wykonywania zawodu mogą zostać wprowadzone jedynie z uwagi na ochronę ważnego interesu publicznego, i w żadnym wypadku, wyłącznie w celu ekonomicznej ochrony określonych osób lub przedsiębiorstw.

Prawo Samów do hodowli reniferów regulowane jest odrębną ustawą.

Wykształcenie i badania naukowe

§  18

Każde dziecko, które podlega powszechnemu obowiązkowi szkolnemu, ma prawo do bezpłatnego podstawowego kształcenia się w szkole powszechnej. Władze publiczne zapewniają też dostęp do nauki na wyższym poziomie.

Swoboda prowadzenia badań naukowych objęta jest ustawową ochroną państwa.

Konwencja Europejska

§  19

Nie może wejść w życie żadna ustawa ani inny akt normatywny sprzeczny ze zobowiązaniami Szwecji, wynikającymi z Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Okoliczności uzasadniające ograniczenie praw i swobód obywatelskich

§  20

Następujące prawa i swobody obywatelskie mogą zostać ustawowo ograniczane w zakresie określonym w §§  21–24:

1... wolność wypowiedzi, informacji, zgromadzeń, demonstracji i zrzeszania się (§  1 ust. 1 pkt 1–5),

2... ochrona przed naruszeniem nietykalności osobistej w innych przypadkach innych niż przewidziane w §§  4 i 5, przed przeszukaniem osobistym i mieszkania oraz podobnym naruszeniem prywatności oraz przed naruszeniem tajemnicy korespondencji i naruszeniem jego prywatności poprzez monitorowanie lub badanie jego sytuacji osobistej (§  6),

3... swoboda przemieszczania się (§  8), oraz

4... zasada jawności rozpraw sądowych (§  11 ust. 2 zd. 2).

Prawa i swobody obywatelskie wymienione w ustępie 1 mogą zostać ustawowo ograniczone w zakresie określonym w §  5 w rozdz. 8 oraz w przypadku zakazu ujawniania informacji, do których uzyskano dostęp podczas pełnienia obowiązków służbowych. Wolność zgromadzeń i wolność demonstracji może zostać ograniczona w przypadkach przewidzianych w §  24 ust. 1 zd. 2).

§  21

Ograniczenia praw i swobód obywatelskich przewidziane w §  20, mogą być wprowadzone wyłącznie dla osiągnięcia celów akceptowanych w demokratycznym społeczeństwie. Ograniczenie nie może wykraczać poza ich konieczną potrzebę, ani rozciągać się tak dalece, że stanowiłoby zagrożenie dla wolności kształtowania poglądów jako podstawy ustroju. Ograniczenia nie mogą być wprowadzone wyłącznie na podstawie poglądów politycznych, religijnych, kulturalnych lub z nimi powiązanych.

§  22

Projekt ustawy przewidzianej w §  20, o ile nie zostanie odrzucony przez Riksdag, na wniosek co najmniej dziesięciu deputowanych, nie będzie rozpatrywany przez okres co najmniej dwunastu miesięcy od momentu pierwszego sprawozdania komisji parlamentarnej, która go rozpatrzyła. Riksdag może uchwalić ustawę bez tych ograniczeń czasowych, o ile będzie za nią głosować pięć szóstych deputowanych biorących udział w głosowaniu.

Postanowień ust. 1 nie stosuje się do projektów ustaw mających na celu przedłużenie obowiązywania ustawy na czas nie dłuższy niż dwa lata. Nie stosuje się go również do projektów ustaw dotyczących jedynie:

1... zakazu ujawnienia okoliczności, o których ktoś dowiedział się pełniąc służbę publiczną lub wykonując obowiązki służbowe, a które należy utrzymywać w tajemnicy ze względu na interes wymieniony w rozdz. 2 §  2 Aktu o wolności druku;

2... przeszukania mieszkania lub podobnego naruszenia prywatności; lub

3... kary pozbawienia wolności będącej następstwem popełnienia określonego czynu.

O zastosowaniu powyższego ustępu 1 do poszczególnych projektów ustaw decyduje w imieniu Riksdagu Komisja Konstytucyjna.

§  23

Wolność wypowiedzi i wolność informacji mogą być ograniczone ze względu na bezpieczeństwo Królestwa, zaopatrzenie ludności, porządek publiczny i bezpieczeństwo, godność osobistą, życie prywatne lub zapobieganie i ściganie przestępstw. Wolność wypowiedzi może być również ograniczona w odniesieniu do działalności gospodarczej. W innych przypadkach ograniczenie wolności wypowiedzi oraz wolności informacji może nastąpić jedynie ze szczególnie ważnych powodów.

Przy określaniu ograniczeń, które mogą być wprowadzone na mocy ustępu 1, należy uwzględnić zachowanie możliwie najszerszej wolności wypowiedzi i wolności informacji o zagadnieniach politycznych, religijnych, zawodowych, naukowych i kulturalnych, a także dotyczących związków zawodowych.

Za ograniczenie wolności wypowiedzi i wolności informacji nie uważa się przepisów, które, bez względu na treść wypowiedzi, określają szczegółowo sposób rozpowszechniania i otrzymywania wiadomości.

§  24

Wolność zgromadzeń i wolność demonstracji mogą być ograniczone ze względu na porządek i bezpieczeństwo zgromadzenia lub demonstracji, albo ze względu na ruch pojazdów mechanicznych. Z innych powodów wolności te mogą być ograniczone ze względu na bezpieczeństwo Królestwa lub panującą epidemię.

Wolność stowarzyszeń może być ograniczona, o ile mają one charakter militarny lub paramilitarny, bądź zmierzają do prześladowania grupy ludności z powodu pochodzenia etnicznego, koloru skóry lub z innego podobnego powodu.

§  25

Poniższe prawa i swobody obywatelskie cudzoziemców mieszkających na terytorium Królestwa mogą zostać ograniczone ustawowo:

1... wolność wypowiedzi, informacji, zgromadzeń, demonstracji, zrzeszania się i wolności wyznania(§  1),

2... ochrona przed przymusem udzielenia pewnych informacji (§  2 zd. 1),

3... ochrona przed naruszeniem nietykalności osobistej w innych przypadkach niż przewidziane w §§  4 i 5, przed przeszukaniem osobistym i mieszkania oraz podobnym naruszeniem prywatności i przed naruszeniem tajemnicy korespondencji w związku z monitorowaniem lub badaniem sytuacji osobistej danej osoby (§  6),

4... ochrona przed pozbawieniem wolności osobistej (§  8 zd. 1),

5... prawo do sądowego rozpatrzenia pozbawienia wolności z przyczyn innych niż popełnienie przestępstwa lub podejrzenia o jego popełnienie (§  9 ust. 2 i 3),

6... prawo do postępowania sądowego (§  11 ust. 2 zd. 2),

7... prawo pisarzy, artystów i fotografików do swoich dzieł (§  16),

8... prawo do prowadzenia działalności gospodarczej lub do wykonywania zawodu (§  17),

9... prawo do wolności badań naukowych (§  18 ust. 2), oraz

10.......................................................................................................... ochrona przed ograniczeniami z powodu poglądów (§  21 zd. 3).

Do przepisów szczegółowych, przewidzianych w ust. 1 stosuje się §  22 ust. 1, ust. 2 zd. 1 i ust. 3).

Rozdział 3
Riksdag

Sposób powoływania i skład Riksdagu

§  1

Riksdag jest powoływany w wolnych, bezpośrednich wyborach, w głosowaniu tajnym. W wyborach głosuje się na partię z prawem wskazania przez wyborcę konkretnego kandydata. Za partię uważa się stowarzyszenie lub grupę wyborców, które występują w wyborach pod odrębnym oznaczeniem.

§  2

Riksdag składa się z jednej izby liczącej 349 deputowanych. Deputowani mają zastępców.

Wybory zwyczajne

§  3

Wybory zwyczajne do Riksdagu przeprowadza się co cztery lata.

Bierne i czynne prawo wyborcze

§  4

Prawo głosowania w wyborach do Riksdagu przysługuje każdemu obywatelowi szwedzkiemu, który zamieszkuje lub kiedykolwiek zamieszkiwał na terenie Królestwa i ukończył osiemnaście lat.

Tylko osoba posiadająca czynne prawo wyborcze może zostać deputowanym do Riksdagu lub zastępcą deputowanego.

Prawo głosowania określa się na podstawie spisu wyborców sporządzonego przed wyborami.

Okręgi wyborcze

§  5

W celu przeprowadzenia wyborów do Riksdagu, Królestwo dzielone jest na okręgi wyborcze.

Podział mandatów w okręgach wyborczych

§  6

Mandaty w Riksdagu obejmują trzysta dziesięć stałych mandatów w okręgach wyborczych i trzydzieści dziewięć mandatów wyrównawczych.

Mandaty stałe w okręgach wyborczych dzielone są między okręgi na podstawie stosunku liczby uprawnionych do głosowania w każdym z okręgów wyborczych do liczby uprawnionych do głosowania w całym Królestwie. Podział miejsc ustala się co cztery lata.

Podział mandatów między partie

§  7

Mandaty rozdzielane są między partie.

Tylko partie, która otrzymały co najmniej cztery procent głosów w całym Królestwie są uprawnione do udziału w podziale mandatów. Partia, która otrzymała mniej głosów bierze udział w podziale mandatów w tym okręgu wyborczym, w którym otrzymała co najmniej dwanaście procent głosów.

§  8

Mandaty stałe w każdym z okręgów wyborczych rozdzielane są proporcjonalnie między partie na podstawie wyników wyborów w okręgu.

Mandaty wyrównawcze rozdzielane są między partie w ten sposób, że podział wszystkich mandatów w Riksdagu, z wyjątkiem mandatów stałych w okręgach wyborczych, które przypadły partii z liczbą głosów mniejszą niż cztery procent, jest proporcjonalny do liczby głosów oddanych na partie biorące udział w podziale. W przypadku gdy partia przy podziale mandatów stałych w okręgach wyborczych otrzymała więcej mandatów niż wynika to z zasady proporcjonalnej reprezentacji w Riksdagu, należy tę partię i jej mandaty pominąć przy rozdziale mandatów wyrównawczych. Po podziale mandatów wyrównawczych między partie, są one przekazywane do poszczególnych okręgów wyborczych.

Przy podziale mandatów między partie stosuje się metodę ciągu liczb nieparzystych z pierwszym dzielnikiem wynoszącym 1,4.

§  9

Każdy mandat przydzielony partii jest obsadzany przez jednego deputowanego oraz przez jednego zastępcę.

Kadencja

§  10

Kadencja Riksdagu trwa od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Riksdagu do dnia pierwszego posiedzenia kolejno wybranego Riksdagu.

Nowo wybrany Riksdag zbiera się na pierwsze posiedzenie piętnastego dnia po dniu wyborów, jednak nie wcześniej niż czwartego dnia po ogłoszeniu wyniku wyborów.

Wybory nadzwyczajne

§  11

Rząd może zarządzić wybory nadzwyczajne między wyborami zwyczajnymi. Wybory nadzwyczajne przeprowadza się w terminie trzech miesięcy od daty ich zarządzenia.

Po wyborach do Riksdagu, Rząd nie ma prawa zarządzić wyborów nadzwyczajnych przez okres trzech miesięcy od daty pierwszego posiedzenia nowo wybranego Riksdagu. Ponadto Rząd nie może zarządzić wyborów nadzwyczajnych po formalnym podaniu się do dymisji, w czasie pełnienia obowiązków w oczekiwaniu na utworzenie nowego Rządu.

Przepisy dotyczące wyborów nadzwyczajnych zawarte są w rozdz. 6 §  5.

Zaskarżenie wyniku wyborów

§  12

Wybór do Riksdagu może być zaskarżony do powołanego przez Riksdag Komitetu Weryfikacji Wyborów^[4], urzędu powołanego przez Riksdag do rozpatrywania tego typu skarg. Decyzje Komitetu Weryfikacji Wyborów nie podlegają zaskarżeniu.

Deputowany wykonuje swoje obowiązki niezależnie od zaskarżenia wyboru. W przypadku unieważnienia wyboru, nowy deputowany rozpoczyna działalność od momentu ogłoszenia unieważnienia. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do zastępcy.

W skład Komitetu Weryfikacji Wyborów wchodzą: przewodniczący, który jest lub był sędzią zawodowym, nie będący deputowanym oraz sześciu pozostałych członków. Członkowie wybierani są po każdych wyborach zwyczajnych po ich uprawomocnieniu się, na okres do nowych wyborów członków Komitetu. Przewodniczący wybierany jest odrębnie.

Postanowienia dodatkowe

§  13

Szczegółowe przepisy dotyczące spraw uregulowanych w §  1 ust. 3 i §§  3–12 oraz przepisy regulujące instytucję zastępcy deputowanego określa Akt o Riksdagu oraz inne ustawy.

Rozdział 4
Porządek pracy w Riksdagu

Sesja Riksdagu

§  1

Riksdag zbiera się corocznie na sesji. Sesja odbywa się w Sztokholmie, o ile Riksdag lub jego Przewodniczący nie zdecydują inaczej, ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa lub wolności obrad.

Przewodniczący

§  2

Spośród deputowanych Riksdagu wybierani są na każdą kadencję Przewodniczący oraz pierwszy, drugi i trzeci jego zastępca.

Komisje Riksdagu

§  3

Riksdag wybiera ze swego składu komisje, a wśród nich Komisję Konstytucyjną oraz Komisję Finansową, zgodnie z postanowieniami Aktu o Riksdagu.

Prawo do zgłaszania propozycji

§  4

Rząd i każdy deputowany do Riksdagu, zgodnie z przepisami zawartymi w Akcie o Riksdagu, ma prawo przedkładać propozycje dotyczące wszelkich spraw w ramach kompetencji Riksdagu, chyba że Akt o formie Rządu stanowi inaczej.

Przygotowywanie projektów

§  5

Propozycje, przedkładane przez Rząd lub deputowanego do Riksdagu, przed ich rozpatrzeniem przez Riksdag przygotowywane są wstępnie przez komisje, chyba że niniejszy Akt o formie Rządu stanowi inaczej.

Procedura zatwierdzania
lub odrzucania projektów

§  6

W przypadku rozstrzygania spraw przez Izbę, każdy deputowany do Riksdagu i każdy członek Rządu jest uprawniony do wyrażenia swej opinii zgodnie z przepisami określonymi bardziej szczegółowo w Akcie o Riksdagu. Postanowienia dotyczące odrzucenia projektu zawarte są w Akcie o Riksdagu.

§  7

W głosowaniu w Izbie decyzje zapadają większością głosów obecnych deputowanych, chyba że przepisy niniejszego Aktu o formie Rządu stanowią inaczej lub Akt o Riksdagu przewiduje odrębną procedurę. Przypadki równej liczby głosów rozstrzygają odpowiednie przepisy Aktu o Riksdagu.

Monitorowanie i ocena

§  8

Każda komisja monitoruje i ocenia decyzje Riksdagu w ramach swojej specjalizacji.

Zasada jawności w izbie

§  9

Posiedzenia Riksdagu są jawne. Akt o Riksdagu przewiduje możliwość obrad zamkniętych.

Status deputowanych

§  10

Deputowany do Riksdagu lub jego zastępca mają prawo pełnić swoje obowiązki niezależnie od innych wykonywanych obowiązków służbowych lub innych ciążących na nich zobowiązaniach.

§  11

Deputowany do Riksdagu lub jego zastępca nie mogą zrzec się mandatu bez zgody Riksdagu.

W uzasadnionym przypadku, Komitet Weryfikacji Wyborów powinien z urzędu dokonać kontroli, czy wybrana osoba posiada bierne prawo wyborcze, zgodnie z rozdz. 3 §  4 ust. 2. Osoba nieposiadająca tego prawa zostaje pozbawiona mandatu deputowanego.

W innych przypadkach niż wymienione w ustępie drugim, deputowany lub jego zastępca może być pozbawiony mandatu z mocy prawa, o ile popełnił przestępstwo w sposób oczywisty uniemożliwiające jego wykonywanie. Decyzję w takiej sprawie podejmuje sąd.

§  12

Zabrania się wszczęcia postępowania sądowego wobec deputowanego do Riksdagu, oraz osobie która wykonywała mandat, pozbawienia go wolności, utrudniania mu podróży po terenie Królestwa z powodu jego wypowiedzi lub czynów związanych z pełnieniem obowiązków, bez zgody Riksdagu wyrażonej większością pięciu szóstych biorących udział w głosowaniu.

W przypadku podejrzenia, że deputowany popełnił przestępstwo, przepisy dotyczące ścigania, zatrzymania i aresztowania stosuje się, o ile przyznał się on do popełnienia przestępstwa, gdy został zatrzymany na gorącym uczynku lub, gdy czyn ten jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie niższą niż dwa lata.

§  13

W czasie, gdy deputowany pełni obowiązki Przewodniczącego Riksdagu, lub gdy jest członkiem Rządu, jego obowiązki wykonuje zastępca. Riksdag w Akcie o Riksdagu może określić inne przypadki, w których zastępca wykonuje mandat deputowanego w czasie urlopu.

Przepisy §  10 i §  12 ust. 1 stosuje się do Przewodniczącego Riksdagu i pełnionych przez niego obowiązków.

Do zastępcy pełniącego obowiązki deputowanego mają zastosowanie przepisy dotyczące deputowanego.

§  14

Szczegółowe przepisy dotyczące porządku prac Riksdagu określa Akt o Riksdagu.

Rozdział 5
Głowa państwa

§  1

Król lub Królowa zasiadając na tronie Szwecji, z mocy rozdz. 1 §  5 Aktu o sukcesji, jest w Królestwie Głową Państwa.

§  2

Funkcje Głowy Państwa może pełnić wyłącznie obywatel szwedzki, po ukończeniu osiemnastego roku życia. Nie może on w tym samym czasie być członkiem Rządu bądź pełnić funkcji Przewodniczącego lub deputowanego Riksdagu.

§  3

Głowa Państwa informowana jest przez premiera o sprawach dotyczących Królestwa. W razie potrzeby Rząd zbiera się pod przewodnictwem Głowy Państwa jako Rada Państwa.

Głowa Państwa winna zasięgnąć opinii premiera przed wyjazdem za granicę.

§  4

W przypadku przeszkody w pełnieniu przez Króla lub Królową obowiązków Głowy Państwa, obowiązki te przejmuje czasowo, zgodnie z porządkiem dziedziczenia członek rodu królewskiego, o ile nie występuje po jego stronie przeszkoda, jako regent ad interim.

§  5

W przypadku wygaśnięcia rodu królewskiego, Riksdag wyznacza regenta, dla czasowego pełnienia obowiązków Głowy Państwa. Na ten sam okres Riksdag wyznacza wiceregenta.

Przepis powyższy ma również zastosowanie w przypadku, gdy nastąpił zgon Króla lub Królowej lub abdykacja, a następca tronu nie ukończył osiemnastu lat.

§  6

W przypadku, gdy Król lub Królowa nieprzerwanie przez okres sześciu miesięcy nie może wykonywać swoich obowiązków lub gdy zaniechał ich wykonywania, Rząd powinien powiadomić o tym fakcie Riksdag. Riksdag decyduje czy można uznać, że Król abdykował.

§  7

Riksdag może, na wniosek Rządu, wyznaczyć osobę dla pełnienia obowiązków regenta ad interim, o ile żadna z osób przewidzianych w §  4 lub §  5 nie może wykonywać tych obowiązków.

Jeżeli brak jest odpowiedniej osoby, Przewodniczący Riksdagu a w razie zaistnienia przeszkody jego zastępca pełni, na wniosek Rządu, obowiązki regenta ad interim.

§  8

Król lub Królowa nie ponosi odpowiedzialności za swoje działania. Regent nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyny dokonane w okresie pełnienia przez niego obowiązków Głowy Państwa.

Rozdział 6
Rząd

Skład Rządu

§  1

Rząd składa się z premiera i ministrów.

Premier powoływany jest w trybie §§  4–6. Ministrów powołuje premier.

§  2

Ministrami mogą zostać jedynie szwedzcy obywatele. Minister nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia. Ponadto nie może on przyjmować żadnych zleceń ani wykonywać żadnej działalności mogącej podważyć do niego zaufanie publiczne.

Wybór premiera po wyborach

§  3

Najpóźniej w ciągu dwóch tygodni nowo wybrany Riksdag winien zarządzić głosowanie w sprawie wotum zaufania dla urzędującego premiera. Jeżeli ponad połowa członków Riksdagu w głosowaniu nie poprze premiera, zostaje on odwołany ze stanowiska. Głosowanie w sprawie wotum zaufania dla premiera nie odbywa się, jeżeli premier został wcześniej odwołany.

Tworzenie Rządu

§  4

Przed powołaniem premiera, Przewodniczący Riksdagu zwołuje na konsultacje przedstawicieli wszystkich partii reprezentowanych w Riksdagu. Następnie Przewodniczący Riksdagu, po porozumieniu się ze swym zastępcą, przedkłada propozycję Riksdagowi. Najpóźniej czwartego dnia po przedłożeniu propozycji, Riksdag powinien, bez rozpatrywania jej przez komisje, przeprowadzić nad nią głosowanie. W przypadku, gdy więcej niż połowa członków Riksdagu głosuje przeciwko propozycji, przyjmuje się, że została ona odrzucona. W przeciwnym przypadku uważa się, że propozycja została przyjęta.

§  5

W razie odrzucenia propozycji Przewodniczącego Riksdagu, procedurę przewidzianą §  4 ponawia się. W przypadku czterokrotnego odrzucenia propozycji Przewodniczącego, procedurę powołania premiera należy przerwać i podjąć na nowo po przeprowadzeniu wyborów do Riksdagu. Jeżeli w terminie najbliższych trzech miesięcy nie jest przewidziane przeprowadzenie wyborów zwyczajnych, należy w tym terminie przeprowadzić wybory nadzwyczajne.

§  6

W przypadku zaaprobowania kandydatury nowego premiera przez Riksdag, powinien on w możliwie najkrótszym czasie przedstawić Riksdagowi powołanych przez siebie ministrów. Zmiana Rządu następuje na jego specjalnym posiedzeniu w obecności Głowy Państwa, a w razie przeszkody, w obecności Przewodniczącego Riksdagu. Przewodniczący Riksdagu zapraszany jest na każde posiedzenie.

W imieniu Riksdagu nominację na premiera wręcza Przewodniczący Riksdagu.

Odwołanie premiera
lub innego członka Rządu

§  7

W przypadku stwierdzenia przez Riksdag, że premier bądź ministrowie nie cieszą się jego zaufaniem, Przewodniczący Riksdagu ich odwołuje. Jeżeli Rząd jest w stanie zarządzić wybory nadzwyczajne do Riksdagu, decyzja o odwołaniu nie zostaje wykonana, o ile Rząd w ciągu tygodnia od uchwalenia wotum nieufności zarządzi wybory nadzwyczajne.

Jeżeli Riksdag stwierdzi, że premier nie cieszy się jego zaufaniem przepisy §  3 odnoszące się do odwołania premiera po wyborach stosuje się odpowiednio.

§  8

Członek Rządu może być odwołany na własną prośbę. Premiera odwołuje Przewodniczący Riksdagu, a członka Rządu premier. Premier może także odwołać członka Rządu z innych powodów.

§  9

W przypadku odwołania premiera lub jego zgonu Przewodniczący Riksdagu odwołuje pozostałych członków Rządu.

Wicepremier

§  10

W razie swojej nieobecności, premier może wyznaczyć jednego z ministrów do zastępowania go w pełnieniu obowiązków. Jeżeli premier nie wyznaczy zastępcy lub w razie zaistnienia przeszkody w pełnieniu obowiązków po stronie zastępcy, obowiązki premiera przejmuje członek Rządu o najdłuższym stażu. Jeżeli dwóch lub więcej członków Rządu ma taki sam staż, decyduje ich wiek.

Rząd tymczasowy

§  11

W przypadku odwołania wszystkich członków Rządu, pełnią oni swoje obowiązki do czasu objęcia funkcji przez nowy Rząd. W przypadku odwołania ministra na własną prośbę, na prośbę premiera, pełni on swoje obowiązki do czasu objęcia funkcji przez następcę.

Przeszkody w pełnieniu funkcji Przewodniczącego

§  12

W przypadku niemożności pełnienia funkcji przez Przewodniczącego Riksdagu, jego obowiązki wynikające z powyższego rozdziału przejmuje jego zastępca.

Rozdział 7
Porządek pracy Rządu

Kancelaria Rządu i jej obowiązki

§  1

Dla organizowania pracy Rządu i wspierania ministrów w wykonywaniu ich obowiązków tworzy się Kancelarię Rządu^[5]. W skład Kancelarii wchodzą ministerstwa utworzone dla poszczególnych rodzajów działalności. Rząd określa zakres działalności poszczególnych ministerstw. Premier wyznacza z grona członków Rządu kierowników poszczególnych ministerstw.

Prace Rządu

§  2

W toku prac przygotowawczych Kancelaria powinna uzyskiwać niezbędne informacje i wyjaśnienia od odpowiednich organów. Powinna również uzyskiwać niezbędne informacje i wyjaśnienia od gmin. Stowarzyszeniom i poszczególnym osobom należy umożliwić przedstawianie w niezbędnym zakresie ich stanowiska.

§  3

Rząd rozpatruje sprawy i podejmuje decyzje na posiedzeniach. Sprawy wykonania ustaw i innych aktów Rządu odnoszące się do sił zbrojnych, mogą być rozstrzygane, przez osobę kierującą właściwym ministerstwem, pod nadzorem premiera i w zakresie ustawowo określonym.

§  4

Premier wzywa pozostałych członków Rządu na posiedzenia i przewodniczy posiedzeniom. W posiedzeniu Rządu powinno uczestniczyć, co najmniej pięciu członków Rządu.

§  5

Sprawy dotyczące danego ministerstwa przedstawia na posiedzeniach Rządu kierujący danym ministerstwem. Premier może zarządzić, że sprawa lub grupa spraw dotycząca określonego ministerstwa powinna być przedstawiona przez innego członka Rządu niż kierujący danym ministerstwem.

Protokołowanie obrad
i zdań odrębnych

§  6

Z posiedzeń Rządu sporządza się protokoły. W protokole powinny być odnotowane różnice poglądów.

§  7

Rozporządzenia, projekty ustaw oraz inne decyzje rządowe powinny być, pod rygorem nieważności, podpisane przez premiera lub z upoważnienia Rządu przez innego członka Rządu. W określonych przypadkach Rząd może, w drodze rozporządzenia, upoważnić urzędnika do podpisania dokumentu.

Rozdział 8
Ustawy i inne akty prawne

§  1

Akty normatywne Riksdag wydaje w formie ustawy, a Rząd w formie rozporządzenia. Gminy i instytucje państwowe mogą również wydawać akty normatywne pod warunkiem, że zostały do tego upoważnione przez Riksdag lub Rząd.

Upoważnienie do wydawania aktów normatywnych udzielane jest w drodze ustawy lub rozporządzenia.

§  2

Akty normatywne wydawane są w formie ustawy, jeżeli dotyczą:

1... statusu osobistego jednostki oraz jej stosunków osobistych i majątkowych,

2... stosunków między jednostką a instytucjami publicznymi, i odnoszących się do nakładania obowiązków na jednostkę lub innego wkroczenia w osobiste lub majątkowe sprawy jednostki,

3... zasad organizacji gminy i form jej działalności oraz podatków gminnych, a także uprawnień i zadań gminy w innych sprawach.

4... gmin wyznaniowych i podstaw działania Kościoła Szwedzkiego jako gminy wyznaniowej,

5... instytucji konsultatywnego referendum w całym Królestwie oraz trybu jego przeprowadzania w sprawach dotyczących praw fundamentalnych, lub

6... wyborów do Parlamentu Europejskiego.

Również inne przepisy zawarte w niniejszym Akcie o formie Rządu oraz przepisy innych aktów konstytucyjnych, określają treść regulacji wymagającej formy ustawowej.

Akty normatywne wydawane przez Rząd

§  3

Riksdag może upoważnić Rząd do wydania aktów normatywnych w zakresie określonym w §  2 ust. 1 i 3. Nie mogą one jednak dotyczyć:

1... nakładania innych kar niż kara grzywny,

2... innych podatków niż cło za przywóz towarów,

3... postępowania upadłościowego ani likwidacyjnego.

Riksdag może w drodze ustawy, upoważniającej go do tego zgodnie z ustępem pierwszym, wprowadzić ustawą inne kary niż karę grzywny stosowaną przez Rząd za przekroczenie przepisów wydawanych na podstawie przysługującego mu upoważnienia.

§  4

Na podstawie §  2 ust. 1 pkt 1–3, Riksdag może upoważnić Rząd do wydawania rozporządzeń odraczających wykonanie zobowiązań.

§  5

Riksdag w drodze ustawy może upoważnić Rząd do wydania rozporządzeń dotyczących:

1... terminu wejścia w życie ustawy,

2... terminów wejścia w życie lub utraty mocy obowiązującej przez przepisy ustawy; lub

3... stosowania ustawy w relacjach z innym państwem lub organizacją międzynarodową.

§  6

O ile Riksdag tak zdecyduje, rozporządzenia wydawane przez Rząd, na mocy upoważnienia przewidzianego w Akcie o formie Rządu, powinny być przedłożone Riksdagowi do zatwierdzenia.

§  7

Poza sprawami określonymi w §§  3–5, Rząd może wydawać:

1... rozporządzenia dotyczące wykonywania ustaw; oraz

2... rozporządzenia regulujące sprawy, które zgodnie z prawami fundamentalnymi, nie muszą być rozpatrywane przez Riksdag.

Przepisy, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć wewnętrznych spraw Riksdagu bądź organów podległych Riksdagowi. Ponadto Rząd nie może na mocy ust. 1 pkt 2 nakładać podatków zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji gmin.

§  8

Uprawnienie Rządu do wydawania rozporządzenia w określonej sprawie nie stanowi przeszkody do uregulowania tej samej sprawy przez Riksdag w formie ustawy.

Akty normatywne wydawane przez inne organy państwowe niż Riksdag i Rząd

§  9

Riksdag ma prawo upoważnić gminę do wydania rozporządzeń w zakresie określonym §  2 ust. 1 pkt 2, jeżeli dotyczą one:

1... opłat, lub

2... podatków na rzecz organizacji ruchu drogowego w gminie.

§  10

Upoważnienie udzielone Rządowi przez Riksdag do wydawania rozporządzeń w sprawach określonych w niniejszym rozdziale, może być, za zgodą Riksdagu, przekazane przez Rząd innym organom administracyjnym lub gminom.

§  11

Rząd może upoważnić podlegające mu lub Riksdagowi organy do wydania rozporządzeń przewidzianych w §  7. Upoważnienie to nie może dotyczyć spraw wewnętrznych Riksdagu lub organów podległych Riksdagowi.

§  12

Przepisy wydane na mocy upoważnienia przez organ podlegający Rządowi, zgodnie z §§  10 lub 11, o ile Rząd tak zdecyduje, powinny być przedłożone Rządowi do zatwierdzenia.

§  13

Riksdag może w drodze ustawy upoważnić Bank Królestwa^[6] do wydawania rozporządzeń w ramach jego uprawnień określonych w rozdziale dziewiątym oraz w zakresie jego roli w zapewnieniu bezpiecznego i efektywnego systemu płatniczego.

Riksdag może udzielić organom rządowym upoważnienia do wydawania rozporządzeń dotyczących wewnętrznych spraw Riksdagu bądź organów podległych Riksdagowi.

Uchwalanie aktu konstytucyjnego
i Aktu o Riksdagu

§  14

Akty konstytucyjne uchwalane są w formie dwóch jednobrzmiących uchwał. Pierwszą, która po uchwaleniu pozostaje w zawieszeniu, jest uchwalany projekt zmiany aktu konstytucyjnego. Druga uchwała nie może być podjęta do chwili wyborów w Królestwie nowego Riksdagu, który może ją przyjąć po ukonstytuowaniu się. Ponadto, winno upłynąć, co najmniej dziewięć miesięcy, od momentu przekazania sprawy Riksdagowi a wyborami, chyba że Komisja Konstytucyjna odstąpi od powyższej zasady. Decyzję tę należy podjąć najpóźniej w trakcie opracowywania projektu i musi być ona przyjęta większością, co najmniej pięciu szóstych głosów członków Komisji.

§  15

Riksdag nie może przyjąć jako oczekującej inicjatywy aktu konstytucyjnego, która wpłynęła po wyborach i pozostaje w sprzeczności z wcześniej oczekującą inicjatywą dotyczą aktu konstytucyjnego, bez odrzucenia propozycji aktu konstytucyjnego, która wpłynęła jako pierwsza.

§  16

Referendum w sprawie inicjatywy aktu konstytucyjnego, która oczekuje na przeprowadzenie wyborów przeprowadza się na wniosek co najmniej jednej dziesiątej członków, a w głosowaniu nad wnioskiem wypowie się za nim przynajmniej jedna trzecia deputowanych. Wniosek taki musi zostać przedstawiony w ciągu piętnastu dni od dnia, w którym Riksdag przyjął propozycję. Wniosek w sprawie referendum nie podlega rozpatrzeniu przez komisję.

Referendum przeprowadza się jednocześnie z wyborami do Riksdagu przewidzianymi w §  14. Osoby posiadające czynne prawo wyborcze głosują w referendum za lub przeciw inicjatywie aktu konstytucyjnego. Inicjatywa zostaje odrzucona, jeżeli więcej niż połowa osób uczestniczących w wyborach, które oddały głosy ważne, była jej przeciwna. W pozostałych przypadkach, Riksdag przeprowadza do końca postępowanie ustawodawcze.

§  17

Akt o Riksdagu uchwalany jest w trybie §  14 zdanie 1–3 i §  15. Akt ten może być ustanowiony przez podjęcie jednej tylko uchwały, jeżeli wypowie się za nią trzy czwarte głosujących, w obecności przynajmniej połowy wszystkich członków Riksdagu.

Przepisy zmieniające Akt o Riksdagu są uchwalone w zwykłym trybie przewidzianym dla uchwalania ustaw.

Postanowienia ust. 1 stosuje się również do ustaw wymienionych w §  2 ust. 1 pkt 4.

Zmiana i uchylenie ustawy

§  18

Zmiany lub uchylenia ustawy można dokonać jedynie ustawą.

Do zmiany bądź uchylenia aktu konstytucyjnego lub Aktu o Riksdagu postanowienia §§  14–17 stosuje się odpowiednio. Do zmiany bądź uchylenia ustaw wymienionych w §  2 ust. 1 pkt 4 mają zastosowanie przepisy §  17.

Ogłaszanie i publikacja nowych ustaw

§  19

Uchwalona ustawa winna być ogłoszona przez Rząd bez zbędnej zwłoki. Ustawa zawierająca przepisy dotyczące spraw Riksdagu lub organów podlegających Riksdagowi, które nie zostały uregulowane w aktach konstytucyjnych lub w Akcie o Riksdagu, może być ogłoszona przez Riksdag.

Ustawy powinny być ogłaszane bezzwłocznie. Przepis powyższy ma zastosowanie również do rozporządzeń, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę.

Rada Legislacyjna

§  20

Każdy projekt ustawy badany jest przez Radę Legislacyjną, w której skład wchodzą sędziowie, bądź w razie potrzeby byli sędziowie Sądu Najwyższego i Najwyższego Sądu Administracyjnego. Przepisy szczególne dotyczące składu i procedury pracy Rady Legislacyjnej wydawane są w formie ustawy.

§  21

Wniosek o opinię Rady Legislacyjnej składany jest przez Rząd lub w przypadkach określonych szczegółowo w Akcie o Riksdagu przez komisję Riksdagu.

Opinię Rady Legislacyjnej należy uzyskać przed podjęciem przez Riksdag decyzji w sprawie:

1... Aktu o wolności druku, dotyczącego wolności prasy czy wolności słowa odnoszących się do działalności radia, telewizji i podobnych środków przekazu oraz prezentacji z wykorzystaniem baz danych i środków technicznych;

2... ustawy ograniczającej dostęp do dokumentów publicznych;

3... ustawy przewidzianej w rozdziale drugim §§  14–16, 20 oraz 25;

4... ustawy o przetwarzaniu danych osobowych, które są całkowicie lub częściowo zautomatyzowane;

5... ustawy o podatku gminnym lub ustawy określającej zobowiązania gmin;

6... ustawy przewidzianej §  2 ust. 1 pkt 1 lub 2, lub ustawy przewidzianej w rozdziale 11 lub 12; lub

7... ustawy zmieniającej lub uchylającej ustawę zgodnie z ust. 1–6.

Przepisów ust. 2 nie stosuje się, jeżeli zasięgnięcie opinii Rady Legislacyjnej nie jest niezbędne ze względu na naturę sprawy lub gdy w znacznym stopniu opóźniłoby to postępowanie ustawodawcze. Proponując uchwalenie ustawy przewidzianej w zd. 1 niniejszego ustępu bez zasięgnięcia opinii Rady Legislacyjnej, Rząd powinien jednocześnie przedstawić Riksdagowi powody takiego postępowania. Niezasięgnięcie opinii Rady Legislacyjnej o projekcie ustawy nie stanowi przeszkody dla wejścia ustawy w życie.

§  22

Rada bada:

1... czy projekt jest zgodny z aktami konstytucyjnymi i systemem prawa jako całością,

2... czy poszczególne unormowania projektu są wewnętrznie spójne,

3... czy projekt pozostaje w zgodzie z zasadami państwa prawa,

4... czy projekt ustawy został tak ukształtowany, że ustawa w sposób przewidywany spełni założone cele jej ustanowienia,

5... jakie problemy prawdopodobnie towarzyszyć będą wdrożeniu danej ustawy.

Rozdział 9
Władza finansowa

Decyzje związane z dochodami
i wydatkami państwa

§  1

Riksdag decyduje o podatkach, opłatach na rzecz państwa i budżecie państwa.

Projekt budżetu

§  2

Rząd przedkłada Riksdagowi projekt budżetu.

Uchwalanie budżetu

§  3

Riksdag uchwala ustawę budżetową na najbliższy rok budżetowy lub, z ważnych powodów na inny okres budżetowy. Riksdag określa kwoty dochodów państwowych oraz przydziela środki na określone cele.

Riksdag może zadecydować, że określone środki będą użyte w innym okresie niż okres budżetowy.

Riksdag może zdecydować, że część dochodów państwa może być wykorzystana w celach specjalnych w inny sposób niż w decyzji dotyczącej wydatkowania środków.

§  4

W ciągu roku budżetowego Riksdag może, ponownie określić dochody państwa, zmienić przeznaczenie środków i przydzielić nowe środki.

§  5

Jeżeli Riksdag nie uchwali budżetu przed rozpoczęciem okresu budżetowego, zobowiązany jest do przyznania środków na okres do czasu uchwalenia budżetu. Riksdag może upoważnić Komisję Finansową do podjęcia decyzji w tej sprawie w zastępstwie Riksdagu.

Jeżeli Riksdag nie podjął decyzji o przyznaniu środków, o której mowa w ustępie pierwszym, do czasu uchwalenia następnego budżetu, mają zastosowanie przepisy poprzedniego budżetu, wraz ze zmianami wynikającymi z innych decyzji podjętych przez Riksdag.

Wytyczne Riksdagu

§  6

Riksdag może określić kierunki rozwoju określonych działań państwa na okres dłuższy niż okres budżetowy.

Wykorzystanie przyznanych środków i dochodów

§  7

Środki państwowe nie mogą być użyte w inny sposób niż określony przez Riksdag.

Majątek
i zobowiązania państwa

§  8

Środki państwowe oraz inne dochody pozostają w dyspozycji Rządu. Przepisu powyższego nie stosuje się do środków przeznaczonych na potrzeby Riksdagu oraz jego organów lub ustawowo objętych specjalnym zarządem.

Bez upoważnienia Riksdagu, Rząd nie może zaciągnąć pożyczek bądź zobowiązań o charakterze finansowym.

§  9

Riksdag określa w niezbędnym zakresie podstawy zarządzania i dysponowania własnością państwową. Riksdag może równocześnie określić, co do których środków o szczególnym charakterze nie mogą być podejmowane decyzje bez jego zgody.

Sprawozdanie roczne
państwa

§  10

Po zakończeniu okresu budżetowego rząd przedkłada Riksdagowi roczne sprawozdanie z wykonania budżetu państwa.

Szczegółowe przepisy
dotyczące budżetu

§  11

Szczegółowe przepisy określające uprawienia i obowiązki Riksdagu i Rządu w odniesieniu do budżetu reguluje Akt o Riksdagu i inne akty normatywne.

Polityka walutowa

§  12

Rząd ponosi odpowiedzialność za ogólne zasady polityki walutowej. Inne kwestie w zakresie polityki walutowej określa ustawa.

Bank Królestwa

§  13

Riksbanken jest centralnym bankiem Królestwa i podlega Riksdagowi. Riksbanken ponosi odpowiedzialność za politykę pieniężną. Żaden organ władzy publicznej nie może decydować o kierunku polityki pieniężnej prowadzonej przez Riksbanken.

Radę Nadzorczą Riksbanken liczącą jedenastu członków wybiera Riksdag. Bankiem kieruje zarząd mianowany przez Radę Nadzorczą.

Riksdag rozstrzyga o udzieleniu absolutorium dla członków Rady Nadzorczej Banku i jego zarządu. Jeżeli Riksdag odmówi udzielenia absolutorium członkowi Rady Nadzorczej Banku, powinien on ustąpić z urzędu. Rada Nadzorcza może usunąć ze stanowiska członka zarządu Banku tylko wówczas, gdy nie jest on w stanie wykonywać swoich uprawnień w zakresie powierzonych mu zadań, bądź, gdy został uznany za winnego dopuszczenia się poważnych zaniedbań.

Przepisy dotyczące wyboru Rady Nadzorczej oraz kierowania i działalności Riksbanken określa ustawa.

§  14

Riksbanken ma wyłączne prawo emisji banknotów i monet. Szczegółowe przepisy dotyczące obiegu pieniądza i zasad płatności określa ustawa.

Rozdział 10
Stosunki międzynarodowe

Uprawnienia Rządu do zawierania umów międzynarodowych

§  1

Umowy z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi zawierane są przez Rząd.

§  2

Rząd może przekazać organom administracyjnym mandat do zawierania umów międzynarodowych w sprawach, dla których takie umowy nie wymagają aprobaty Riksdagu lub konsultacji z Doradczą Radą Spraw Zagranicznych.

Zatwierdzenie umów międzynarodowych
przez Riksdag

§  3

Rząd nie może zawrzeć umowy międzynarodowej wiążącej Królestwo bez zatwierdzenia jej przez Riksdag, w szczególności jeżeli umowa:

1... przewiduje zmianę ustawy, jej uchylenie lub ustanowienie nowej, lub

2... dotyczy zagadnień należących do wyłącznej kompetencji Riksdagu.

Jeżeli dla przypadków określonych w ust. 1 lub 2 niniejszego paragrafu, w Riksdagu przewidziana jest specjalna procedura podejmowania decyzji, ten sam tryb winien mieć zastosowanie przy zatwierdzaniu umowy.

Aprobaty Riksdagu, przed podpisaniem ich przez rząd, wymagają również umowy międzynarodowe niewymienione w niniejszym paragrafie, jeżeli mają doniosły dla Królestwa charakter. Rząd może jednak podjąć działania bez uzyskania aprobaty Riksdagu, jeżeli wymagają tego interesy Królestwa. W takim przypadku Rząd powinien przed zawarciem umowy przeprowadzić konsultacje z Doradczą Radą Spraw Zagranicznych.

§  4

Umowa, o której mowa w §  3, zawierana w ramach współpracy z Unią Europejską, może zostać zatwierdzona przez Riksdag, nawet, jeżeli nie przybrała jeszcze ona ostatecznego kształtu.

Inne zobowiązania międzynarodowe i wypowiadanie umów

§  5

Przepisy w §§  1–4 stosuje się odpowiednio do zobowiązań zaciąganych przez Królestwo w formie innej niż umowa międzynarodowa, a także przy wypowiedzeniu umowy bądź zobowiązania.

Przeniesienie uprawnień do podejmowania decyzji w ramach współpracy z UE

§  6

W ramach współpracy z Unią Europejską Riksdag może przekazać organom Unii Europejskiej prawo do podejmowania decyzji, o ile nie dotyczą one zasad ustroju państwowego. Przekazanie zakłada jednak, że Wspólnoty zapewniają ochronę praw i wolności w zakresie odpowiadającym ochronie gwarantowanej przez niniejszy Akt o formie Rządu oraz Europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Riksdag decyduje o przekazaniu uprawnień decyzyjnych w formie aktu podjętego większością co najmniej trzech czwartych głosów obecnych członków. Decyzja Riksdagu może też zostać podjęta w trybie przewidzianym dla uchwalania aktów konstytucyjnych. Przekazanie uprawnień nie może nastąpić dopóki Riksdag nie zaaprobuje umowy, zgodnie z §  3.

Przeniesienie uprawnień do podejmowania decyzji poza ramy współpracy z UE

§  7

W sprawach innych niż przewidziane w §  6, prawo podejmowania decyzji, wynikające wprost z Aktu o formie Rządu i dotyczące: stanowienia przepisów, korzystania z własności państwa, zadań związanych z wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości, zawierania i wypowiadania umów międzynarodowych lub zaciągania zobowiązań – może być w ograniczonym zakresie przekazane organizacji międzynarodowej zajmującej się współpracą pokojową, której Królestwo jest członkiem lub zamierza nim zostać albo międzynarodowemu trybunałowi sprawiedliwości.

Na podstawie powyższego ustępu nie można przekazać prawa uchwalania, zmiany lub uchylania aktów konstytucyjnych, Aktu o Riksdagu, ordynacji wyborczej oraz ustaw dotyczących ograniczenia praw i wolności określonych w drugim rozdziale.

Decyzja Riksdagu o przekazaniu uprawnień podejmowana jest w trybie określonym w §  6 ust. 2.

§  8

Wszelkie sprawy z zakresu wymiaru sprawiedliwości bądź administracji, nieunormowane w niniejszym Akcie o formie Rządu, mogą w innych przypadkach niż przewidziane w §  6, być przekazane w formie decyzji Riksdagu, innemu państwu, organizacji międzynarodowej, organowi międzynarodowemu lub wspólnocie. W konkretnych przypadkach Riksdag może w drodze ustawy upoważnić Rząd lub inny organ do podjęcia stosownej decyzji w tej sprawie.

W przypadku, gdy przekazane sprawy polegają na wykonywaniu władzy publicznej, Riksdag podejmuje decyzję w trybie przewidzianym w §  6 ust. 2.

Zmiana umów międzynarodowych

§  9

W przypadku ustalenia, że umowa międzynarodowa jest ważna i stała się częścią prawa szwedzkiego, Riksdag może postanowić, że również zmiany umowy w przyszłości będą miały moc obowiązującą na terenie Królestwa. Decyzja dotycząca przyszłych zmian może być podjęta tylko w ściśle oznaczonym zakresie. Decyzja jest podejmowana zgodnie z procedurą przewidzianą w §  6 ustęp 2.

Prawo Riksdagu do informacji i konsultacji w sprawie współpracy w ramach UE

§  10

Rząd powinien na bieżąco informować Riksdag o sprawach dotyczących współpracy w ramach Unii Europejskiej oraz przeprowadzać, w razie potrzeby, konsultacje z organami wskazanymi przez Riksdag. Szczegółowe przepisy dotyczące obowiązku informacyjnego i konsultacyjnego zawiera Akt o Riksdagu.

Doradcza Rada Spraw Zagranicznych^[7]

§  11

Rząd powinien na bieżąco informować Doradczą Radę Spraw Zagranicznych o sprawach z zakresu stosunków międzynarodowych, istotnych dla Królestwa oraz w niezbędnym zakresie zasięgać opinii Rady. Rząd przed podjęciem decyzji powinien, w miarę możliwości, przeprowadzić konsultacje z Radą we wszystkich sprawach większej wagi.

§  12

Doradcza Rada Spraw Zagranicznych składa się z Przewodniczącego Riksdagu i dziewięciu innych deputowanych wybieranych przez Riksdag. Przepisy szczegółowe dotyczące składu Doradczej Rady Spraw Zagranicznych określa Akt o Riksdagu.

Doradcza Rada Spraw Zagranicznych zbiera się na wniosek Rządu. Rząd ma obowiązek zwołać Radę, jeżeli tego żąda co najmniej czterech członków Rady. Posiedzeniom Rady przewodniczy Głowa Państwa, a w razie zaistnienia przeszkody, premier.

Członek Doradczej Rady Spraw Zagranicznych oraz osoby z nim związane powinny zachować ostrożność w przekazywaniu informacji uzyskanych w tym charakterze. Przewodniczący obradom Rady może zarządzić bezwarunkową tajność prac.

Obowiązek powiadamiania organów państwowych

§  13

Kierujący ministerstwem odpowiedzialnym za sprawy zagraniczne powinien być informowany o pojawieniu się w działalności innego organu państwowego zagadnień mających znaczenie dla stosunków z innym państwem lub z organizacją międzynarodową.

Międzynarodowe trybunały sprawiedliwości

§  14

Przepisy zawarte w rozdz. 2 §  7, w rozdz. 4 §  12, w rozdz. 5 §  8, w rozdz. 11 §  8 i w rozdz. 13 §  3 nie stoją na przeszkodzie, by Szwecja wypełniała swoje zobowiązania przewidziane w Rzymskim Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego lub zobowiązania wobec innych międzynarodowych trybunałów karnych.

Rozdział 11
Wymiar sprawiedliwości

Sądy

§  1

Sąd Najwyższy, sądy apelacyjne oraz sądy rejonowe są sądami powszechnymi. Najwyższy Sąd Administracyjny, trybunały skarbowo-administracyjne i sądy administracyjne są powszechnymi sądami administracyjnymi. Prawo do rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, sąd apelacyjny lub trybunał skarbowo-administracyjny może być ustawowo ograniczone. Inne sądy tworzone są na mocy ustawy. Rozdział 2 §  11 ust. 1 określa sprawy dla rozpatrzenia których zakazane jest tworzenie sądów specjalnych.

Członkiem Sądu Najwyższego lub Najwyższego Sądu Administracyjnego może być tylko sędzia, który jest lub był sędzią zawodowym. Członkami innych sądów mogą być wyłącznie sędziowie zawodowi. W przypadku sądów tworzonych dla rozpatrzenia określonej grupy spraw lub dla określonej grupy osób można w ustawie wyjątkowo odstąpić od zasady tu wyrażonej.

§  2

Przepisy dotyczące wymiaru sprawiedliwości, ogólnych zasad organizacji sądów oraz postępowania sądowego, które nie zostały zawarte w Akcie o formie Rządu, określa ustawa.

Niezawisłość wymiaru sprawiedliwości

§  3

Żaden organ władzy publicznej, nie wyłączając Riksdagu, nie może określać w jaki sposób sądy mają wyrokować w konkretnej sprawie lub w indywidualnych przypadkach stosować przepisy prawa. Żaden organ władzy publicznej nie ma również prawa wpływać na to w jaki sposób obowiązki sądowe rozdzielane są pomiędzy poszczególnych sędziów.

§  4

Riksdag nie ma prawa podejmować żadnych funkcji sądowniczych, chyba że jest to przewidziane aktem konstytucyjnym lub Aktem o Riksdagu.

§  5

Spory między prywatnymi podmiotami nie mogą być rozstrzygane przez inne niż sądy powołane ustawowo organy, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Powoływanie sędziów zawodowych

§  6

Sędziów zawodowych powołuje Rząd. Przy obsadzaniu stanowisk sędziów zawodowych należy kierować się wyłącznie obiektywnymi przesłankami takimi, jak zasługi oraz kwalifikacje.

Przepisy dotyczące procedury powoływania sędziów zawodowych określa ustawa.

Uprawnienia sędziego zawodowego

§  7

Sędzia zawodowy może być zwolniony ze służby jedynie gdy:

1... w wyniku popełnienia przestępstwa lub poważnego bądź powtarzającego się zaniedbywania swoich obowiązków okazał się osobą niegodną wykonywania służby; lub

2... osiągnął wiek emerytalny lub ma ustawowy obowiązek przejścia na rentę z powodu trwałej utraty zdolności do wykonywania pracy.

O ile wymagają tego względy organizacyjne, sędzia zawodowy może być przeniesiony na równorzędne stanowisko.

§  8

Oskarżenie o popełnieniu przestępstwa w czasie pełnienia obowiązków przez członka Sądu Najwyższego lub Najwyższego Sądu Administracyjnego wszczyna Sąd Najwyższy.

Najwyższy Sąd Administracyjny rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego, lub o jego zawieszenie w pełnieniu obowiązków bądź o obowiązku poddania się przez niego badaniu lekarskiemu. Jeśli taki wniosek dotyczy członka Najwyższego Sądu Administracyjnego, rozpatrywany jest przez Sąd Najwyższy. Prawo do wniesienia wniosku, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje Ombudsmanowi Riksdagu lub Kanclerzowi Sprawiedliwości.

§  9

W przypadku zwolnienia sędziego zawodowego ze służby przez inny organ władzy publicznej niż sąd, ma on prawo domagać się rozpatrzenia swojej sprawy przez sąd. Odwołanie rozpatrywane jest w sądzie przez sędziów zawodowych. Powyższy przepis stosuje się także do sędziego zawieszonego w wykonywaniu obowiązków lub zobowiązanego do przeprowadzenia badań lekarskich oraz przeciwko któremu wszczęto postępowanie dyscyplinarne.

§  10

Przepisy dotyczące uprawnień sędziów zawodowych reguluje ustawa.

Wymóg posiadania obywatelstwa szwedzkiego

§  11

Sędzią zawodowym może zostać jedynie szwedzki obywatel. W innych przypadkach wymóg obywatelstwa szwedzkiego dla osób pełniących funkcje w ramach wymiaru sprawiedliwości ma zastosowanie, jeżeli przewiduje to ustawa i na warunkach przez nią określonych.

Pozostali pracownicy sądowi

§  12

W stosunku do pozostałych pracowników sądu mają zastosowanie przepisy rozdziału 12, §§  5–7.

Wznowienie postępowania
i przywrócenie terminu

§  13

W sprawach, w których Rząd, sąd administracyjny lub organ władzy administracyjnej pozostaje instancją odwoławczą, wznowienie postępowania lub przywrócenie terminu należy do kompetencji Najwyższego Sądu Administracyjnego. W pozostałych przypadkach postępowanie wznawia lub termin przywraca Sąd Najwyższy, a w zakresie określonym ustawowo, inny sąd niebędący sądem administracyjnym.

Szczegółowe postanowienia dotyczące wznowienia postępowania oraz przywrócenia terminu określa ustawa.

Sądowa kontrola ustawodawstwa

§  14

W przypadku, gdy sąd lub inny organ ustali, że jakikolwiek akt normatywny pozostaje w sprzeczności z aktami konstytucyjnymi, z innym aktem o wyższej mocy lub, przy jego tworzeniu nie zastosowano właściwych procedur, nie powinien go stosować.

W przypadku kontroli dokonywanej w ramach ust. 1, należy przede wszystkim mieć na względzie, że Riksdag jest najważniejszym przedstawicielem ludu, a akty konstytucyjne mają pierwszeństwo przed innymi aktami.

Rozdział 12
Administracja

Organizacja administracji państwowej

§  1

Kanclerz Sprawiedliwości i pozostałe organy administracji państwowej podlegają Rządowi, o ile organy te, z mocy Aktu o formie Rządu bądź innej ustawy nie zostały podporządkowane Riksdagowi.

Niezależność administracji

§  2

Żaden organ władzy publicznej, nie wyłączając Riksdagu, ani też żadna jednostka organizacyjna władz lokalnych, nie może decydować o sposobie rozstrzygania przez organ administracyjny poszczególnych spraw jednostki lub gmin, jak też o sposobie stosowania przez nią aktów normatywnych.

§  3

Riksdag nie ma prawa wykonywać żadnych funkcji administracyjnych, chyba że jest to przewidziane aktami konstytucyjnymi lub Aktem o Riksdagu.

Delegowanie funkcji administracyjnych

§  4

Gminie mogą być powierzone funkcje administracyjne. Funkcje administracyjne mogą być również przekazane innym osobom prawnym i prywatnym. Jeżeli przekazywane funkcje dotyczą wykonywania władzy publicznej, można je delegować jedynie na podstawie upoważnienia ustawy.

Przepisy szczególne dotyczące urzędników państwowych

§  5

Pracownicy organów administracyjnych podlegających Rządowi zatrudniani są przez Rząd lub organ przez niego wyznaczony.

Przy zatrudnieniu urzędników państwowych należy brać pod uwagę wyłącznie obiektywne przesłanki, takie jak zasługi oraz kwalifikacje.

§  6

Jedynie obywatel szwedzki może pełnić funkcję Ombudsmana i Audytora Generalnego. Warunek ten odnosi się także do Kanclerza Sprawiedliwości. W innych przypadkach wymóg obywatelstwa szwedzkiego dla osób pełniących funkcje w państwie lub gminie albo wykonujących zadania w ich imieniu, stosuje się, jeżeli przewiduje to ustawa.

§  7

Podstawowe przepisy dotyczące uprawnień urzędników państwowych, które nie zostały zawarte w Akcie o formie Rządu, określa ustawa.

Warunkowe zwolnienie
i prawo łaski

§  8

Rząd może odstąpić od przepisów rozporządzeń lub przepisów wydanych na mocy decyzji rządowych pod warunkiem, że dopuszcza to ustawa lub wydatki przewidziane w ustawie budżetowej.

§  9

Rząd stosując prawo łaski, może darować lub złagodzić karę za czyn przestępczy bądź też darować albo złagodzić skutki decyzji organu dotyczącej danej osoby lub jej majątku.

W wyjątkowo uzasadnionych przypadkach Rząd może polecić zaniechanie prowadzenia postępowania wyjaśniającego lub sądowego w sprawie o czyn przestępczy.

Zgodność przepisów prawa
z aktami konstytucyjnymi

§  10

W przypadku, gdy organ państwowy ustali, że akt normatywny pozostaje w sprzeczności z aktami konstytucyjnymi, z innym aktem o wyższej mocy lub przy jego tworzeniu nie zastosowano właściwych procedur, nie powinien go stosować.

Przy rozpatrywaniu zgodności określonego przepisu prawa, zgodnie z ust. 1, należy przede wszystkim mieć na względzie, że Riksdag jest najważniejszym przedstawicielem ludu, a akty konstytucyjne mają pierwszeństwo przed innymi aktami.

Rozdział 13
System kontroli

Działalność Komisji Konstytucyjnej

§  1

Komisja Konstytucyjna ma prawo kontrolować wykonywanie obowiązków przez członków Rządu oraz sposób ich pracy przy załatwianiu spraw rządowych. Komisja ma prawo dostępu do protokołów dotyczących decyzji rządowych i związanych z tym dokumentów oraz do wszelkich pozostałych dokumentów, które Komisja uzna za niezbędne w celu przeprowadzenia kontroli.

Każda inna komisja oraz każdy deputowany może skierować do Komisji Konstytucyjnej pisemne zapytanie dotyczące obowiązków i sposobu pracy członka Rządu.

§  2

Obowiązkiem Komisji Konstytucyjnej jest, w uzasadnionych wypadkach, ale nie rzadziej niż raz w roku, przedstawić Riksdagowi swoje istotne spostrzeżenia poczynione w trakcie kontroli. Riksdag może przedstawić Rządowi oficjalne stanowisko w tej sprawie.

Odpowiedzialność członków Rządu

§  3

Osoba, która jest lub była członkiem Rządu może zostać pociągnięta do odpowiedzialności za popełnienie przestępstwa w związku ze swoją funkcją jedynie w razie poważnego zaniedbania swoich obowiązków służbowych. Decyzję o oskarżeniu podejmuje Komisja Konstytucyjna, a sprawę rozstrzyga Sąd Najwyższy.

Wotum nieufności

§  4

Riksdag może podjąć decyzję, że członek Rządu utracił zaufanie Riksdagu. Do podjęcia decyzji w sprawie wyrażenia wotum nieufności, na wniosek co najmniej jednej dziesiątej deputowanych Riksdagu, wymagana jest zgoda co najmniej połowy członków Riksdagu.

Wniosek nie może być rozpatrywany w okresie pomiędzy przeprowadzeniem wyborów zwyczajnych lub podjęciem decyzji o przeprowadzeniu wyborów nadzwyczajnych a pierwszym posiedzeniem nowo wybranego Riksdagu. Wniosek, wobec ministra, który pełni obowiązki na podstawie §  11 rozdz. 6 – po formalnym odwołaniu go – w żadnych okolicznościach nie podlega rozpatrzeniu.

Wniosek w sprawie wotum nieufności nie jest rozpatrywany przez komisje.

Interpelacje i zapytania

§  5

Zgodnie z zasadami określonymi w Akcie o Riksdagu, deputowany może zgłosić interpelację lub zapytanie do członka Rządu związane z jego obowiązkami służbowymi.

Ombudsman

§  6

Riksdag wybiera jednego lub więcej Ombudsmanów, którzy, zgodnie z uchwalonym przez Riksdag zakresem uprawnień, kontrolują stosowanie ustaw lub innych aktów normatywnych w zakresie działalności publicznej. Ombudsman może wszczynać postępowanie w przypadkach przewidzianych zakresem jego uprawnień.

Sąd, organ zarządzający oraz urzędnicy państwowi i gminni mają obowiązek udostępnić Ombudsmanowi informacje i złożyć wyjaśnienia, których on zażąda. Obowiązek taki spoczywa ponadto na każdej osobie poddanej kontroli Ombudsmana. Ombudsman ma prawo wglądu do postanowień i innych dokumentów sądowych i administracyjnych. Oskarżyciel publiczny na żądanie Ombudsmana ma obowiązek udzielenia mu pomocy.

Szczegółowe przepisy dotyczące Ombudsmana określone są w Akcie o Riksdagu oraz ustawie.

Państwowy Urząd Kontroli^[8]

§  7

Państwowy Urząd Kontroli jest organem podlegającym Riksdagowi, który kontroluje i nadzoruje działalność państwa. Szczegółowe przepisy dotyczące funkcjonowania i uprawnień Państwowego Urzędu Kontroli określa ustawa.

§  8

Państwowym Urzędem Kontroli kieruje trzech Audytorów Generalnych, których wybiera Riksdag. Riksdag może odsunąć Audytora Generalnego od wykonania zleconego mu zadania jedynie, jeżeli nie posiada on wystarczających kwalifikacji do wykonania tego zadania, lub jeżeli dopuścił się poważnego zaniedbania.

Audytorzy Generalni samodzielnie podejmują decyzje dotyczące przedmiotu kontroli, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Samodzielnie i niezależnie od siebie decydują również o sposobie kontroli i przedstawiania jej wyników.

§  9

Pozostałe przepisy dotyczące uprawnień Państwowego Urzędu Kontroli określa Akt o Riksdagu i ustawa.

Rozdział 14
Gminy

§  1

Prawo podejmowania decyzji w gminach przysługuje wybieralnym zgromadzeniom.

§  2

Gminy, kierując się zasadą samorządności, są odpowiedzialne za rozwiązywanie spraw lokalnych i regionalnych w interesie publicznym, szczegółowe przepisy dotyczącego zakresu wykonywanych zadań określa ustawa. Kierując się tą samą zasadą gminy wykonują też inne zadania określone ustawą.

§  3

Ograniczenie samorządu terytorialnego nie powinno wykraczać poza cel, który był przyczyną ograniczenia.

§  4

Gminy mają prawo pobierać podatki na realizację swych zadań.

§  5

Zgodnie z ustawą, gminy mogą zostać zobowiązane do wnoszenia wkładu do kosztów ponoszonych przez inne gminy, jeżeli jest to konieczne dla osiągnięcia równych warunków finansowania.

§  6

Zasady zmian w podziale Królestwa na gminy określa ustawa.

Rozdział 15
Wojna
lub zagrożenie wojenne

Zwołanie Riksdagu

§  1

W wypadku wojny lub zagrożenia wojennego Rząd lub Przewodniczący Riksdagu ma obowiązek zwołać Riksdag na sesję. Osoba zwołująca sesję może postanowić, że Riksdag zbierze się w innej miejscowości niż Sztokholm.

Rada Wojenna

§  2

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny lub zagrożenia wojennego, o ile wymagają tego okoliczności, w miejsce Riksdagu wstępuje Delegacja ds. Wojny, wyłoniona spośród członków Riksdagu.

Jeżeli Królestwo jest w stanie wojny Delegacja ds. Wojny, na mocy rozporządzenia wydanego przez Doradczą Radę Spraw Zagranicznych, wstępuje w miejsce Riksdagu, zgodnie ze szczegółowymi przepisami zawartymi w Akcie o Riksdagu. Przed wydaniem rozporządzenia należy, w miarę możliwości, zasięgnąć opinii premiera. W razie przeszkody w odbyciu posiedzenia Rady ze względu na toczące się działania wojenne, rozporządzenie wydaje Rząd. W wypadku zagrożenia wojennego Królestwa powyższe rozporządzenie wydawane jest przez Doradczą Radę Spraw Zagranicznych wspólnie z premierem. Rozporządzenie wchodzi w życie, gdy za jego wydaniem głosuje premier i sześciu członków Rady.

Delegacja ds. Wojny lub Rząd mogą wspólnie albo każde z osobna podjąć decyzję o przywróceniu działalności Riksdagu. Decyzję taką należy podjąć, gdy tylko będzie to możliwe.

Skład Delegacji ds. Wojny określa Akt o Riksdagu.

§  3

Delegacja ds. Wojny wstępując w miejsce Riksdagu pełni funkcje Riksdagu. Nie może ona jednak podejmować decyzji określonych w §  11 ust. 1 zd. 1 lub ust. 2 lub ust. 4.

Delegacja ds. Wojny ustala porządek prac we własnym zakresie.

Tworzenie Rządu
i porządek pracy Rządu

§  4

Jeśli Królestwo jest w stanie wojny i jeżeli Rząd nie może pełnić swoich obowiązków, Riksdag może powołać nowy rząd i określić porządek jego prac.

Uprawnienia Rządu

§  5

Jeżeli Królestwo jest w stanie wojny, a ani Riksdag, ani Delegacja ds. Wojny nie mogą pełnić obowiązków, Rząd powinien przejąć ich obowiązki w zakresie niezbędnym dla ochrony Królestwa i do czasu zakończenia wojny.

Na podstawie ust. 1 Rząd nie może uchylać, zmieniać lub zawieszać aktów konstytucyjnych, Aktu o Riksdagu i ordynacji wyborczej do Riksdagu.

§  6

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny, zagrożenia wojennego albo nadzwyczajnych okoliczności nimi spowodowanych, Rząd może, na mocy ustawowego upoważnienia w drodze rozporządzeń, regulować sprawy, które w innych okolicznościach, na podstawie aktów konstytucyjnych, powinny być regulowane ustawowo. W razie konieczności osiągnięcia gotowości obronnej Rząd może, na mocy ustawowego upoważnienia w drodze rozporządzenia, wprowadzić w życie lub zawiesić przepisy prawne dotyczące zajęcia mienia lub innych form dysponowania mieniem.

Ustawa winna dokładnie określać warunki takiego upoważnienia. Upoważnienie nie może dotyczyć prawa uchwalania, zmiany lub uchylania aktów konstytucyjnych, Aktu o Riksdagu i ordynacji wyborczej do Riksdagu.

Ograniczenia praw i swobód obywatelskich

§  7

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny lub bezpośredniego zagrożenia wojennego nie stosuje się przepisów rozdz. 2 §  22 ust. 1. Powyższy przepis ma także zastosowanie do sytuacji, w której Delegacja ds. Wojny przejęła obowiązki Riksdagu.

Uprawnienia organów innych niż Rząd

§  8

W wypadku wojny lub bezpośredniego zagrożenia wojennego Rząd może zadecydować, na mocy upoważnienia udzielonego przez Riksdag, że spoczywające na nim obowiązki, przypisane mu aktami konstytucyjnymi, będzie wypełniał inny organ. Takie upoważnienie nie może jednak dotyczyć uprawnień objętych §§  5 i 6, chyba że dotyczy daty wejścia w życie określonej ustawy.

Decyzje podejmowane w trakcie okupacji

§  9

Podejmowanie decyzji przez Riksdag lub Rząd na terytorium okupowanym jest zabronione. Zakazane jest również wykonywanie obowiązków na takim terytorium przez członka Riksdagu lub członka Rządu.

Obowiązkiem każdego organu publicznego na terytorium okupowanym pozostaje działanie wspierające wysiłek obronny, ruch oporu oraz ochronę ludności cywilnej i interesów Szwecji w ogóle. W żadnym przypadku organ publiczny nie może wydać przepisów, które nakładałyby na obywatela Królestwa obowiązek udzielania pomocy władzom okupacyjnym z naruszeniem prawa międzynarodowego.

Na terytorium okupowanym nie mogą odbywać się wybory do Riksdagu ani być podejmowane działania mające na celu tworzenie lokalnych ciał samorządowych.

Głowa Państwa

§  10

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny Głowa Państwa powinna towarzyszyć Rządowi. W przypadku, gdy Głowa Państwa znajduje się na terytorium okupowanym lub przebywa w innej miejscowości niż Rząd, uznaje się, iż nie wykonuje Ona swoich obowiązków.

Wybory do Riksdagu

§  11

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny, wybory do Riksdagu mogą odbywać się jedynie na mocy decyzji Riksdagu. Jeżeli Królestwo zagrożone jest niebezpieczeństwem wojny, które wystąpiło w czasie wyborów zwyczajnych, Riksdag może podjąć decyzję o ich przesunięciu. Decyzja powyższa powinna być rozpatrzona ponownie w ciągu roku, następnie zaś rozpatrywana w odstępach najwyżej corocznych. Decyzja powyższa ma moc obowiązującą, o ile głosuje za nią trzy czwarte deputowanych Riksdagu.

W wypadku okupacji części terytorium Królestwa w trakcie wyborów, Riksdag w uzasadnionych wypadkach powinien dokonać niezbędnych zmian postanowień rozdz. 3. Nie mogą ulec zmianie postanowienia rozdziału 3 §§  1, 4, 5, 7–9 i 12. Przepisy rozdziału 3 §  5 ust. 2, §  7 ust. 2, §  8 ust. 2 dotyczące całego Królestwa stosuje się do części Królestwa, w której odbywają się wybory. Co najmniej jedna dziesiąta mandatów powinna być mandatami wyrównawczymi.

Wybory powszechne, które z powodów wymienianych w ust. 1 nie odbyły się w przepisanym terminie, powinny odbyć się bez zbędnej zwłoki po ustaniu wojny lub zagrożenia wojennego. Obowiązkiem Rządu lub Przewodniczącego Riksdagu jest podjęcie wspólnie lub oddzielnie stosownych kroków.

W przypadku przeprowadzania wyborów określonych w niniejszym paragrafie w terminie innym niż przepisany, Riksdag winien wyznaczyć termin następnych wyborów zwyczajnych na odpowiedni miesiąc czwartego lub piątego roku od czasu wyborów przeprowadzonych zgodnie z Aktem o Riksdagu.

Podejmowanie decyzji
przez władze lokalne

§  12

Jeżeli Królestwo znajduje się w stanie wojny, zagrożenia wojennego lub nadzwyczajnych okoliczności będących następstwem wojny lub zagrożenia wojennego, organy władz lokalnych podejmują decyzje zgodnie z ustawą.

Obrona narodowa

§  13

Rząd ma prawo dysponować siłami zbrojnymi Królestwa, zgodnie z prawem międzynarodowym, w celu przeciwstawienia się zbrojnej napaści na Królestwo lub zapobieżenia naruszenia terytorium Królestwa.

Rząd może zlecić siłom zbrojnym użycie siły zgodnie z prawem międzynarodowym, aby zapobiec naruszaniu terytorium Królestwa w czasie pokoju lub w czasie wojny przez obce państwa.

Ogłoszenie wojny

§  14

Rząd nie może ogłosić wojny bez zgody Riksdagu, chyba że doszło do zbrojnej napaści na Królestwo.

Rozejm

§  15

Rząd może zawrzeć porozumienie w sprawie zawieszenia broni bez zgody Riksdagu i bez zasięgnięcia opinii Doradczej Rady Spraw Zagranicznych w przypadku, gdy zwłoka pociągnęłaby za sobą niebezpieczeństwo dla Królestwa.

Rozmieszczenie sił zbrojnych

§  16

Rząd może wysłać szwedzkie siły zbrojne za granicę lub w inny sposób nimi dysponować, w celu wypełnienia zobowiązania międzynarodowego, które zostało zatwierdzone przez Riksdag.

Szwedzkie siły zbrojne mogą zostać wysłane do innych krajów lub w inny sposób rozdysponowane, jeżeli:

1... dana sytuacja została przewidziana przez ustawę, lub

2... wyraził na to zgodę Riksdag.

Przepisy przejściowe
do Aktu o formie Rządu ogłoszonego w 1974 r.
(ustawa nr 152)

1. Niniejszym Aktem o formie Rządu uchyla się poprzednie Akty o formie Rządu. Poprzednie Akty o formie Rządu stosuje się z niżej podanymi wyjątkami zamiast nowego Aktu o formie Rządu do końca roku, w którym Riksdag uchwali tekst jednolity, a także później, w przypadkach niżej podanych.

6. Poprzednie ustawodawstwo lub przepis są ważne bez względu na to, czy powstały w trybie określonym niniejszym Aktem o formie Rządu. Upoważnienia, uchwalone wspólnie przez króla i Riksdag lub samodzielnie przez Riksdag mogą być wykorzystywane nawet po upływie określonego czasu podanego w pkt 1 do chwili, kiedy Riksdag postanowi inaczej. Postanowienia rozdz. 8 §  17 niniejszego Aktu o formie Rządu stosuje się odpowiednio do poprzedniego ustawodawstwa, powstałego w drodze wspólnej decyzji króla i Riksdagu lub samodzielnej decyzji Riksdagu.

7. Postanowienia poprzedniego prawa lub innego ustawodawstwa dotyczące króla lub majestatu królewskiego winny, po upływie czasu określonego w pkt 2 ust. 1, dotyczyć Rządu, o ile nie wynika z przepisów lub okoliczności, że chodzi o króla osobiście, Sąd Najwyższy, Najwyższy Sąd Administracyjny lub Sąd Izby w parlamencie^[9].

Przepisy, uchwalone według poprzedniego prawa lub innych aktów prawnych w trybie wspólnej decyzji króla i Riksdagu, powinny być uchwalone w drodze ustawowej.

8. W przypadku występowania w ustawie lub innych aktach odniesienia do przepisu zastąpionego przez postanowienie niniejszego Aktu o formie Rządu, stosuje się nowe postanowienia.

[Pkt 9–13 zostały zastąpione regulacją ustawową na mocy ustawy nr 1700 z 1998 r.]

14^[10]. Niniejszym Aktem o formie Rządu nie dokonuje się zmian w przepisach, które dotychczas obowiązywały zgodnie z §  2 poprzedniego Aktu o formie Rządu.

Przepisy przejściowe
do Aktu o formie Rządu
ogłoszonego w 1976 r.
(ustawa nr 871)

1. Zmiany w Akcie o formie Rządu wchodzą w życie 1 stycznia 1977 r.

2. Niezależnie od przepisu rozdz. 2 §  16 obowiązują poprzednie przepisy, które określają specjalne traktowanie ze względu na płeć. Przepisy te mogą być zmieniane, nawet gdy zmiana przewiduje dalsze specjalne traktowanie.

[Pkt 3 został zastąpiony regulacją ustawową na mocy ustawy nr 1700 z 1998 r.]

4. Bez względu na treść rozdz. 2 §  1 pkt 3 i §  14 ust. 1 można ustawowo zakazać publicznego pokazywania filmów i wideogramów, o ile nie uzyskają one wcześniejszego zezwolenia na pokaz.

5. Poprzednie akty prawne lub przepisy zachowują swoją ważność niezależnie od tego, że ustanowione były w trybie nieprzewidzianym dla uchwalenia Aktu o formie Rządu w jego nowej redakcji.

Przepisy przejściowe
do Aktu o formie Rządu
ogłoszonego w 1979 r.
(ustawa nr 933)

1. Zmiany w Akcie o formie Rządu wchodzą w życie 1 stycznia 1980 r.

2. Poprzednie przepisy dotyczące podatku lub opłat stosuje się bez względu na rozdz. 2 §  10 ust. 2.

Przepisy przejściowe
do Aktu o formie Rządu
ogłoszonego w 2010 r.
(ustawa nr 1408)

1. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2011 roku.

2. Niezależnie od postanowień rozdziału 2 §  6 ust. 2 – najpóźniej do 31 grudnia 2015 włącznie – obowiązują wcześniejsze przepisy, nawet jeśli stanowią znaczące naruszenie prywatności. Przepisy te mogą ulec wcześniejszej zmianie.

3. Bez względu na treść rozdziału 2 §  12, obowiązują poprzednie przepisy, które określają specjalne traktowanie ze względu na płeć. Przepisy te mogą być zmieniane, nawet gdy zmiana przewiduje dalsze specjalne traktowanie.

4. Bez względu na treść rozdziału 11 §  3, wcześniejsze postanowienia w sprawie podziału funkcji sądowniczych pomiędzy sędziami pozostają w mocy do odwołania.

5. Wcześniejsze przepisy i upoważnienia zachowują ważność, o ile nie zostały określone w niniejszym akcie w nowym brzmieniu.

6. Jeżeli ustawa lub inny akt normatywny powołują się na przepis, który został zastąpiony przepisem aktu konstytucyjnego w jego nowym brzmieniu, obowiązuje nowy przepis.